23/03/2025
Ritueel - Koffie malen - Vormkracht
Als kind had ik een slaapkamer waar koffiebonen af en toe op de grond lagen.
Op de grond?
Ja, de wind nam ze mee. Van de koffiebranderij om de hoek vervoerde de wind ze naar mijn open raam en blies ze zachtjes mijn slaapkamer in. Op de vloer, op het blauwe zeil, lagen de bonen in de stilte van mijn kamer te rusten. De geur van gebrande koffie nam de wind ook mee. Zo verrukkelijk.
Ik hou van koffie, van koffie zetten. Ik heb heel wat uitgeprobeerd met koffie zetten. Thuis, op reis, in de vakantie, op mijn werk. Van gore poederkoffie, automaatkoffie met of zonder bonen, een koffiepotje op het vuur, of een koffiepotje elektrisch, een workshop baristahoogstandjes, een cafetière, chemex, Aeropress, een one cup reisset… een melkkloppertje!
En toch … na elk hoogstandje kom ik terug bij het handmatig koffie zetten. Ik vond een speciaal drip-koffiefilter. Zo hup, kan ik die op mijn koffiekopje zetten. Filter, koffie, gekookt water opschenken.
Heet water dat tergend langzaam druppelt door de verse koffie heen en door het filter in mijn kopje. Precies wetend hoeveel koffie ik nodig heb, tot hoever ik water moet opschenken… totdat al die bubbeltjes weg zijn en je een donker, helder koffiewater in je koffiefilter ziet. Dat moment.
Ik werkte als student een tijdje voor een man op leeftijd. Schoonmaakwerk, maar die man maalde daar eigenlijk totaal niet om. Om 9.45 uur riep hij al: “Jeanette, ga je zitten, ik schenk de koffie nu op, je moet de koffie zo heet mogelijk drinken. Wil je room? Zit je al? Ga zitten. De koffie is zo klaar.”
En ik ging zitten, wachtend op mijn koffie met room. Hij liep schuifelend tussen de keuken en zijn woonkamer, met de koffie. En dan begon mijn echte werk wellicht. Eerst samen in stilte - alleen een klok die tikte - slurpend, zippend, zittend naast elkaar, genietend van de hete koffie.
Dan ontstond er, door de stilte en de rust, ruimte voor een gesprek van mens tot mens. “Hoe gaat het met u? Wat houdt u bezig?”
Een ont-moeting ontstond (waardoor zijn versleten vloerbedekking eindelijk werd vervangen, en zijn huis weer een thuis voor zijn voeten werd).
Tegenwoordig heb ik mijn koffieritueel uitgebreid. Ja, het is een ritueel geworden.
Ik heb een koffiebonenmaler gekocht. Ja, ook een handmatige. Zo’n mooie stalen rvs.
En echte koffiebonen. Met die heerlijke geur van vroeger. Eén koffieschepje bonen doe ik erin en malen maar. Met aandacht maal ik. Al twee jaar. In rust en stilte.
Eerst maalde ik voor de handeling zelf, aandacht in mijn handen, in de draaibeweging, mijn hart genietend van de trage ritmes van het malen. Mijn oren vingen het zachte schrapende maalgeluid op, mijn neus ademde de geur van vers gemalen koffie in. Mijn ogen zagen de onregelmatige textuur van de gemalen koffie. Ieder zintuig was aanwezig in dit ene moment.
Toen verschoof mijn aandacht naar mijn lichaam. Ik maalde voor mijn stijve schouders en armspieren. Ik schoot in de lach. Koffiefitness! Ik hou van fitness of sporten out of the box. Geen fitness in grote sportzalen of via de medische fitness knipkaart voor mij. Ik wil mijn ouder wordende lichaam, een lichaam in verval, voorbereiden en laten en blijven bewegen met zin en fun. Ook in huis. Juist in mijn huis! En koffie malen is één zinnige fitnessvorm. Gek genoeg drink ik nu minder (snelle) koffie’s. Maar wel een koffie van kwaliteit. Ja, helemaal voor mijzelf alleen. Een ritueel.
Vanochtend stond ik in de keuken. Ik voelde de koffiemaler in mijn handen. Mijn hart voelde ineens teder, en ik stond stil bij de betekenis van deze mooie vorm in mijn huis. Ik draaide rustig verder, luisterde naar het geluid van malen. Ik nam het geluid ook op.
En mijn koffiemaler werd voor mij ineens een Tibetaans draaiwiel, een symbool van eeuwige beweging, een kanaal voor het doorgeven van mantra’s en zegeningen. Het is een vorm waar ik ook van hou.
Net zoals het draaiwiel constante energie de wereld in stuurt, zo werd ik mij nu bewust van mijn hart, wat ze fluisterde en in stilte stuurde of uitzond naar het universum.
Welke woorden wilde ik nu al koffie malend, draaiend, de wereld in sturen? Als een stil gebed? Zomaar in mijn keuken. Juist in mijn keuken. Terwijl niemand het ziet. Een gebed, juist in het ‘gewone’ alledaagse, daarin mijn zin te voelen en te delen.
En zoals de geur van koffie zich in mijn keuken verspreidde, vulde ik nu ook mijn geest.
“Wat wil ik vandaag vanuit deze stilte in de wereld brengen? Wat is de energie die ik wil uitstralen?”
En ik vroeg me af: Wat wil ik dat die geur verspreidt in de wereld? Wat wil ik met mijn aanwezigheid en mijn energie vandaag uitdragen? Misschien is dat wel het grootste ritueel: het bewust kiezen wat we uitdragen, elke dag opnieuw. Liefde? Vrede? Kracht? Wijsheid? Speelsheid? Dialoog? Mijn hart weet het, fluistert het in deze maal-stilte.
En in deze ruimte van rust, waarin de tijd even stil staat, vul ik mijn geest met een woord als mantra. Al draaiend, al innerlijk mijn woord fluisterend, reist het als klank voorbij mijn keuken de wereld in. Als geur nodigt ze uit.
Mijn ritueel herinnert me eraan om dit moment voorbij tijd te koesteren, om in mijn eigen ruimte te zijn, zonder druk of verwachtingen. Het gaat niet alleen om de koffie die ik zet; het gaat om het creëren van een stille ruimte in mijzelf. Een ruimte waarin ik even kan rusten, en de wereld met een kalm, helder, teder hart innerlijk omarm, omhul en tegemoet treed.
Ik herinner mijzelf eraan dat elke handeling, hoe klein ook, een ritueel kan zijn.
En misschien is dit wel het ware ritueel: het vermogen om in het gewone vol aanwezig te zijn, te voelen, het dagelijkse te heiligen, en te weten dat alles wat ik nodig heb, al aanwezig is.
Ik drink mijn koffie, niet als een oppepper, maar als een heilig moment van verbinding met mezelf, met mijn ruimte, en met het leven dat zich elke dag opnieuw ontvouwt. In dit moment, zo gewoon en toch zo bijzonder, voel ik de stilte als de diepste vorm van aanwezigheid. Het heilige verschuilt zich in het dagelijkse.
Leven in en vanuit genade, met koffie. Koffie malen.
“Wat wil ik vandaag vanuit deze stilte in de wereld brengen? Wat is de energie die ik wil uitstralen? Wat wil ik dat mijn hart vandaag via de geur van de koffie in de wereld verspreidt?”
Heel misschien zet ik (stilletjes) koffie voor jou. 😉
Jeanette Mennes
