NKS Olaviken alderspsykiatriske sykehus

27/06/2025

Olaskolen inviterer til kurs om demens, angst og depresjon hos eldre, 16. og 17 oktober i våre kurslokaler på sykehuset på Askøy.

Spennende kurs om demens, angst og depresjon hos eldre med interne forelesere fra NKS Olaviken, Dato: 16. og 17. oktober 2025

30/05/2025

Tusen takk til Askøy24 for flott videoreportasje fra NKS Olavikens 100-års jubileumsfest 😊

29/05/2025

Det startet som hjem for gutter med tuberkulose i 1925. Siden den gang har NKS Olaviken gitt omsorg og pleie til de mest sårbare i samfunnet. - En rik og viktig historie, sier ordfører Yngve Fosse.

23/05/2025

Vi gleder oss til jubileumsfest i kveld hvor vi markerer 100 år i tjeneste for sårbare mennesker ☘️🎉❤️

Hundre år i omsorgens tjeneste! ☘️❤️
I dag, fredag 23. mai, markerer NKS Olaviken sitt hundreårsjubileum. Vi gratulerer så mye med jubileet! 🎉 NKS Olaviken alderspsykiatriske sykehus

I 1925 kjøpte Bergen sanitetsforening Olaviken. Siden har stedet blitt bygget om flere ganger og hatt ulike oppgaver, før det til slutt ble totalrenovert og etablert som NKS Olaviken alderspsykiatriske sykehus AS.

👉 Les mer om Olavikens spennende historie gjennom hundre år – lenke i kommentarfeltet.

15/05/2025

I 2025 har Olaviken drive heile 100 år i teneste for sårbare menneske, med Bergen sanitetsforening som sosialentrepenørar - opptekne av å dekke udekka behov i samfunnet.

Etter omleggjinga til NKS Olaviken Alderspsykiatriske Sykehus, heldt arbeidet fram. Tilsette frå den tida trekkjer fram kor viktig det er å dra lasset saman. Å ta vare på heile mennesket, og oppmodar dei som jobbar ved Olaviken no til å halde på kvaliteten og den høge kompetansen. Halde fram med å gje god omsorg, og samstundes gje nok informasjon og tryggleik til dei pårørande. Ikkje minst å ta vare på kvarandre.

Drifta går framover, i tråd med utvikling i samfunnet og dei lovbestemmingane som er gjeldande i høve feltet ein jobbar i.

Sjukehuset har vore gjennom fleire store rehabiliteringar. I 2011 vart det ei større rehabilitering. Sjukehusavdelingane hadde andre lokalitetar over ei periode – og flytta inn til nyoppussa lokale. Antalet døgnplassar vart då redusert til 20. I 2013 vart Sansehagen opna med karpedam og tilrettelagde naturskjønne omgjevnader. I 2014 vart nevropsykiatrisk avdeling eit nytt utredningstilbod på spesialisthelsetenestenivå for menneske med Huntingtons sjukdom.

I 2015 var det pasientar og personale på huntingtonavdelinga som sto for tur. Etter ei periode med alternativ plassering, hadde dei nyinnflytting i rehabiliterte lokale. I 2017 starta kjøkenet ved olaviken å produsere purèkost, for å imøtekome behova for apetittvekkande og næringstett kost for personar med bl. a svelgvanskar.

I 2024 sto ei ny rehabilitering for tur, og ein flytta på hausten inn i nye lokale, der lokalitetane igjen skulle vere endå betre i stand til å møte behova hjå pasientane som til ei kvar tid er innlagt - no med plass til 21 pasientar.

Samstundes har Olaviken stadig gåande eit eller fleire relevante forskingsprosjekt, og kompetansehevande tiltak på ulike nivå er stadig ein viktig del av kvardagen til personalgruppa. I året 2025, er Jonas Gahr Støre statsminister. NRK har fått sin første podcast på kvensk. 2,12 % av befolkinga har ein demenssjukdom. Olaviken står som dei har gjort dei siste 100 åra – i startgropa av ny utvikling til gode for sårbare menneske.

