29/08/2025
Onderzoek onder 128.000 mensen wijst uit dat lichaamsbeweging effectiever is dan medicatie of therapie voor het verminderen van depressie en angst, vooral bij oudere volwassenen.
Uit een grootschalig onderzoek onder meer dan 1000 studies blijkt dat lichaamsbeweging aanzienlijk effectiever is in het verminderen van symptomen van depressie en angst dan medicatie of therapie — met snel merkbare voordelen, vooral in de eerste 12 weken.
Krachttraining, yoga en zelfs korte wandelingen werden allemaal in verband gebracht met meetbare verbeteringen in de geestelijke gezondheid, waarbij volwassenen boven de 45 jaar bijzonder goed reageerden.
Verrassend genoeg leverden kortere trainingen betere resultaten op dan langere routines, wat de gangbare aannames tegenspreekt.
Deskundigen zeggen dat het tijd is om lichaamsbeweging te beschouwen als een eerstelijnsbehandeling, en niet alleen als een aanvulling – en de gegevens leveren daarvoor overtuigende argumenten.
Psychische gezondheidsproblemen nemen toe: wereldwijd lijden bijna een miljard mensen aan aandoeningen als depressie en angststoornissen.
Maar uit steeds meer onderzoek blijkt dat de meest effectieve therapie misschien niet uit een pillenflesje of de bank van een therapeut komt, maar uit je hardloopschoenen.
In een baanbrekend overzichtsartikel, gepubliceerd in het British Journal of Sports Medicine, ontdekten onderzoekers dat lichaamsbeweging 1,5 keer effectiever is bij het verminderen van milde tot matige depressie, angst en psychische klachten dan standaardbehandelingen zoals medicatie of cognitieve gedragstherapie (CGT).
De bevindingen leiden tot hernieuwde oproepen om lichaamsbeweging te behandelen als een primaire interventie – en niet alleen als een optionele aanvulling – in de geestelijke gezondheidszorg.
Bewegen levert snelle, meetbare verbeteringen op
De review analyseerde gegevens uit 97 meta-reviews en meer dan 1.000 gerandomiseerde gecontroleerde studies, waarbij meer dan 128.000 deelnemers betrokken waren. Volgens dr. Ben Singh, hoofdauteur van de studie van de University of South Australia, waren de resultaten consistent voor alle onderzochte volwassen populaties.
Zelfs kortdurende programma's (12 weken of minder) leverden de grootste verbeteringen op, waarbij deelnemers een vermindering van de symptomen van 42% tot 60% ervoeren — wat beter is dan de 22-37% verbetering die doorgaans wordt gezien bij medicatie of therapie.
Wie profiteert het meest?
Hoewel alle volwassenen hiervan kunnen profiteren, zagen bepaalde groepen de grootste verbeteringen in hun geestelijke gezondheid door lichaamsbeweging:
* Mensen met een klinische depressie
* Mensen met hiv of een nierziekte
* Zwangere vrouwen en vrouwen in het kraambed
* Verder gezonde volwassenen die last hebben van stress
* Interessant is dat ouderen (45+) of mensen met een slechte
conditie bijzonder goed reageerden op matige activiteiten, zoals
dagelijks 20-40 minuten wandelen.
Elke vorm van lichaamsbeweging werkt, maar sommige vormen werken beter
Uit het onderzoek bleek dat alle vormen van lichaamsbeweging – van yoga en pilates tot krachttraining en aerobics – gunstig waren. Trainingen met een hogere intensiteit leverden echter doorgaans grotere voordelen voor de geestelijke gezondheid op.
Opvallend:
* Krachttraining had de grootste invloed op depressie.
* Mind-body-oefeningen zoals yoga waren bijzonder effectief bij
angst.
* Gemengde trainingen (een combinatie van weerstandstraining en
cardio) zorgden voor consistente verbeteringen op alle vlakken.
Wat is de rode draad? Je hoeft je niet te veel te belasten. Kortere wekelijkse trainingen (minder dan 150 minuten) leidden zelfs tot betere resultaten dan langere trainingen. Deze bevinding vecht de gangbare aanname dat ‘meer beter is’ aan en onderstreept de kracht van korte, consistente routines.
