18/11/2025
🌿 De Innerlijke Weg van Yoga: Pratyāhāra, Dhāraṇā, Dhyāna & Samādhi
De laatste vier stappen van het achtvoudige pad van Patanjali
In de Yoga Sūtra’s beschrijft Patanjali acht stappen die samen het pad van yoga vormen. De eerste vier stappen gaan over het lichaam, de adem en onze houding in het leven. De laatste vier stappen richten zich op de innerlijke wereld ~ op aandacht, stilte en bewustzijn. Hier komen pratyāhāra, dhāraṇā, dhyāna en uiteindelijk samādhi aan bod.
🌿 De 5e stap ~ Pratyāhāra ~ “Het naar binnen keren van de zintuigen”
Pratyāhāra wordt vaak omschreven als het terugtrekken van de zintuigen, maar het gaat niet om het uitsluiten van de wereld. Het gaat om rust vinden te midden van prikkels. In het moderne leven zijn we constant omringd door meldingen, geluiden en beelden. Pratyāhāra leert je om niet automatisch op al die prikkels te reageren, maar om bewust te kiezen waar jouw aandacht rust.
Wat er gebeurt in pratyāhāra:
De aandacht keert naar binnen. De wereld hoeft niet stil te zijn ~ jij wordt stil. Geluiden en gedachten mogen er zijn, maar je gaat er niet in mee. De zintuigen verliezen hun grip. Normaal trekt alles aan je aandacht. In pratyāhāra raak je minder beïnvloed; je laat dingen gewoon voorbijgaan. De geest wordt helder. Wanneer de zintuigen tot rust komen, wordt de geest stil, zacht en open. Dit bereidt je voor op een diepere vorm van concentratie (dhāraṇā).
Waarom dit belangrijk is
Pratyāhāra is de brug tussen de uiterlijke praktijk (houdingen, adem) en de innerlijke meditatie. Het brengt een soort emotionele rust: je raakt minder verstoord door wat fijn of onprettig voelt. Hier ontstaat een vrede die niet afhankelijk is van omstandigheden.
Hoe het naar binnen keren van de zintuigen (pratyāhāra) er in de praktijk uitziet:
* Een geluid horen, maar je concentratie niet verliezen.
* Je aandacht in de adem houden tijdens ademwerk.
* In savāsana (liggende ontspanning) helder blijven terwijl je lichaam ontspant.
* In meditatie gedachten voorbij zien drijven zonder erin mee te gaan.
Het naar binnen keren van de zintuigen (Pratyāhāra) is geen actie maar een innerlijke verschuiving ~ een zachte terugkeer naar jezelf.
🔶 Stap 6 – Dhāraṇā ~ Het naar binnen keren van de zintuigen ~ het vasthouden van één focuspunt”
Wanneer de zintuigen tot rust komen, ontstaat er ruimte voor dhāraṇā: het bewust richten en vasthouden van je aandacht op één punt. Dat punt kan van alles zijn:
* Je adem
* Een mantra
* Een kaarsvlam
* Een plek in je lichaam
* Een symbool
* Een kwaliteit zoals rust of vriendelijkheid
Hoe het bewust richten en vasthouden van je aandacht op één punt (dhāraṇā) werkt. In het bewust richten en vasthouden van je aandacht op één punt oefen je om bij je gekozen focuspunt te blijven. Je zult merken dat je afdwaalt – dat hoort erbij. Het gaat niet om perfecte stilte, maar om het vriendelijk terugkeren naar je aandachtspunt, steeds opnieuw. Door dit herhaaldelijk te doen, wordt je aandacht krachtiger, rustiger en steviger verankerd. Wanneer deze gerichte focus natuurlijk en moeiteloos begint te worden, kom je in de volgende fase terecht.
🌙 Stap 7 – Dhyāna ~ Moeiteloze, continue meditatie
Moeiteloze meditatie is wat gebeurt wanneer de aandacht vanzelf blijft rusten op één punt, zonder dat je steeds hoeft terug te sturen. Het voelt als een gestage stroom van aanwezigheid ~ kalm, helder en stabiel. Je bent niet meer aan het oefenen om te focussen; er ís gewoon focus. Dit is meditatie in haar meest natuurlijke vorm.
✨ Stap 8 – Samādhi ~ Eenheid, helderheid en volledige aanwezigheid
Wanneer de meditatie nog dieper wordt, kan er een staat ontstaan waarin je gevoel van afzondering wegvalt. Er is geen “ik die mediteert” en “iets waar ik op focus”. Er is alleen ervaring ~ eenheid, helderheid, vrede. Samādhi is geen doel dat je moet behalen, maar een staat die soms spontaan ontstaat wanneer de aandacht volledig stil en helder wordt.
🌸 In één zin
Pratyāhāra is het naar binnen keren in een wereld vol prikkels;
Dhāraṇā is het liefdevol vasthouden van de aandacht op één punt;
Dhyāna is wanneer die aandacht vanzelf blijft rusten;
en Samādhi is de diepe eenheid die daaruit kan ontstaan.
Samen vormen ze het hart van de innerlijke yoga ~ de weg naar echte concentratie, rust en bewustzijn.
✨ Welke van deze stappen spreekt jou vandaag het meeste aan? Laat het me weten in de comments.
Warme groet Isabella
