29/05/2024
‼️29 maja obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Układu Pokarmowego.🤔🧐 Wśród najczęstszych jego schorzeń wymienia się: niestrawność, zaparcia, chorobę refluksową, chorobę wrzodową, zespół jelita nadwrażliwego, choroby wątroby i trzustki czy nieswoiste choroby zapalne jelit.
🔷Tej tematyce poświęcona była także niedawna konferencja „Krakowskie Rozmaitości Gastroenterologiczne”, na której m.in. zwracano uwagę na ważną rolę układu pokarmowego w funkcjonowaniu całego organizmu.🧑💻🧑🏫
➡️Jak możemy zadbać o swój układ pokarmowy?
Z pewnością poprzez odpowiednią dietę oraz wykonując badania profilaktyczne.🥗🍎🩺
➡️Poniżej garść zabawnych ciekawostek i wiedzy na temat układu pokarmowego😀🤓:
✅ŚLINA: to twój własny narkotyk
Produkujemy jej nawet 1,5 litra na dobę. Przełykamy – nawet kilkaset razy dziennie. Ślina jest płynem, dzięki któremu natychmiast po umieszczeniu w ustach jedzenia rozpoczyna się proces trawienia. Dzięki niej łatwiej przełykamy pokarmy, szkliwo naszych zębów jest wzmacniane, a groźne dla organizmu bakterie już na „wejściu” są wyłapywane i zabijane. Nie są to jedyne funkcje śliny. W 2006 r. znaleziono w niej środek przeciwbólowy–opiorfinę, kilkakrotnie silniejszą od morfiny! Nie chodzimy odurzeni tylko dlatego, że jej stężenie jest niewielkie. Po co nam ona? Znieczula powierzchnię naszej jamy ustnej i języka, jeśli dojdzie do jej zranienia. Podobno ta substancja ma także działanie antydepresyjne.
✅JAMA USTNA: smak z bakterii
Nie musicie się już stresować, gdy okaże się, że nie smakowało wam drogie wino czy piwo. Wasze bakterie po prostu nie lubią akurat tych trunków. Okazuje się, że nie tylko kubeczki smakowe decydują o naszych wrażeniach kulinarnych, ale ważną rolę odgrywają tu również bakterie obecne w jamie ustnej, a szczególnie te znajdujące się na tylnej części języka. O ile jednak kubeczki smakowe reagują błyskawicznie, o tyle mikroby potrzebują trochę czasu, by „wgryźć” się w to, co przełykamy. Gdy to zrobią, czujemy charakterystyczny posmak. W przypadku wina czy piwa jest to tzw. finisz. A że każdy z nas ma nieco inną florę bakteryjną, to i wrażenia smakowe mogą się różnić.
✅ PRZEŁYK: dlaczego jedzenie nie spada
Kiedy już nasz język i zęby przemielą pokarm, trafia on do przełyku w porcjach mających ok. 20 ml. Każda z nich pokonuje tę 25-centymetrową rurę w 5–10 sekund, by wylądować w żołądku. Jedzenie w przełyku nie spada jednak swobodnie. Jesteśmy przecież w stanie połykać na leżąco, a nawet do góry nogami dzięki pracy mięśni, których działania nawet nie rejestrujemy. Gdy jedzenie przesuwa nam się przez przełyk, przestajemy je wyczuwać mniej więcej w okolicach mostka. Tylko tam bowiem sięgają mięśnie poprzecznie prążkowane – te, z których zbudowane są np. bicepsy. Niżej są już tylko mięśnie gładkie, które działają niezależnie od naszej wiedzy i woli. Są ułożone spiralnie i przyklejone do kręgosłupa, dzięki czemu transport jedzenia przebiega w linii niemal zupełnie prostej – bez zakrętów, które mogłyby utrudnić ten ważny proces.