Waarom sporten zo goed werkt voor de geestelijke gezondheid
Volgens experts zijn de mechanismen achter de voordelen van sporten voor de geestelijke gezondheid zowel biologisch als psychologisch.
Professor Vasso Apostolopoulos van Victoria University, die niet bij het onderzoek betrokken was, legt uit dat fysieke activiteit een reeks positieve veranderingen stimuleert:
Dit omvat de afgifte van feelgood-chemicaliën zoals serotonine, dopamine en noradrenaline, evenals verminderde ontstekingen en verbeterde stressbestendigheid.
De thermogene hypothese speelt ook een rol: deze suggereert dat een stijging van de lichaamstemperatuur tijdens het sporten spierspanning kan verminderen en de hersenactiviteit kan veranderen op een manier die angstgevoelens vermindert.
Een verschuiving in wereldwijde richtlijnen voor geestelijke gezondheid?
Ondanks het groeiende bewijs wordt lichaamsbeweging nog steeds onderbenut in de klinische praktijk.
In veel landen, waaronder de Verenigde Staten, wordt lichaamsbeweging beschouwd als een ‘aanvullende’ behandeling — alleen aanbevolen wanneer conventionele methoden falen. Maar Dr. Singh en zijn team stellen dat het moet worden gezien als een eerstelijnsbehandeling.
“Lichaamsbeweging moet een legitieme eerstelijnsbehandeling zijn voor geestelijke gezondheidsproblemen en niet alleen een ‘extraatje’, zoals vaak wordt gezien in de geneeskunde”, benadrukt Dr. Singh.
De klinische richtlijnen in Australië lopen voorop en bevelen al levensstijlinterventies – waaronder lichaamsbeweging – aan als eerste stap bij de behandeling van depressie en angst.
De economische argumenten voor lichaamsbeweging
De financiële belangen zijn enorm.
De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat een slechte geestelijke gezondheid de wereldeconomie jaarlijks 2,5 miljard dollar kost, en dat dit bedrag naar verwachting zal stijgen tot 6 miljard dollar in 2030.
Het implementeren van kortdurende, kosteneffectieve bewegingsinterventies zou de druk op de gezondheidszorg kunnen verlichten en patiënten sneller verlichting kunnen bieden. En aangezien lichaamsbeweging ook de lichamelijke gezondheid verbetert, zoals de cardiovasculaire functie en de stofwisseling, is het rendement op de investering moeilijk te negeren.
Het in de praktijk brengen
Het voorschrijven van medicijnen is eenvoudig, maar het voorschrijven van beweging is dat minder. Veel zorgverleners hebben geen opleiding in bewegingswetenschappen gevolgd, waardoor ze lichaamsbeweging minder vaak aanbevelen.
Dr. Singh en professor Apostolopoulos stellen een samenwerkingsmodel voor waarbij specialisten in geestelijke gezondheidszorg nauw samenwerken met bewegingsdeskundigen.
“Een behandelplan kan een combinatie zijn van levensstijlbenaderingen, zoals regelmatig sporten, evenwichtig eten en sociale contacten, naast behandelingen zoals psychotherapie en medicatie”, aldus Dr. Singh.
Dit model erkent dat niet elke patiënt baat heeft bij alleen lichaamsbeweging, maar dat het een centrale plaats verdient en niet iets is om achteraf aan toe te voegen.
Conclusie: beweging is medicijn
Voor mensen die kampen met depressie en angst kan de weg naar genezing beginnen met een stevige wandeling, krachttraining of yoga. De wetenschap is duidelijk: lichaamsbeweging is niet alleen nuttig, het kan ook effectiever zijn dan medicatie of therapie.
En het beste van alles is misschien wel dat de voordelen snel merkbaar zijn, langdurig zijn en voor bijna iedereen toegankelijk zijn.
Als u worstelt met uw geestelijke gezondheid, raadpleeg dan uw arts. Maar wacht niet op een recept om te beginnen met bewegen. Zelfs een kleine stap kan al leiden tot een grote verandering in hoe u zich voelt – mentaal, emotioneel en fysiek.
Bron:
Effectiveness of physical activity interventions for improving depression, anxiety and distress: an overview of systematic reviews, Singh et al., Br J Sports Med . 2023 Feb 16;57(18):1203–1209.
