New Hope कम्पनीको गाई दाना किसानहरूले मन पराउने मुख्य कारणहरू निम्नानुसार छ्न
1. उत्कृष्ट पोषण गुणस्तर:
New Hope कम्पनीले गाईको लागि उच्च गुणस्तरीय पोषणयुक्त दाना उत्पादन गर्छ। यसले गाईको स्वास्थ्य सुधार्दै दूध उत्पादनमा बृद्धि गर्दछ।
2. उपयुक्त मूल्य र उपलब्धता:
किसानहरूले सस्तो र सुलभ मूल्यमा गाईको दाना सजिलै उपलब्ध गराउन सकेका छन्, जसले गर्दा धेरै किसानलाई आकर्षित गरेको छ।
3. गुणस्तरीय कच्चा पदार्थको प्रयोग:
New Hope कम्पनीले उत्पादनमा प्रयोग हुने कच्चा पदार्थहरू गुणस्तरीय र विश्वसनीय स्रोतबाट ल्याएको हुँदा किसानहरूले यसको भरोसा गरेका छन्।
4. दुग्ध उत्पादनमा वृद्धि:
यो दाना खुवाएपछि किसानहरूले गाईको दूध उत्पादनमा स्पष्ट वृद्धि भएको महसुस गरेका छन्, जसले किसानको आयमा सकारात्मक असर पुर्याएको छ।
5. पाचनमा सुधार:
गाईको लागि तयार गरिएको यो दानामा आवश्यक पोषक तत
जुका (internal parasites) को कारण गाईमा लामो समयसम्म अशक्तता र कुपोषण भएमा क्याल्सियम चलाउनु अघि सावधानी अपनाउनु पर्छ।
सम्भावित प्रभावहरू:
1. प्रत्यक्ष फाइदा नहुन सक्छ:
जुका र कुपोषणले गाईको शरीरले पोषक तत्वहरू ठीकसँग अवशोषण गर्न सक्दैन। यस्तो अवस्थामा क्याल्सियम चलाउँदा त्यसको प्रभाव पूर्ण रूपमा देखिन सक्दैन।
2. पाचन प्रणालीमा समस्या:
क्याल्सियम लगाउनु अघि गाईको पाचन प्रणालीलाई सुधार नगरेमा, क्याल्सियम ठीकसँग अवशोषण हुन सक्दैन।
3. सुधार गर्न मद्दत पुग्न सक्छ:
यदि जुका हटाउने उपचार गरिएको छ र पोषण सुधार गर्न प्रयास गरिएको छ भने क्याल्सियम चलाउँदा हड्डीको कमजोरी, दुब्लोपन, र कमजोरी कम गर्न मद्दत पुग्छ।
उपचार प्रक्रिया:
1. जुका नियन्त्रण:
गाईलाई पहिला राम्रो एण्टीप्यारासाइटिक (जस्तै: Albendazole, Fenbendazole, वा Ivermectin) दिनुहोस्।
परजीवी नियन्त्रण पछि पोषक तत्वहरूको अवशोषण राम्
गाई व्याएपछि उसको स्वास्थ्यस्थिति संवेदनशील हुन्छ, र यसको उचित हेरचाह आवश्यक छ।कहिलेकाही गाईहरु व्याएपछी मिल्क फिवर किटाेसिस थुनेलो पखाला आदि बाट गुज्रिएको अवस्था हुन्छ यहाँ केही मुख्य बुँदाहरू छन
१. प्रारम्भिक हेरचाह:
सफाई: व्याएपछि गाईको गोठ, उसको शरीर र आसपासको क्षेत्र सफा राख्नुहोस्।
भेटनरी जाँच: गाईको स्वास्थ्यमा कुनै समस्या छ कि छैन भन्ने जाँच गर्न पशु चिकित्सकलाई बोलाउनुहोस्।
प्लासेण्टा साल संबंधित समस्या ): यदि गाईले ६ घण्टा भित्र आफैं प्लासेण्टा निकाल्न सकेन भने, यो समस्याको संकेत हो। पशु चिकित्सकसँग तुरुन्त परामर्श गर्नुहोस्।
२. पोषण र आहार:
सफा पानी: गाईलाई प्रशस्त सफा र ताजा पानी दिनुहोस्।
पोषणयुक्त आहार:
हरियो घाँस(पानी को मात्र कम), पराल र चोकर दिनुहोस्।
मिनरल मिक्स र क्याल्सियमयुक्त आहार थप गर्नुहोस्।
ऊर्जावर्द्धक खाना: भुस, दाना, र