13/05/2025

I 2025 har Olaviken drive heile 100 år i teneste for sårbare menneske, med Bergen sanitetsforening som sosialentrepenørar - opptekne av å dekke udekka behov i samfunnet.

Epoke 5. 1999 - 2004
I 1999 vart Piccard og Jones dei to første til å fly verda rundt i ein varmluftsballong. Kjell Magne Bondevik var statsminister i Noreg, Frode Grytten gav ut Bikubesong, og Stig Van Eijk vann Melodi Grand Prix med «Living my life without you». I Olaviken var det også eit år der mykje skjedde. Ein starta ein eigen post for menneske med Huntingtons sjukdom. Poliklinikken starta hukommelsesklinikk for tidleg utredning av demens, og langtidsavdelinga vart omgjort til ei behandlingsavdeling med kortare liggetid

I 2000 skreiv Askøyværingen at det i 1999 var 80 personar innlagde på Olaviken, og at gjennomsnittleg liggetid hadde gått ned frå 194 dagar i 1998 til 142 i 1999. I 2000 starta også Olaviken nettverksgrupper innan demens i Hordaland, på oppdrag frå Fylkeslegen og Fylkesmannen.

Tilsette frå den tida skildrar ein dynamisk arbeidsplass. Om å vere involverte i å lage prosedyrar med registreringsskjema, album og livshistorier for pasientane. Om overgangen til å skulle sitje stovevakt - der ein ikkje skulle vere aktiv med praktisk arbeid, men heller tilgjengeleg for pasientane i miljøet. Eit arbeid som har stor verdi i seg sjølv. Dessutan at ein såg kor viktig det var å kunne gje undervisning og rettleiing til kommunane, særskilt i høve pasientar som hadde ei atferd som kunne vere utfordrande å handtere. Menneskeverd vert skildra som sentralt, at alle skal verte behandla med verdighet uansett kor sjuke dei er.

I 2002 vart Euroen introdusert. Bård Tufte Johansen vekte oppsikt ved å sabotere ei TV2-sending med det mykje omtalte «kylling-stuntet». Det norske folk fekk ordet «lysfontene» i vokabularet i samband med kongeleg bryllaup i Trondheim. For Olaviken sin del tok Staten ved Helse Vest RHF over som oppdragsgjevar. I 2004 vann Kurt Nilsen World Idol. Olaviken vart sjukehus og endra namn til NKS Olaviken alderspsykiatriske sykehus, med 24 døgnplassar og poliklinikk. I tillegg kom Huntingtonavdelinga med 8 pasientar.

06/05/2025

I 2025 har Olaviken drive heile 100 år i teneste for sårbare menneske, med Bergen sanitetsforening som sosialentreprenørar - opptekne av å dekke udekka behov i samfunnet.

Del 5 - 1989-1998:
I 1989 vart Atlanterhavsvegen opna, og Salhus Tricotagefabrik la ned drifta. Det første sametingsvalet fann stad og Berlinmuren fall. Samme år skjedde ei omstrukturering av psykisk helsevern for aldersdemente med vanskeleg atferd. Olaviken hadde 71 sengeplassar, av desse var 61 i bruk. Ein la ned dagavdelinga som var i fylkeskommunal regi – denne starta opp igjen i kommunal regi i Askøy kommune, men vart nedlagt etter 7 månader drift. Ein ynskte også å forsterke det polikliniske tilbodet; noko ein fekk etablert prosjekt på.

I året der Dalai Lama fekk fredspris og Halvdan Sivertsen song «Førr ei dame», sette Olaviken i gang fagteam for aldersdemente, for å kunne gjennomføre ei god omstilling til spesialisthelseteneste. Arbeidet her var mest knytta til atferdsforstyrringar ved demens, då dette var ansett å vere mest presserande i førstelinja.

I årsmeldinga for 1990, skriv styreformannen at Olaviken har vore prega av omstilling, både bygnadsmessig og den framtidige plassen innan helsevesenet, og personalet får ros for å innstille seg på spesialfunksjonar innan psykisk helsevern. Tilsette frå denne tida, skildra også Olaviken som ein arbeidsplass under stadig fornying. Ein framhevar både samhald internt og forbilledelege prosessar utad.

