19/07/2025
डेंगु ज्वरोबारे जानकारी
डेंगु ज्वरो लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने एक प्रकारको भाइरल रोग हो। यो रोग एडीस इजिप्टाई (Aedes aegypti) र एडीस अल्बोपिक्टस (Aedes albopictus) प्रजातिका पोथी लामखुट्टेले टोक्दा मानिसमा सर्छ। यो लामखुट्टेले प्रायः दिनको समयमा (खासगरी बिहान र साँझपख) टोक्ने गर्छ।
डेंगुका लक्षणहरू:
डेंगु लागेका व्यक्तिमा निम्न लक्षणहरू देखिन सक्छन्:
उच्च ज्वरो: अचानक आउने उच्च ज्वरो (१०२-१०४ डिग्री फरेनहाइटसम्म)।
टाउको दुख्ने: विशेषगरी आँखाको गेडी पछाडि दुख्ने।
जोर्नी र मांसपेशी दुख्ने: शरीरका जोर्नीहरू र मांसपेशीहरूमा असह्य पीडा हुने (यसलाई "ब्रेक-बोन फिभर" पनि भनिन्छ)।
वाकवाकी लाग्ने वा वान्ता हुने: पाचन प्रणालीमा समस्या देखिने।
छालामा राता बिमिराहरू देखिने: ज्वरो आएको २-५ दिनपछि शरीरमा राता बिमिराहरू देखिन सक्छन्।
थकान र कमजोरी महसुस हुने: शरीरमा अत्यधिक थकान र कमजोरी अनुभव हुने।
गम्भीर डेंगु (Dengue Hemorrhagic Fever/Dengue Shock Syndrome) का लक्षणहरू: केही व्यक्तिहरूमा डेंगुले गम्भीर रूप लिन सक्छ, जसलाई डेंगु हेमोरेजिक फिभर (DHF) वा डेंगु शक सिन्ड्रोम (DSS) भनिन्छ। यस्तो अवस्थामा निम्न लक्षणहरू देखिन सक्छन् र तत्काल चिकित्सकीय सहायता आवश्यक हुन्छ:
पेट दुख्ने र छुन नसकिने गरी दुख्ने।
लगातार वान्ता हुने।
नाक वा गिजाबाट रगत बग्ने।
छालामुनि रगत जमेका दागहरू (petichiae) देखिने।
छिटोछिटो सास फेर्ने।
अत्याधिक तिर्खा लाग्ने।
छाला चिसो र ओसिलो हुने।
बेहोस हुने।
डेंगुबाट बच्ने उपायहरू:
डेंगुबाट बच्नका लागि मुख्य उपाय लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नु र लामखुट्टेको प्रजनन रोक्नु हो:
लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्ने:
पुरै बाहुला भएको कपडा लगाउने।
लामखुट्टे भगाउने क्रिम वा स्प्रे प्रयोग गर्ने।
झुलभित्र सुत्ने।
झ्यालढोकामा जाली लगाउने।
लामखुट्टेको प्रजनन रोक्ने:
घर वरिपरि पानी जम्न नदिने। लामखुट्टेले सफा पानीमा फुल पार्ने भएकाले गमला, टायर, खाली भाँडाकुँडा, कुलर आदिको पानी नियमित सफा गर्ने वा हटाउने।
पानी ट्याङ्की र ड्रमहरूलाई राम्ररी ढाकेर राख्ने।
कम्तीमा हप्तामा एकपटक घर वरिपरि सरसफाइ गर्ने।
उपचार:
डेंगुको कुनै खास एन्टिभाइरल औषधि छैन। उपचार मुख्यतया लक्षणहरूलाई नियन्त्रण गर्नमा केन्द्रित हुन्छ:
आराम गर्ने: पर्याप्त आराम आवश्यक हुन्छ।
झोल पदार्थ पिउने: शरीरमा पानीको मात्रा कमी हुन नदिन प्रशस्त मात्रामा पानी, फलफूलको जुस, जीवनजल आदि पिउने।
ज्वरो र दुखाइ कम गर्ने: ज्वरो र दुखाइका लागि प्यारासिटामोल मात्र प्रयोग गर्ने। एस्पिरिन (Aspirin) वा आइबुप्रोफेन (Ibuprofen) जस्ता औषधिहरू प्रयोग गर्नु हुँदैन, किनकि यिनले रगत पातलो बनाउन सक्छन् र रगत बग्ने जोखिम बढाउँछन्।
चिकित्सकको सल्लाह: गम्भीर लक्षणहरू देखिएमा वा स्वास्थ्य अवस्था बिग्रिएमा तुरुन्त अस्पताल जाने र चिकित्सकको सल्लाह लिने।
यदि तपाईंलाई डेंगुका कुनै लक्षणहरू देखिएमा, तत्काल चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्। समयमै उपचार गर्दा डेंगुबाट हुने जटिलताहरूबाट बच्न सकिन्छ।