गाईको केटोशिस भन्नाले गाईमा हुने एउटा मेटाबोलिक समस्या हो, जुन ऊर्जा सन्तुलन बिग्रँदा देखा पर्छ। जब गाईको ऊर्जा आवश्यकताभन्दा कम ऊर्जा आहारबाट प्राप्त हुन्छ, शरीरले बोसो जलाउन थाल्छ र अत्यधिक किटोन बडीहरू उत्पादन हुन्छन्। यो समस्या विशेष गरी धेरै दुध उत्पादन गर्ने गाईहरूमा प्रसवपछिको प्रारम्भिक समयमा सामान्य देखिन्छ।
केटोशिसका लक्षणहरू
1. आहार खान कम गर्ने, विशेष गरी अन्न
2. तौल घट्ने।
3. दुध उत्पादन घट्ने।
4. सास, पिसाब वा दुधमा मिठो वा एसिटोन जस्तै गन्ध।
5. कमजोरी वा थकान।
6. कहिलेकाहीँ असामान्य व्यवहार, जस्तै वस्तु चाट्ने, असन्तुलित हिँड्ने, वा अत्यधिक थुक निकाल्ने।
कारणहरू:
ऊर्जा सन्तुलनको अभाव: गाईले शरीरको बोसो ऊर्जा बनाउन प्रयोग गर्दा किटोन बडीहरू उत्पादन हुन्छ।
खानपानको कमी: ऊर्जा कम भएको आहार वा खराब गुणस्तरको घाँस।
मोटोपन: प्रसव अघि धेरै मोट
गाई भैंसीमा रगतको कमी हुनुका मुख्य कारणहरू निम्न छन्:
रक्तअल्पता रोग (एनेमिया) भनेको रगतमा रातो रक्तकोषिकाको (हेमोग्लोबिन) कमी हुनु हो, जसले शरीरमा अक्सिजनको आपूर्तिमा असर गर्छ। पशुमा रक्तअल्पता हुने प्रमुख कारणहरू र यसका कारण देखिने असरहरू निम्न छन्:
रक्तअल्पता हुने कारणहरू
1. पोषणको कमी: पशुमा विशेषगरी आयरन, भिटामिन बी12, र कपरको कमीले रगत उत्पादनमा असर गर्छ। यी पोषक तत्वहरूको अभावले रातो रक्तकोषिका बनाउन शरीरलाई कठिनाइ हुन्छ।
2. परजीवी संक्रमण: बाह्य परजीवी (जस्ता कि जुकाहरू, टिक्स, र जुम्रा) र आन्तरिक परजीवी (जस्तै कि पेट र आन्द्रामा हुने जुकाहरू) ले रगत चुस्छन्, जसले रगतको मात्रा घटाउँछ र रक्तअल्पता गराउँछ।
3. रोग र संक्रमण: केही रोगहरू, जस्तै ट्रिपानोसोमायासिस, बाबेसियोसिस, तथा ब्याक्टेरियल र भाइरल संक्रमणहरूले रातो रक्तकोषिका नष्ट गर्छन् वा नयाँ र
जाडो महिनामा कुखुरालाई विभिन्न रोगहरूको खतरा बढ्न सक्छ, विशेष गरी चिसो मौसमले गर्दा। यस अवस्थामा विशेष सावधानी अपनाउनुपर्छ ताकि कुखुरामा रोगहरूको प्रभाव नपरोस्। जाडोमा लाग्न सक्ने प्रमुख रोग र तिनको रोकथामका उपायहरू तल दिएका छन्:
१. न्यू क्यासल रोग (Ranikhet)
लक्षण: कुखुरामा ज्वरो आउने, टाउको हल्लाउने, श्वासप्रश्वासमा समस्या हुने।
रोकथाम: कुखुरालाई समयमै न्यू क्यासल खोप लगाउनुपर्छ।
२. कोक्सिडिओसिस
लक्षण: कुखुराको मलमा रगत देखिनु, सुस्त हुन थाल्नु।
रोकथाम: सफा र सुक्खा वातावरण राख्नुपर्छ र कोक्सिडिओसिस रोक्न औषधि प्रयोग गर्नुपर्छ।
३. रेस्पिरेटरी रोग
लक्षण: श्वास फेर्न गाह्रो हुने, खोक्ने, र नाकबाट सिंगान निस्कने।
रोकथाम: हावा चल्ने तर चिसो नहुने बन्दोबस्त गर्नुपर्छ र खोप दिनुपर्छ।
४. कुखुरामा फिड सम्बन्धी समस्या
लक्षण: आहार कम खानु, वजन घट्नु।
रोकथाम: प
पशुपन्छी पालन सम्बन्धि सम्पुर्ण जानकारी को लागि