I 1991 bidrog "Uroprosjektet" til å gjere Olaviken kjend innanfor det alderspsykiatriske feltet som vaks fram i Noreg. I 1992 skifta ein namn frå Olaviken psykiatriske sykehjem til Olaviken behandlingssenter. Same år vann Olaviken Arbeidsmiljøprisen for Hordaland.

I 1994 var det OL på Lillehammer, og folk i by og bygd nynna på OL–floka. I Olaviken skjedde også store ting, ein fekk etablert ein offentleg godkjend alderspsykiatrisk poliklinikk, i tillegg til at ein oppretta ei eiga undervisningsavdeling.

I 1995 vart opptaksområdet auka til å gjelde heile Hordaland fylke.

Ein hadde stadig prosjekt for å optimalisere behandlingstilbodet. I 1997 vart det starta prosjekt med lysbehandling mot døgnrytmeforstyrringar, og ein registrerte positive endringar hjå pasientane som tok del.

I 1997 tok Kjell Magne Bondevik over som statsminister i Noreg, og Michael Jackson spelte på Valle Hovin for 32 000 fans.

10/04/2025

I 2025 har Olaviken drive heile 100 år i teneste for sårbare menneske, med Bergen sanitetsforening som sosialentreprenørar - opptekne av å dekke udekka behov i samfunnet.

Her kommer del 4 av Olaviken sin historie. Vi fortsetter med perioden 1966-1988:

I årsberetninga for Bergen sanitetsforening for 1967 kunne ein lese at etter endringane til fokus på psykisk og fysisk skrøpelege eldre, kunne det sjå ut til at Olaviken eigna seg utmerka til det nye formålet. Bestyrarparet vert skildra som eit funn, at Olaviken har rause dosar med menneskeleg omsorg og pleie og at alle bursdagar vert behørig feira med bløtkake. Fleire som var tilsette i denne perioden fortel om godt arbeidsmiljø, godt humør – og om eit personale som sto saman når kvardagen baud på utfordringar. Dei fortel om arbeidsstova der det vart produsert mykje fint som vart lodda ut på basar 4. søndag i advent. Julefesten var eit høgdepunkt som også pårørande engasjerte seg stort i. Ein hadde sydenturar, hytteturar og båtturar for pasientane, der tilsette frå alle yrkesgrupper var med. Røykerommet var felles for pasientar og personale. Sjølv om det i 1975 kom reklameforbod for tobakk, var det endå langt fram til røykelova i 2004.

I 1971 var det kvite huset hovudsjukehuset. Det budde 8 personar på kvart rom med ein vask på deling. På morgenen skulle alle vente i sengane sine til dei hadde fått stell. Det raude huset var nytta som spisesal for tilsette, leiing og kjøken. Dette vart etter kvart rive. Ei lita hytte vart nytte til bustad for tilsette, denne vart erstatta av styrarboligen på 70-talet.

Ein jobba i tråd med behova i samfunnet, og i 1973 fekk ein godkjenning som psykiatrisk sjukeheim med hovudvekt på omsorg for pasientar med demens, og eit nytt bygg sto ferdig dette året. 1973 var også året for verdas første mobiltelefonsamtale, Watergate pågjekk, rockebandet Saft fekk Spellemannspris, – og Lars Korvald var statsminister til Trygve Bratteli tok over.

Fram til 1978 jobba ein suksessivt med utviding, og gjekk i desse åra frå 24 til 90 sengeplassar. Ein hadde aktivitør og frisør, og eigne klessal til pasientane.

1988 er skildra som eit utfordrande år. Talet på plassar vart redusert, både på sjukeheimen og i dagavdelinga. Ein skaffa dessutan datautstyr, og sjølv om dette skapte ein reduksjon i regnskapsføringsutgifter, krevde nok innføringa både tid og opplæring. I Noreg var Gro Harlem Brundtland statsminister, og den norske kyrkja fekk sin første kvinnelege prost. Munch-maleriet «Vampyr» vart stole frå Nasjonalgalleriet i Oslo, og levert attende seinare same år. Harald Sæverud fekk juryens ærespris på Spellemannsprisutdelinga for 1988, der Torhild Sivertsen var programleiar.

