17/07/2025
एलोभेरा: प्राकृतिक औषधिः
"कुमारी शीतला तिक्ता कटुका भेदिनी च सा।
गुल्माग्निमान्द्यकासारुचिश्वा सकृच्छ्रं हन्ति वै।"
"भैषज्य रत्नावली"
कुमारी (एलोभेरा) शीतल (चिसो प्रकृति), तिक्त (कडा स्वाद), कटु (तिखो), र भेदिनी (शरीरका रोगहरूलाई तोड्ने) गुण भएको हुन्छ।
यो गुल्म, अग्निमान्द्य, कास, अरुचि, श्वास, र शूल जस्ता रोगहरूलाई छिट्टै नष्ट गर्छ।
संस्कृतमा "घृतकुमारी" भनेर चिनिने एलोभेरा (घिउकुमारी) एक प्राकृतिक औषधि हो यसको उपचारात्मक गुण र स्वास्थ्य लाभहरूको लागि प्राचीन कालदेखि नै विभिन्न उपचार पद्धति मा प्रयोग गरिँदै आएको छ। यसलाई जुस वा जेलको रूपमा खाँदा धेरै फाइदाहरू पुग्छन्।
एलोभेराको पातमा पाइने मुख्य रासायनिक तत्त्वहरू
- खनिज (Minerals):
म्याग्नेसियम (Magnesium): म्याग्नेसियमले मांसपेशीको खिचाव घटाउँछ
क्याल्सियम (Calcium): हड्डी र दाँत बलियो बनाउँछ।
जिंक (Zinc): घाउ निको पार्न र प्रतिरक्षा प्रणाली मजबुत बनाउँछ।
सेलेनियम (Selenium): एन्टिअक्सिडेन्ट प्रभाव।
- एन्टिअक्सिडेन्ट (Antioxidants): पोलीफेनल्स र फ्लाभोनोइड्स, जसले(free radicals)
मुक्त कणबाट शरीर जोगाउँछ।
- एन्टिब्याक्टेरियल कम्पाउन्ड्स Anti-bacterial compounds: संक्रमण रोक्छ: ब्याक्टेरियाको वृद्धिलाई रोकेर घाउ, काटिएको ठाउँ, वा छालाको संक्रमणबाट जोगाउँछ।
- एमिनो एसिड (Amino Acids): २० मध्ये ७ वटा आवश्यक एमिनो एसिड, जसले कोशिका पुनर्जनन गर्छ।
कोशिका, मांसपेशी, र टिश्युको मर्मत र वृद्धिमा सहयोग गर्छ।
शरीरलाई ऊर्जा दिनका लागि प्रयोग हुन्छ, विशेष गरी व्यायाम वा भोकमा।
हर्मोन (जस्तै: इन्सुलिन) र एन्जाइम बनाउन सहयोग गर्छ, जसले चयापचय र पाचन सुधार्छ।
रोगसँग लड्ने एन्टिबडी बनाउन सहयोग गर्छ।
कोलेजन उत्पादनमा सहभागी भई त्वचा र कपाल बलियो बनाउँछ।
कोशिका पुनर्जनन गरी घाउ वा काटिएको ठाउँ मर्मत गर्छ।
- पोलिसैकराइड (Polysaccharides): इम्युनिटी र घाउ निको पार्न सहयोग गर्छ।
- एन्टिज इरिटेन्ट कम्पाउन्ड्स Anti-Irritant Compounds:
त्वचा सुन्निने र चिलाउने समस्याबाट राहत दिन्छ।
१. पाचन प्रणालीमा सुधार
एलोभेरा जुसले पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ। यसले कब्जियतको समस्या कम गर्न, पेटमा हुने ग्याँस तथा अपचलाई राहत दिन र आन्द्राको कार्यलाई नियमित बनाउन सहयोग गर्छ। यसमा रहेका एन्जाइमहरूले खाना पचाउन मद्दत गर्छन्।
२. रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता वृद्धि
एलोभेरामा भिटामिन, खनिज र एन्टिअक्सिडेन्टहरू प्रशस्त मात्रामा पाइन्छन्, जसले शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई बलियो बनाउँछन्। यसले शरीरलाई विभिन्न संक्रमण र रोगहरूसँग लड्न मद्दत गर्छ।
३. शरीरको भित्री सफाई (Detoxification)
एलोभेरा जुसले शरीरमा जम्मा भएका विषाक्त पदार्थहरूलाई बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ। यसले कलेजो र मिर्गौलाको कार्यलाई सुधार गरी शरीरलाई भित्रबाट सफा राख्न सहयोग पुर्याोउँछ।
४. छाला र कपालको स्वास्थ्य
यसले छालालाई भित्रबाट स्वस्थ र चम्किलो बनाउन मद्दत गर्छ। यसमा भएका एन्टिअक्सिडेन्टले छालालाई बुढ्यौलीका लक्षणहरूबाट बचाउँछ र कपाललाई बलियो तथा स्वस्थ राख्न सहयोग गर्छ।
५. सुन्निनेपन (Inflammation) कम गर्छ
एलोभेरामा एन्टी-इन्फ्लेमेटरी गुणहरू हुन्छन्, जसले शरीरमा हुने सुन्निनेपन र दुखाइलाई कम गर्न मद्दत गर्छ। यो आर्थराइटिस जस्ता समस्या भएकाहरूका लागि फाइदाजनक हुन सक्छ।
ध्यान दिनुहोस्:
• एलोभेराको भित्री भाग (जेल) बिहना कालिपेटमा खानुपर्छ। यसको बाहिरी हरियो पातको ठीक मुनि रहेको पहेँलो भाग (लेटेक्स) जुसमा मिसाएर खाँदा पेट दुख्ने वा पखाला लाग्ने जस्ता समस्या हुन सक्छन्।त्यसैले भित्री भाग अर्थात जेल मात्र खानुहोला।
• एलोभेरा जुस सेवन गर्नुअघि, विशेषगरी यदि तपाईंलाई कुनै स्वास्थ्य समस्या छ वा तपाईं गर्भवती हुनुहुन्छ भने, चिकित्सक वा स्वास्थ्यकर्मीसँग सल्लाह लिनु सधैं राम्रो हुन्छ।
• बजारमा पाइने एलोभेरा जुस किन्दा त्यसको शुद्धतामा ध्यान दिनुहोस्।