गाईका लागि सुक्खा दानाले पोषणको सन्तुलन मिलाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। सुक्खा दानामा प्रोटिन, कार्बोहाइड्रेट, फाइबर, भिटामिन, र खनिजजस्ता पोषक तत्त्वहरूको राम्रो सन्तुलन हुनुपर्छ। यी पोषक तत्त्वले गाईको शरीरलाई आवश्यक ऊर्जा, मांसपेशीको वृद्धि, र समग्र स्वास्थ्यका लागि आवश्यक पोषण प्रदान गर्छ।
प्रोटिन गाईको मांसपेशी निर्माण र दुध उत्पादनको लागि महत्त्वपूर्ण हुन्छ। कार्बोहाइड्रेटले ऊर्जा दिन्छ, जसले गाईलाई दैनिक गतिविधिमा सहयोग पुर्याउँछ। फाइबर पाचन प्रणालीलाई राम्रो बनाउँछ, जसले गर्दा गाईले दाना पचाउन र पोषक तत्वहरू सजिलै आत्मसात् गर्न सक्छ। खनिजहरू, जस्तै क्याल्सियम र फस्फोरस, हड्डीको मजबुती र अन्य शारीरिक कार्यका लागि आवश्यक छन्। भिटामिनले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ र गाईलाई स्वस्थ राख्न सहयोग पुर्याउँछ।
सुक्खा दानालाई भुस,
सुत्केरी गाई, भैंसी र बाख्रालाई स्वास्थ्य र उत्पादनको लागि विशेष ध्यान दिनुपर्छ। उनीहरूलाई निम्न प्रकारको आहार र औषधि दिनु उपयुक्त हुन्छ:
आहार:
1. ऊर्जा र प्रोटीनको स्रोत: हरियो चारा, जस्तो कि घाँस, लुसुन, र नपियर चारा दिनुहोस्। यसमा प्रोटीन र आवश्यक भिटामिन हुन्छ।
2. दाना: दाना प्रशस्त मात्रामा दिनुहोस् जसमा मकै, गहुँको चोकर, सोयाबीनको खली र भटमासको केक मिसिएको हुन्छ।
3. खनिज मिश्रण र नुन: नियमित खनिज मिश्रण र नुन दिनाले पशुका हड्डी र अन्य अंगहरू मजबुत बनाउँछ। यो दूध उत्पादनको लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ।
4. पानी: प्रशस्त सफा पानी सधैं उपलब्ध गराउनुहोस्। सुत्केरीपछिको अवस्थामा पानीको कमीले समस्या आउन सक्छ।
औषधि:
1. क्याल्सियम र भिटामिन डि: सुत्केरी भएपछिका दिनहरूमा क्याल्सियम र भिटामिन डि दिनाले हड्डी मजबुत हुन्छ र दूध उत्पादनमा सघाउँछ।
2. डेवर्मिंग: सुत्केर
पशुपालन व्यवसाय सफल बनाउनका लागि विभिन्न पक्षमा ध्यान दिन आवश्यक हुन्छ। यहाँ केहि मुख्य कुराहरू छन् जसले सफल र दिगो पशुपालन गर्न मद्दत गर्छ:
1. उचित प्रजाति चयन: वातावरण, तापक्रम, र स्याहारको व्यवस्थाका आधारमा उपयुक्त पशुको प्रजाति चयन गर्नु आवश्यक छ। यसले उत्पादनलाई अधिक प्रभावकारी बनाउँछ।
2. सफा र स्वास्थ्यकर वातावरण: पशुलाई सफा, आरामदायक र राम्रो भेन्टिलेसन भएको स्थानमा राख्नुपर्छ। यसले रोगहरूबाट जोगाउँछ र पशुको स्वास्थ्य राम्रो राख्छ।
3. खाद्य व्यवस्थापन: पशुलाई पोषणयुक्त आहार उपलब्ध गराउनु अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। सन्तुलित आहार, भिटामिन, खनिज पदार्थ र स्वच्छ पानी दिनाले पशुको स्वास्थ्य र उत्पादन क्षमता बढ्छ।
4. रोग निवारण र उपचार: नियमित स्वास्थ्य परीक्षण, भ्याक्सिनेसन र औषधि व्यवस्थापन गर्नुपर्छ। समयमै रोगको पहिचान र उपचारले उत्पादन क्षमतामा
