Katarzyna Pojawa - Psychoterapia i pomoc psychologiczna

Katarzyna Pojawa - Psychoterapia i pomoc psychologiczna Jestem psychoterapeutką Gestalt w trakcie certyfikacji, psychologiem oraz certyfikowanym Providerem TRE. Zapraszam do kontaktu.

Pracuję indywidualnie oraz prowadzę warsztaty i szkolenia dla grup.

O tym, że „teoria poliwagalna” to tylko sprawna narracja i metafora pisałam może z 5 lat temu. Od tego czasu powiększyła...
07/07/2025

O tym, że „teoria poliwagalna” to tylko sprawna narracja i metafora pisałam może z 5 lat temu. Od tego czasu powiększyła się lista badań konfrontujących założenia hipotezy Porgesa z faktami na temat funkcjonowania UN. Powtórzę to, co napisałam wtedy:

R.I.P. Teoria Poliwagalna

𝒲̲𝓈̲𝓏̲𝓎̲𝓈̲𝓉̲𝓀̲𝑜̲,̲ 𝒸̲𝑜̲ 𝒸̲𝒽̲𝒸̲𝒾̲𝑒̲𝓁̲𝒾̲𝒷̲𝓎̲𝓈̲𝒸̲𝒾̲𝑒̲ 𝓌̲𝒾̲𝑒̲𝒹̲𝓏̲𝒾̲𝑒̲𝒸̲ 𝑜̲ 𝓉̲𝑒̲𝑜̲𝓇̲𝒾̲𝒾̲ 𝓅̲𝑜̲𝓁̲𝒾̲𝓌̲𝒶̲𝑔̲𝒶̲𝓁̲𝓃̲𝑒̲𝒿̲,̲ 𝒶̲𝓁̲𝑒̲ 𝒷̲𝒶̲𝓁̲𝒾̲𝓈̲𝒸̲𝒾̲𝑒̲ 𝓈̲𝒾̲𝑒̲ 𝓏̲𝒶̲𝓅̲𝓎̲𝓉̲𝒶̲𝒸̲

To jest wpis, na który wiele osób czekało. I który wielu osobom się nie spodoba.

🧠Teoria poliwagalna (PVT) Stephena Porgesa zrobiła błyskawiczną karierę w psychoterapii, quasi-popularyzacji psychologii i pozaakademickim obiegu. Opowiada sugestywną historię o tym, jak nasz nerw błędny – a właściwie jego dwie części – odpowiada za emocje, relacje społeczne i reakcje na zagrożenie. Ale niestety: większość tej historii nie wytrzymuje konfrontacji z danymi naukowymi. To teoria atrakcyjna – ale błędna.

1️⃣ Co głosi teoria poliwagalna?

Stephen Porges zaproponował, że autonomiczny układ nerwowy człowieka (czyli ten, który steruje np. oddychaniem, akcją serca czy trawieniem) zawiera w sobie trzy systemy: układ współczulny („walcz lub uciekaj”), grzbietowy układ przywspółczulny (odpowiadający za reakcję „zamrożenia”) oraz brzuszny układ przywspółczulny (odpowiedzialny za „układ zaangażowania społecznego”). Te dwa ostatnie są związane z różnymi częściami nerwu błędnego – odpowiednio z jądrem grzbietowym (dorsal motor nucleus of the vagus, DVMN) i jądrem dwuznacznym (nucleus ambiguus, NA) [1].

Według tej koncepcji organizm uruchamia kolejne układy hierarchicznie – najpierw reagujemy społecznie, potem walczymy lub uciekamy, a jeśli to zawiedzie – zamieramy. Problem w tym, że większość z tych twierdzeń nie ma oparcia w dowodach anatomicznych, fizjologicznych ani klinicznych.

2️⃣ DVMN nie jest „centrum zamrożenia”

Podstawowe założenie teorii poliwagalnej to przypisanie reakcji „immobilizacji” (zamrożenia, dysocjacji) do aktywności DVMN – grzbietowego jądra nerwu błędnego. Tymczasem badania pokazują coś zupełnie innego. Zespół Gourine’a, Machhady i współpracowników wykazał, że DVMN odpowiada za bieżącą kontrolę funkcji serca – w tym hamowanie kurczliwości lewej komory. Kiedy w modelu szczurzym farmakologicznie lub optogenetycznie zablokowano aktywność neuronów DVMN, kurczliwość serca wzrosła, a nie zmalała. Nie zaobserwowano bradykardii ani żadnych oznak „zamrożenia” [2].

Co więcej, precyzyjne mapowanie anatomiczne wykazało, że tylko niewielka część neuronów w dolnym odcinku lewego DVMN rzeczywiście wpływa na pracę serca. Nie są to więc neurony zaangażowane w ogólnoustrojową reakcję behawioralną, tylko lokalna grupa wpływająca na mięsień sercowy [2].

3️⃣ Stymulacja DVMN poprawia, a nie osłabia funkcje

W kolejnym badaniu ten sam zespół wykazał, że optogenetyczna stymulacja neuronów DVMN u zwierząt z niewydolnością serca poprawiała ich wydolność i funkcję lewej komory. Gdyby teoria Porgesa była trafna, stymulacja DVMN powinna nasilać objawy „zamrożenia” – a tymczasem chroniła serce i poprawiała tolerancję wysiłku [3].

4️⃣Ewolucyjna opowieść to mit

PVT opiera się na koncepcji trójdzielnego mózgu – poglądzie, że ludzki mózg składa się z warstw dodawanych w toku ewolucji: najpierw „gadziego”, potem limbicznego (ssaczego), a na końcu kory nowej (neokorteksu). Porges zakłada, że brzuszna część nerwu błędnego (NA) to „nowsza” struktura obecna tylko u ssaków, umożliwiająca zachowania społeczne.

