23/06/2025
W Dniu Ojca przypomnimy wpis na temat przeżywania straty okołoporodowej przez ojców: https://www.facebook.com/100063899091700/posts/1008720681267892/?app=fbl
Zapraszamy ojców w żałobie do indywidualnej terapii psychologicznej oraz do grup wzięcia (link w przypiętym poście).
Nie planowałem tego posta.
Ale poczułem, że potrzebuję go napisać.
Bo wczoraj był Dzień Dziecka Utraconego.
I trafiłem na mnóstwo treści o „Aniołkowych Mamach”, „mamach po stracie”, postów w stylu „nie jesteś w tym sama” albo „piszę to dla Was, drogie Mamy…”, a także na „wyrazy wsparcia dla wszystkich kobiet, które przez to przeszły”.
Ale nie znalazłem praktycznie nic, co odnosiłoby się stricte do ojców w tym kontekście straty okołoporodowej. W kilku miejscach (ukłony m.in. dla Fundacja Medycyny Prenatalnej im. Ernesta Wójcickiego , Katarzyna Skorupska - psychologia, psychoterapia , Okołoporodowy Maja Rosińska ) trafiłem na bardziej inkluzywny przekaz o „rodzicach po stracie” albo „mamach i tatach”. Super, że to tak formułujecie! Bo przecież te Dzieci Utracone miały zarówno mamy, jak i tatów.
Więc przygotowałem dla Was wnioski płynące z kilku przeglądów badań nt. tego, jak mężczyźni doświadczają straty okołoporodowej, czego im w tym brakuje, jak to na nich wpływa i czego potrzebują.
Mam nadzieję, że pomoże Wam to:
👉 lepiej zrozumieć i otulić swoje własne doświadczenia;
👉 lepiej zrozumieć i wesprzeć Waszego partnera, syna, brata, przyjaciela;
👉🩶 adekwatniej wspierać Waszych pacjentów/ klientów.
Na początek myśl z jednego z tych artykułów (Jones i in., 2019):
Żałoba ojców jest znacznie rzadziej uwzględniania przez badaczy, personel medyczny
i klinicystów. [...] Perspektywa ojców jest znacznie niedoreprezentowana w badaniach nt. straty okołoporodowej.
Przeglądy badań nt. doświadczeń ojców związanych ze stratą okołoporodową wskazują na kilka głównych tematów, jakie się w tych doświadczeniach przewijają:
▪ Przeżywanie straty i żałoby
▪ Potrzeby ojców z doświadczeniem straty
▪ Podtrzymywanie ojcowskiej tożsamości
▪ Presja na bycie wsparciem dla partnerki
▪ Poczucie bycia niezauważonym
▪ Wpływ straty na kolejne ciąże i inne obszary życia
Poniżej znajdziecie więcej szczegółów o każdym z tych obszarów.
1️⃣. PRZEŻYWANIE STRATY I ŻAŁOBY PRZEZ MĘŻCZYZN
▪ Moment straty wpływa na to, jak ojcowie ją przeżywają - jest ona boleśniejsza, gdy dzieje się na dalszych etapach ciąży albo dotyczy już urodzenia martwego dziecka/ śmierci zaraz po porodzie.
▪ Mężczyznom często towarzyszą takie emocje/ stany jak: szok, niedowierzanie, smutek, bezradność, bezsilność, brak nadziei oraz poczucie pustki emocjonalnej.
▪ Mężczyźni często czują silną presję na to, żeby kontrolowali swoje emocje, radzili sobie z nimi sami i nie wyrażali ich na zewnątrz - czują, że “nie mają prawa do żałoby na takich zasadach, jak ich partnerka”.
▪ Do 15% ojców może doświadczać objawów PTSD w związku z utratą okołoporodową.
▪ Dynamika ojcowskiej żałoby często bywa inna niż u mam.
▪ Zazwyczaj ojcowie przeżywają swoją żałobę w samotności.
2️⃣. POTRZEBY OJCÓW Z DOŚWIADCZENIEM STRATY
Ojcowie, którzy doświadczyli straty okołoporodowej potrzebują:
▪ zostać zauważeni i zaakceptowani jako ci, którzy też doświadczyli straty i mają prawo do żałoby;
▪ zaopiekowania emocjonalnego od personelu medycznego;
▪ zrozumienia i wsparcia emocjonalnego od rodziny, znajomych oraz w miejscu pracy;
▪ móc spędzić czas z martwym dzieckiem (niezależnie, czy doszło do poronienia, martwego urodzenia, czy śmierci krótko po porodzie) - dopełnić różnych rytuałów (np. kąpiel dziecka, zdjęcie, odcisk rączki/ stópki);
▪ zrozumieć, co się stało (dlaczego doszło do poronienia, dlaczego dziecko zmarło itp.).
3️⃣. PODTRZYMYWANIE OJCOWSKIEJ TOŻSAMOŚCI
▪ Jeśli mężczyźni mieli okazję zobaczyć dziecko na USG, usłyszeć bicie jego serca albo dotknąć jego ciała po martwym urodzeniu, jest im łatwiej poczuć się ojcami i podtrzymać tę tożsamość.
▪ Możliwość kontaktu z martwym dzieckiem i zaopiekowania jego szczątkami pomaga wzmocnić identyfikację z rolą ojca oraz więź z dzieckiem.
▪ Brak zauważenia i poczucie brak akceptacji dla ich żałoby, sprawia, że ojcowie czują się mniej wartościowymi rodzicami.