✅WPUST: boczne wejście do żołądka
Przełyk nie łączy się z żołądkiem najprostszą drogą, czyli w jego górnej części. Wejście, czyli tzw. wpust znajduje się z boku, z prawej strony (przynajmniej u większości z nas). Dlaczego tak? Gdyby nie to, z każdym naszym krokiem rura przełyku wciskałaby się nam do żołądka. To dlatego, że chodzenie oraz śmiech czy kaszel napinają mięśnie brzucha, które naciskają od dołu na żołądek. Przełyk wpadający do naszego „worka trawiennego” nie byłby zbyt przyjemnym doznaniem, stąd przesunięcie wpustu na prawo. To powoduje też, że w górnej części żołądka (z lewej strony) obecny jest pęcherzyk powietrza. Ma to o tyle znaczenie, że jeśli mamy ochotę beknąć, ale nie udaje się nam, wystarczy położyć się na lewym boku. Wówczas powietrze przesuwa się w kierunku wpustu i wydostaje się przez przełyk, a my czujemy ulgę.
✅ŻOŁĄDEK: nie więcej niż 1,5 litra
Porcja pokarmu ma osiem sekund, żeby wpaść z przełyku do żołądka. Na tyle właśnie rozluźnia się okrągły mięsień, otaczający wpust. Przeciętnie możemy w żołądku zmieścić od 1 do 3 l, ale jeśli od razu pochłoniemy 1,5 l nudności są prawie pewne. Są i tacy, którzy mogą pomieścić więcej. Rekordziści osiągają nawet 9–10 l, ale bardzo ryzykują, ponieważ może to skończyć się nawet śmiercią w wyniku pęknięcia ściany żołądka. Jeśli go nie przeciążymy, to rozdrabnia on nasz posiłek na kawałeczki, które są mniejsze niż 0,2 mm!
W zależności od naszego menu, jedzenie może spędzić w żołądku od 30 min. do ośmiu godz. Najdłużej przerabiany jest tłuszcz, ale nawet dość proste produkty –jak np. warzywa – potrzebują 3–5 godzin na porządne przetrawienie. Ruchy ścian żołądka to sygnał dla jelit, że nadciąga treść pokarmowa więc i one zaczynają energiczniej pracować – dlatego bywa, że po obfitym posiłku musimy pójść do toalety. Chodzi o zrobienie miejsca na kolejne porcje.
✅TRAWIENIE: w żołądku jak na patelni
To, co w dzieje się w żołądku z produktami białkowymi, w pierwszej fazie może przypominać zjawiska, które obserwujemy na patelni. Gdybyśmy zjedli surowe j***o, a po kilku godzinach zwymiotowali, naszym oczom ukazałaby się „jajecznica”. To dlatego, że białka reagują na kwasy żołądkowe podobnie jak na temperaturę – ulegają denaturacji, czyli ścinają się. Dlatego właśnie z ugotowanego jedzenia przyswajamy znacznie więcej energii. Obróbka termiczna w dużym stopniu wyręcza nasz układ pokarmowy. Badacze uważają, że właśnie opanowanie sztuki kulinarnej miliony lat temu pozwoliło naszym przodkom na wykształcenie dużych mózgów, a w efekcie doprowadziło do rozwoju ludzkiego intelektu i cywilizacji.
✅BURCZENIE W BRZUCHU: to nie głód
Charakterystyczny odgłos bulgotania to tak naprawdę ostatnie sprzątanie dokonywane przez nasze jelita. Dźwięk ten towarzyszy silnej fali skurczów mięśni, wymiatającej resztki z jelita cienkiego. Pojawia się zwykle około godziny po zakończeniu trawienia. Jelito cienkie jest zaskakująco schludnym narządem. Po posprzątaniu w środku nie ma żadnego zapachu i trudno znaleźć jakiekolwiek ślady jeszcze niedawno przyswajanego pokarmu.