07/04/2025

Den typiske alderspsykiatriske pasienten er over 65 år og har både kroppslige plager og psykiske lidelser, eller kognitiv svikt. Nå tester forskere ut en behandlingsmetode som skal hindre at følelsene får overtaket i hverdagen.

14/03/2025

I 2025 har Olaviken drive heile 100 år i teneste for sårbare menneske, med Bergen sanitetsforening som sosialentrepenørar - opptekne av å dekke udekka behov i samfunnet.

Gjennom åra var kampanjane og opplysningarbeidet mot tuberkulose viktig. Ein henvende seg til dømes særskilt mot menn for å bekjempe spytting. I mange miljø vart spytting sett som eit uttrykk for sterk maskulinitet – men også altså helsefarleg. Husmødre vart oppmoda til å oppdra sønene til å ikkje spytte og til å springe etter eldre menn med spyttbakkar. Nasjonalforeininga for folkehelse hengde opp plakatar som laud: Spytt ikkje på golvet! Host ikkje mot nokon! I bekjempinga av tuberkulose vart husmødre sin innsats framheva i tillegg til frivillige organisasjonar, då særleg Norske Kvinners Sanitetsforening. Betre levestandard, betre hygiene og smittehindrande tiltak er tillagt betydning for at dødeligheta ved tuberkulose vart redusert, så kom også vaksinasjon og antibiotika.

I åra 1950 – 1965 vart tuberkulosesjukehuset drive. Ein merka at tuberkulosen var på tilbakegang, og i 1951 gjorde sanitetskvinnene avtale med helsedirektøren i Bergen om å ta imot tuberkuløse born frå Ungarn. Ein rekna at etter eit halvt år ved Olaviken sjukehus ville borna vere friske, og kunne reise attende til foreldra sine eller adopterast i Noreg.

I 1963 hadde tuberkulosesjukehuset 22,6% belegg, beståande for det meste av middelaldrande menn. I 1964 sat ein att med sju pasientar som då vart flytta til Hagavik. Bergen Sanitetsforening sitt blad, Trekløveret, melde i 1964 at Olaviken sin tuberkuloseheim på Askøy går med redusert drift, og at tida er inne til å tenkje på kva ein skal nytte «denne deilige eiendommen» til.

I 1965 fortel bladet om ominnreiing på Olaviken til å få ein heim for 20 gamle. Ein peikar på at høg levealder fører til at eit aukande antal menneske vert hjelpelause både fysisk og psykisk – og vil prøve å gje ei hjelpande hand. Ein skildra Olaviken som «Hjemlige og lune stuer i vakre og fredelige omgivelser som er hensiktsmessig for både pasienter og betjening.» Ein la også planer mot ei større utbygging, og i september 1965 godkjende Askøy kommune byggesøknad om utviding av sjukehuset til 60 sengar for senil demente, eller som Bergen kommune skildra det: «Alderssløve oppegående pasienter» Ein fekk då ei samarbeidsavtale med Bergen kommune, og kvart liggedøger kostar 50 kr.

I året 1965 er Einar Gerhardsen statsminister, men valet på hausten gav borgarleg fleirtal og Per Borten tek over. Beatles gav ut «Help» og Rolling Stones kom til Noreg og skaper ville tilstandar. Ein stilte i rekke og dansa Jenka over heile landet, Noreg vedtok lov om folkepensjon, USA nytta napalmbomber i Vietnam og UNICEF fekk Nobels fredspris.

Foto av skilt med tillatelse fra Vadsø museum - Ruija kvenmuseum
Avisartikkel fra Bergens Arbeiderblad 27.11.1964

10/03/2025

Ola-skolen inviterer til TID-kurs 3. og 4. juni. Kurset er fulltegnet. Kommer nytt kurs 11. -12. november
TID er et verktøy som anvendes for å utrede, tolke og behandle atferdsmessige og psykologiske symptomer ved demens og andre alvorlige psykiske lidelser. Kurset er lagt opp med forelesninger, øvelser og diskusjoner.
Les mer her:

Her er oversikten over våre kommende kurs og konferanser

21/02/2025

Her kommer del 2 av Olaviken sin historie. Vi fortsetter med perioden 1940-1949:

I 2025 har Olaviken drive i heile 100 år i teneste for sårbare menneske, med Bergen sanitetsforening som sosialentreprenørar - opptekne av å dekke udekka behov i samfunnet.

