21/06/2025
**مريض جو سوال:** "هيپٽائيٽس سي جو علاج مڪمل ڪرڻ کانپوءِ، جڏهن مون جو PCR (پي سي آر) ٽيسٽ نِگيٽو (Negative) ٿي ويو آهي، ڇا آئون مڪمل صحتياب ٿي ويو آهيان؟"
**ڊاڪٽر جو جواب:**
1. **ها، توهان وائرس کان صحتياب ٿي چڪا آهيو (وائرل ڪيور Viral Cure):**
* نِگيٽو PCR ٽيسٽ (خاص ڪري علاج ختم ٿيڻ کان 12 هفتا کانپوءِ **SVR12** حاصل ٿيڻ) جو مطلب آهي ته علاج هيپٽائيٽس سي وائرس (HCV) کي توهان جي جسم کان ڪاميابيءَ سان *ختم* ڪري ڇڏيو آهي. وائرس وڃي چڪو آهي.
* اهو اصل ۾ *وائرل انفيڪشن* جو مڪمل علاج آهي.
2. **بهرحال، توهان جي *جگر* جي صحت جو دارومدار ان جي حالت تي آهي، جيڪا *علاج کان اڳ* هئي:**
* **جيڪڏهن علاج کان اڳ توهان جي جگر ۾ ڪو وڏو سکار (فائبروسس Fibrosis) نه هو يا صرف هيڪو/وچولو سکار (جيڪو سروسس Cirrhosis نه هو):**
* توهان *وائرس* کان صحتياب ٿي چڪا آهيو.
* توهان جي جگر کي وقت سان گڏ مڪمل صحتياب ٿيڻ جو وڏو موقعو آهي ۽ اهو عام طور تي ڪم ڪندو.
* هيپٽائيٽس سي وائرس جي *واپس اچڻ* (Recurrence/Reinfection) جو خطرو تمام گهٽ آهي (ڊگهي مدت ۾ 1-5% کان گهٽ، جديد علاج سان اڪثر 1% جي لڳ ڀڳ). هي ننڍڙو خطرو عام طور تي *نئين* اڳوڻي وائرس جي واپسيءَ جي بدران، اڳوڻي خطرناڪ عوامل جي ڪري ٿي سگهي ٿو (جهڙوڪ گندل انجڪشن، غيرمحفوظ طبي طريقا).
* **مستقبل جو امڪان:** تمام چڱو. عام طور تي توهان کي HCV جي حوالي سان مسلسل نگراني جي ضرورت نه پوندي، پر باقائدي صحت جي چڪاس ڪرائڻ سڌو سنئون آهي. وائرس ٻيهر لڳڻ کان بچڻ لاءِ احتياطي تدبيرون وٺو.
* **جيڪڏهن علاج کان اڳ توهان جي جگر ۾ **سروسس (Cirrhosis)** ٿي چڪي هئي (سخت سکار):**
* توهان اڃا تائين *هيپٽائيٽس سي وائرس* کان صحتياب ٿي چڪا آهيو. وائرس ختم ٿي چڪو آهي.
* **پر:** سروسس (سرس Cirrhosis) پاڻ ۾ *ختم نه ٿيندي آهي*. جيتوڻيڪ HCV کي ختم ڪرڻ سان وائرس جي ڪري ٿيندڙ ٻي نقصان کي *روڪي ٿو* ۽ جگر جي بيماري جي اڳتي وڌڻ کي گهٽائي ٿو، پر اڳ ۾ موجود سخت سکار برقرار رهي ٿو.
* **خطرا برقرار رهن ٿا:** ڇو ته سروسس (سرس Cirrhosis) مستقل آهي، تنهنڪري سروسس سان لاڳاپيل سنگين پيدا ٿي سگهندڙ مسئلن جو خطرو حياتيءَ تائين برقرار رهي ٿو، جيتوڻيڪ وائرس ختم ٿي چڪو آهي. انهن ۾ شامل آهن:
* **ايستائٽس (Ascites):** پيٽ ۾ پاڻي جو گڏ ٿيڻ.
* **وريسس (Varices) ۽ اپر جي آءِ بليڊ (Upper GI Bleed):** کاڌي جي نالي/معدي ۾ وڏيون رگون، جيڪي شديد قسم سان رسي سگهن ٿيون.
* **هيپٽڪ اينسيفالوپيٿي (Hepatic Encephalopathy):** جگر جي خراب ڪم ڪرڻ جي ڪري ذهني گڏڻائي يا ڀل پيو.
* **جگر جو ڪينسر (HCC):** سروسس (سرس) نه رکندڙ ماڻهو جي مقابلي ۾ جگر جي ڪينسر جو خطرو اڃا تائين موجود آهي، جيتوڻيڪ HCV کي ختم ڪرڻ سان اها گهٽجي ٿي (جيڪڏهن فعال وائرس ۽ سروسس ٻئي هجن ته ان جي ڀيٽ ۾).
* **مستقبل جو امڪان:** HCV کي ختم ڪرڻ تمام ضروري آهي ۽ فعال نقصان کي روڪڻ سان توهان جي ڊگهي مدت جي صحت کي بهتر بڻائي ٿو. پر، **جيڪڏهن توهان کي اڳ ۾ سروسس (سرس) هو ته جگر جا ماهر (هيپيٽالاجسٽ Hepatologist يا گيسٽروآنٽرالاجسٽ Gastroenterologist) وٽ مسلسل، حياتيءَ بَري نگراني تمام ضروري آهي** ته سروسس (سرس) جي ڪري ٿي سگهندڙ ڪنهن به مسئلي کي شروع ۾ ئي کنٽرول ڪري سگهجي. ان لاءِ عام طور تي هر 6 مهينن بعد باقائدي خون جا ٽيسٽ (جگر جي فنڪشن، اي ايف پي AFP) ۽ اميجنگ (الٽراسائونڊ، ڪڏهن ڪڏهن سي ٽي يا ايم آر آءِ) ڪرائڻ گهرجن.
**مريض لاءِ اهم پيغام:**
* **"وائرس کان صحتياب؟ ها!"** (ها، علاج ڪامياب ٿيو آهي، وائرس ختم ٿي چڪو آهي)
* **"جگر جي صحت ماضيءَ تي منحصر آهي."** (وائرل ڪيور ۽ جگر جي صحت جي واپسي جي وچ ۾ واضح فرق سمجهائڻ گهرجي، جيڪو علاج کان اڳ سروسس (سرس) جي موجودگي يا عدم موجودگي تي ٻڌل آهي)
* **"جيڪڏهن توهان کي علاج کان اڳ سروسس (سرس) ٿي چڪو هو، ته نگراني جاري رکيو."** (خاص ڪري انهن مريضن لاءِ جنهن کي اڳ ۾ سروسس هو، حياتي بَري ماهر ڊاڪٽر وٽ چڪاس جاري رکڻ تي زور ڏيو، جيتوڻيڪ وائرس وڃي چڪو آهي. ان کي مستقبل جي صحت لاءِ اڳواٽ سنڀال طور بيان ڪريو)
* **"وائرس ٻيهر لڳڻ کان بچو."** (سڀني صحتياب ٿيل مريضن کي ياد ڏيارڻ گهرجي ته پاڻ کي HCV ٻيهر لڳڻ کان بچائڻ لاءِ احتياط وٺن - جهڙوڪ: گندل انجڪشن نه وڃائجڻ، غيرمحفوظ طبي طريقن کان پرهيز ڪرڻ)