✅JELITO CIENKIE: wchłanianie na powierzchni boiska
Gdy spojrzymy na swój brzuch, trudno uwierzyć, że mieści on 3 do 6 metrów rurkowatego jelita. Narząd ten leży luźno, więc gdy np. tańczymy, on tańczy też. Ale to i tak nic w porównaniu z ich powierzchnią. Jest pofałdowana i pokryta wypustkami tzw. kosmkami jelitowymi. Każdy mm2 ma ich około 30. Dodatkowo na każdym kosmku są jeszcze mikrokosmki. Gdybyśmy te wszystkie fałdy i fałdeczki wygładzili, długość jelita wynosiłaby około 7 km! Jego całkowita powierzchnia ma 200–400 m2 . To co najmniej sto razy więcej niż powierzchnia naszej skóry i niemal tyle, co powierzchnia boiska do koszykówki! Zapewnia to szybkie wchłanianie składników odżywczych i działa nawet wtedy, gdy gdzieś pojawi się np. stan zapalny, uniemożliwiający części jelita sprawną pracę.
✅WYMIOTY: skąd może się cofnąć jedzenie?
Wbrew pozorom nie tylko z żołądka. Owszem, takie wymioty są dość częste, jeśli zjemy lub wypijemy coś, co nasz układ pokarmowy uzna za nieodpowiednie. Wówczas do akcji wkraczają mięśnie ściany brzucha i przepona. Ich gwałtowny skurcz wypycha z powrotem treść pokarmową, która najczęściej ma kwaśny posmak i można w niej dostrzec fragmenty jedzenia. Jednak zaprotestować w taki sposób może również jelito cienkie. Wówczas wymioty są bardzo mocno rozdrobione i gorzkawe. U zdrowego człowieka jest to ostateczna granica. Owszem, zdarzają się także wymioty zawierające treść pochodzącą z jelita grubego, ale tylko wtedy, gdy jest ono niedrożne (np. wskutek uciśnięcia przez guz nowotworowy).
✅ZWIERACZE ODBYTU: ważna jest komunikacja
Nie każdy wie, że wyjścia z układu pokarmowego pilnują dwa mięśnie. Zewnętrzny zwieracz odbytu to mięsień poprzecznie prążkowany. Mamy nad nim świadomą kontrolę, dzięki czemu nie dochodzi do kompromitujących zdarzeń. Ale tuż przed nim jest jeszcze jeden zwieracz – wewnętrzny, który jest mięśniem gładkim, a więc działa poza naszą świadomością kierując się wyłącznie interesem układu pokarmowego. Kiedy w okrężnicy nazbiera się dużo odpadków, zwieracz wewnętrzny rozluźnia się i przesyła informację do zwieracza zewnętrznego, a tym samym do naszego mózgu. Jeśli odmówimy współpracy, zwieracz wewnętrzny poczeka na lepszą okazję. Jeśli jednak będziemy go powstrzymywać zbyt często, może dojść do zaburzenia komunikacji między obiema „bramkami”. Efektem mogą być zaparcia.
✅ODCHODY: głównie z wody
Tak, stanowi ona aż 75% masy tego, co opuszcza nasze jelita. Podczas robienia kupy codziennie tracimy ok.100 ml H2O. To jednak niewiele, zważywszy na to, że podczas trawienia jelito produkuje soki trawienne, które zawierają ok. 8l wody „pożyczonej” z organizmu. Pozostałe 25% odchodów to bakterie jelitowe, niestrawione włókna roślinne (dlatego wegetarianie i weganie robią większe kupy nawet o pół kilo dziennie!) i inne elementy, które powinny być poza naszym organizmem. Nasze odchody są do siebie bardzo podobne: zawsze tak samo słone i, o ile nie chorujemy, mają żółtobrązową barwę. Zawdzięczają ją krwinkom czerwonym. Każdego dnia organizm pozbywa się 2,5 mln tych komórek (i tyle samo produkuje w szpiku kostnym, by wyrównać ubytek). Zawarta w krwinkach czerwonych hemoglobina w czasie rozkładu najpierw staje się zielona, potem żółta. Swój ostateczny brązowy kolor zawdzięcza działaniu flory bakteryjnej w jelitach.
Źródło: https://www.focus.pl/artykul/11-rzeczy-ktrych-nie-wiedziae-o-swoim-ukadzie-pokarmowym