4️⃣. PRESJA NA BYCIE WSPARCIEM DLA PARTNERKI
▪ Ojcowie bardzo często czują silną presję na to, że w obliczu straty okołoporodowej powinni być wsparciem dla swojej partnerki - jest to dla nich zarówno presja wewnętrzna, jak i oczekiwanie, które kierują do nich inni (personel, rodzina, znajomi).
▪ Od ojców w obliczu straty okołoporodowej często oczekuje się “stoicyzmu”, “spokoju”, “opanowania” i “przejścia nad swoimi emocjami, żeby wesprzeć partnerkę”.
▪ Z jednej strony, wejście w rolę opiekuna daje ojcom poczucie sprawstwa, sensu, kontroli i siły.
▪ Z drugiej, sprawia, że odcinają się od swoich emocji i żałoba staje się nieprzeżyta, wyparta.
▪ Ojcowie przeżywają silny konflikt między pragnieniem wspierania partnerki a potrzebą wyrażenia swoich emocji i uzyskania wsparcia dla siebie.
5️⃣. POCZUCIE BYCIA NIEZAUWAŻONYM
▪ Większość ojców ma poczucie, że ich strata jest “niezauważona”, “pominięta” i “ignorowana” oraz, że mają dużo mniejsze “prawo” do żałoby niż ich partnerka.
▪ Zarówno personel medyczny, jak i rodzina/ bliscy, większość swojej uwagi kierują na kobietę, która doświadczyła straty. Ojcowie są w wielu przypadkach pomijani.
▪ Po ojcach często “nie widać”, że doświadczyli straty (bo nie byli w ciąży, nie byli na L4 w ciąży albo w związku z poronieniem) - ich strata może być łatwo przeoczona przez współpracowników, przełożonych, dalszych znajomych.
6️⃣. WPŁYW STRATY NA KOLEJNE CIĄŻE I INNE OBSZARY ŻYCIA
▪ Rozbieżności w dynamice przeżywania żałoby mogą negatywnie wpływać na relację w parze.
▪ Doświadczenie utraty i brak zaopiekowania w nim negatywnie przekłada się na funkcjonowanie w miejscu pracy.
▪ Gdy ojcowie mają poczucie braku wsparcia ze strony rodziny/ znajomych, izolują się i odsuwają w tych relacjach.
▪ Kolejne ciąże wiążą się z silniejszym lękiem (o partnerkę i potencjalną kolejną utratę) i mogą przywoływać doświadczenie utraty i trudne emocje (żal, smutek, złość, poczucie winy).
▪ Jeśli kolejna ciąża zakończy się pomyślnie, daje to ojcom dużo siły, radości i poczucie, że potrafią radzić sobie z bardzo trudnymi sytuacjami.
Jak zatem wspierać ojców z doświadczeniem straty okołoporodowej?
💜 Zauważyć ich stratę, uznać ją, dać do niej prawo.
💜 Dać emocjonalne wsparcie w szpitalu.
💜 Nie wtłaczać w rolę wyłącznie tego, który ma wspierać partnerkę.
💜 Pomóc zrozumieć, co się wydarzyło.
💜 Dać czas i przestrzeń na pożegnanie się z dzieckiem, różne rytuały, stworzenie i zebranie “pamiątek po dziecku” (np. zdjęcie, odcisk stópki/ rączki).
💜 Pomóc w ogarnięciu różnych procedur i biurokracji (zgłoszenie urodzenia, pogrzeb).
💜 Tworzyć grupy wsparcia, kręgi, fora dla ojców po stracie.
💜 Przy kolejnej ciąży, dawać także tacie miejsce na lęk i zaopiekować to.
Strata okołoporodowa nie dotyczy tylko kobiet.
Dla mężczyzn to także jest bardzo trudne emocjonalnie doświadczenie, które może negatywnie wpływać na ich dobrostan i zdrowie psychiczne. Jednak są oni znacznie mniej zauważani i wspierani, w porównaniu do kobiet.
Silna presja społeczna na “bycie wsparciem dla partnerki” oraz tradycyjne wzorce męskości sprawiają, że wielu mężczyzn nie czuje prawa do swoich emocji związanych ze stratą, przeżywania żałoby i, w efekcie, odcina się od tego, tłumi to oraz wypiera.
Także ojcowie potrzebują w obliczu doświadczenia straty okołoporodowej zauważenia, zrozumienia i wsparcia.
Jeśli wydaje Wam się to ważne, zostawcie 👍, 💬, podajcie to dalej 📨.
PS Nie neguję wartości postów adresowanych do mam z doświadczeniem straty okołoporodowej. Rozumiem, że większość osób tworzących okołoparentingowe treści pisze głównie dla kobiet/ mam. I, że zazwyczaj są to kobiety, więc ta perspektywa jest im bliższa, także ze względu na osobiste doświadczenia. Ale ja chcę zwracać uwagę na to, że w ten sposób pomijamy 50% osób, które też doświadczyły takiej straty. To nie jest ok.
📚 Źródła:
▪ Jones, K., Robb, M., Murphy, S., & Davies, A. (2019). New understandings of fathers’ experiences of grief and loss following stillbirth and neonatal death: a scoping review. Midwifery, 79, 102531.
▪ Mota, C., Sánchez, C., Carreño, J., & Gómez, M. E. (2023). Paternal experiences of perinatal loss—A scoping review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(6), 4886.
▪ Nguyen, V., Temple‐Smith, M., & Bilardi, J. (2019). Men's lived experiences of perinatal loss: A review of the literature. Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, 59(6), 757-766.
tata ▪ ojcostwo ▪ ciąża ▪ poronienie ▪ strata ▪ żałoba ▪ medycyna ▪ położnictwo ▪ psychologia