गाई–भैंसीलाई खुवाउने झोल (लिक्विड क्याल्सियम सप्लिमेन्ट) मा आवश्यक क्याल्सियमका साथै विभिन्न महत्वपूर्ण तत्वहरू समावेश गरिएका हुन्छन्। यी तत्वहरूले गाई–भैंसीको स्वास्थ्य र उत्पादकत्वमा मद्दत गर्छन्। यहाँ प्रत्येक तत्वको महत्त्व उल्लेख गरिएको छ:
1. क्याल्सियम (Ca):
क्याल्सियम गाई–भैंसीको हड्डी र दाँत बलियो बनाउन अति आवश्यक छ। यो दूध उत्पादन र स्नायु प्रणालीको कार्यमा मद्दत गर्छ।
2. फस्फोरस (P):
फस्फोरस क्याल्सियमसँग मिलेर हड्डीमा बल पुर्याउँछ र ऊर्जा उत्पादनमा सहायक हुन्छ। यसले मासपेशीको कार्यसम्पादनमा पनि भूमिका खेल्छ।
3. म्याग्नेसियम (Mg):
म्याग्नेसियमले क्याल्सियम र फस्फोरसको सही उपयोगमा मद्दत गर्छ। यसले स्नायु प्रणालीलाई सन्तुलित राख्न मद्दत पुर्याउँछ र मासपेशीको सञ्चालनमा पनि सहायक हुन्छ।
4. भिटामिन D:
भिटामिन D ले शरीरमा क्याल्सियमको अवशोषण
आज को बर्तमान अवस्था मा नेपाल को पशु पालन क्षेत्रमा कृति गर्भधारण को महत्त्वपूर्ण स्थान रहेको छ। प्राकृतिक रुप मा गरिने गर्भधारण मा रोगी पशु को बिर्य बाट सक्रमण भैइ विभिन्न रोग सर्न सक्छ। हाल बजार मा कृत्रिम गर्भधारण पछी को अवस्था मा प्रयोग गर्ने फीड सम्लिमेन्त र केही सुइ को प्रयोग गरिन्छ।तर यसको सब्न्धित निकाए बाट पुष्ठि भए को छैन।
गाई वा भैसी जस्ता पशुहरूको कृत्रिम गर्भाधान गरिसकेपछि, गर्भ नबसेको अवस्थामा, गर्भ रहन मद्दत पुर्याउन जेन्टामाइसिनको प्रयोग गरिन्छ, विशेष गरी तिनको प्रजनन पथमा भएको संक्रमण हटाउनका लागि। जेन्टामाइसिन एक एन्टिबायोटिक हो, जसले गर्भधारण प्रक्रियामा अवरोध पुर्याउने ब्याक्टेरियल संक्रमणलाई नष्ट गर्न मद्दत गर्छ।
जब जनावरको प्रजनन पथमा संक्रमण हुन्छ, यसले गर्भाशयलाई असर पार्न सक्छ, जसका कारण अण्डा र शुक्राणुको मिलन प्
लेयर्स कुखुरा पालनमा अण्डा उत्पादन उच्च राख्न पोषणयुक्त दाना आवश्यक हुन्छ। सामान्यतया, लेयर्स कुखुरालाई निम्न दानाहरू खुवाउने गरिन्छ:
1. **स्टार्टर फिड** (Starter Feed)L1: जब लेयर्स कुखुरा बच्चा हुन्छ (पहिलो ०-६ हप्ता), स्टार्टर फिड खुवाइन्छ। यो फिडमा प्रोटीनको मात्रा उच्च (१८-२०%) हुन्छ ताकि कुखुराको वृद्धि राम्रोसँग होस्।
2. **ग्रोअर फिड** (Grower Feed)L2: कुखुरा ६ हप्ता पछि १८ हप्तासम्मको उमेरमा ग्रोअर फिड दिइन्छ। यसमा १५-१६% प्रोटीन र थोरै क्याल्सियम हुन्छ।
3. **लेयर फिड** (Layer Feed)L3: लेयर कुखुरा १८ हप्तापछि अण्डा उत्पादन गर्न सुरु गर्छन्। यो समयमा उच्च क्याल्सियम र प्रोटीन (१६-१८%) भएको लेयर फिड खुवाउनु पर्छ।
4. **क्याल्सियम सप्लिमेन्ट**: अण्डा उत्पादनका लागि क्याल्सियम अत्यन्तै महत्वपूर्ण हुन्छ। लेयर्सको खुराकमा क्याल्सियम नपुग्यो भने अण्डाको बोक्रा पातलो हुन जान्छ, जसले अण्डा फु