I åra 1940-1945 var det full drift på Olaviken. I økonomisk trange tider, vart det gjort mykje godt arbeid for å gje gutane det dei trengde. Sanitetskvinnene sto på med mykje praktisk, i tillegg til at dei hadde innsamlingar gjennom blant anna sal av Mai-blomsten. Dette gav i seg sjølv store inntekter til bekjemping av tuberkulosen. IOGT sto også for ei innsamling for at borna skulle få leiker, og Vinmonopolavgifta som falt på Bergen, vart fordelt blant anna til Olaviken.

Trange tider med mykje rasjonering trengde også rådgjeving på andre plan. I 1941, med fleire tillegg gjennom krigsåra, gav sanitetskvinnene ut eit eige oppskriftshefte, der dei tok høgde for at husholdningar generelt hadde mindre tilgang til sukker. Framgangsmåter for sylting, hermetisering og nedlegging av frukt og grønsaker var nok godt å få med seg.

I januar 1945 kom det pålegg frå politipresidenten på vegne av luftvernsjefen i Bergen om å stenge snarast råd er, då det vart vurdert at Olaviken låg svært utsett til. Der hadde ramla granatsplintar ned frå fly på eigedomen. Det var ikkje sett som forsvarleg at born skulle opphalde seg der. Tilfluktsromma var ikkje sett å ha god nok standard, og gutane skulle difor evakuerast. Dei vart mottekne i Sogndal, og hadde også med seg ei søster frå Olaviken som vart bestyrarinne for dei der. I mellomtida vart det tenkt på alternative bruksmåtar for Olaviken. Skulestyret i Bergen, kom til dømes med forslag om å etablere oppdragingsheim for “Bergenske piker som har skeiet ut”. Luftvernsjefen motsette seg dette også. Av samme grunn – forsvarlighet.

I 1943 vart det meldt inn 10 333 tilfelle av tuberkulose. Staten starta dette året med skjermbiletefotografering for at tuberkulosekontrollen skulle nå ut til alle. Frå 1943-1963 vart heile befolkinga over skulepliktig alder røngtenfotografert, og ein har gode haldepunkt for at dette bidro til raskare nedgang av tuberkulose. I 1940-åra vart også medikamentell behandling tilgjengeleg.

Hausten 1946 vart det gjort forhandlingar med overlege Thrap-Meyer på Hagavik for å omleggje Olaviken til tuberkulosesjukehus. Bergen Sanitetsforening meinte at ein slik kunne yte meir effekt i tuberkulosearbeidet. På bystyremøte i Bergen i august 1948 vart det gjeve eit rente- og avdragsfritt lån i eigedomen Olaviken, så lenge eigedomen vart nytta til tuberkulosesjukehus. Mellom 1946 og 1949 hadde ein ei omfattande ombygging, og i 1949 omtalte Bergens Tidende at “Sanitetskvinnene gjenreiser Olaviken”. Sjukehuset for tuberkuloseramma born sto klart til bruk. Det romma 40 pasientar, og døgnprisen var 10 kroner.

1949 var også året der Noreg slutta seg til NATO. Einar Gerhardsen var statsminister, og Alf Prøysen gav ut “Musevisa”. Rasjoneringa av ost, mjølk og fløyte vart oppheva.

Nobelprisen i medisin gjekk til Walter Hess for kartleggjing av område i hjerna som er involvert i kontroll av indre organ, og Egas Moniz for oppdaginga av prefrontal leucotomi (lobotomi) som behandling av Schizofren psykose. I 1949 starta ein også med tuberkulinprøver og vaksinasjon.

Stor takk til Kari Eeg som har gjeve tilgang til Bergen Sanitetsforening sitt arkivmateriale.