Jednak współczesna neurobiologia porównawcza nie potwierdza takiego podziału. Jak wykazują Steffen i współpracownicy, mózg nie rozwijał się warstwowo, lecz poprzez przekształcenia wspólnych struktur u wszystkich kręgowców. Nie istnieje „gadzie jądro zamrożenia” – DVMN występuje również u ssaków i pełni funkcje autonomiczne, a nie behawioralne [4].

5️⃣ RSA nie mierzy aktywności ventral vagal

Porges twierdzi, że tzw. RSA (respiratory sinus arrhythmia – czyli zmienność rytmu serca związana z fazą oddechu) jest specyficznym wskaźnikiem aktywności brzusznego jądra nerwu błędnego (ventral vagal). Tymczasem jest to twierdzenie niepoparte danymi.

RSA to wskaźnik ogólnej aktywności przywspółczulnej – a nie konkretnego jądra. Na RSA wpływają: tempo oddychania, głębokość wdechu, wiek, płeć, masa ciała, pozycja ciała, stan emocjonalny, zmienność ciśnienia i wiele innych czynników [1]. Co więcej, RSA obserwuje się również u gadów i ptaków, co przeczy twierdzeniu Porgesa, że to „ssaczy” wskaźnik brzusznego układu błędnego [1].

6️⃣ RSA nie koreluje stabilnie z reakcjami społecznymi

Badania kliniczne pokazują, że RSA nie jest dobrym predyktorem zachowań afiliacyjnych czy społecznych. Jak wykazano w przeglądzie Zahna i współpracowników, korelacje między RSA a zdolnością do samoregulacji, kontrolą emocji i zachowaniami społecznymi są słabe, niestabilne i zależne od zadań oraz warunków pomiaru [5].

7️⃣ Brak poparcia w oficjalnych rekomendacjach klinicznych

Teoria poliwagalna, mimo swojej popularności, nie znalazła miejsca w żadnych oficjalnych wytycznych terapeutycznych dotyczących leczenia zaburzeń psychicznych. W przeglądzie Kowalskiego, Elżanowskiego i Śliwerskiego nie odnotowano randomizowanych badań klinicznych potwierdzających skuteczność interwencji opartych na PVT. Zamiast tego, za naukowo uzasadnione uznaje się terapie zawierające komponent ekspozycyjny, takie jak terapia poznawczo-behawioralna z przedłużoną ekspozycją (PE) oraz EMDR [6].

🧠 Podsumowanie

Teoria poliwagalna to efektowna narracja, która operuje biologicznym językiem i przyciąga uwagę. Ale jej kluczowe założenia:
– że DVMN (grzbietowe jądro nerwu błędnego) odpowiada za reakcję immobilizacji,
– że RSA (zmienność rytmu zatokowego serca) jest specyficznym wskaźnikiem aktywności brzusznego jądra nerwu błędnego (ventral vagal),
– że układ autonomiczny działa w ewolucyjnie zhierarchizowanych warstwach
zostały wielokrotnie zakwestionowane przez współczesną neurofizjologię.

To, co może pozostać z teorii poliwagalnej, to trafna intuicja, że fizjologia, emocje i relacje społeczne są ze sobą nierozerwalnie związane. Ale ta intuicja nie wymaga budowania mitologii wokół jądra grzbietowego nerwu błędnego ani snucia opowieści o „trójdzielnym mózgu”, który nigdy nie istniał. Nie trzeba też przypisywać RSA właściwości, których nie ma, ani tworzyć eleganckich, lecz błędnych metafor neuroewolucyjnych.

Nie oznacza to, że fizjologiczne podejście do psychoterapii nie ma sensu – przeciwnie. Mamy coraz lepsze dane na temat autonomicznej regulacji emocji, neurobiologii traumy i plastyczności układu nerwowego. Ale zamiast opierać się na teoriach, które nie przeszły testu empirycznego, warto sięgnąć po to, co sprawdzone. Neurobiologia człowieka nie potrzebuje mitów, by być fascynująca – wystarczy, że będziemy ją uważnie i krytycznie poznawać.

PS1. Spis cytowanych publikacji znajduje się w komentarzu pod tekstem
PS2. Photo by notorious v1ruS on Unsplash
PS3. W komentarzu też znajduje się moja ocena "polemiki" Porgesa z Grossmanem

Do zobaczenia w Strefie Mindfulness 🧘🏻‍♀️🙂💖
26/06/2025

Do zobaczenia w Strefie Mindfulness 🧘🏻‍♀️🙂💖

Spokojny układ nerwowy. O relacji umysł–ciało.

Czujesz się przeciążona/y? Masz wrażenie, że Twoje ciało i głowa działają na różnych falach?
Podczas tego wykładu Kasia Pojawa pokaże, jak lepiej rozumieć sygnały płynące z ciała i wspierać układ nerwowy w codziennym stresie z uważnością, spokojem i bez presji.

W programie:
💡 jak działa układ nerwowy i dlaczego się przeciąża,
💡co ma wspólnego ciało z emocjami,
💡jak stres wpływa na nasze myśli i samopoczucie,
💡 praktyczne sposoby, by wrócić do wewnętrznej równowagi i budować odporność psychiczną.

💃Kasia Pojawa – psychoterapeutka Gestalt, psycholog i providerka TRE. Od 15 lat pracuje z ludźmi, którzy chcą żyć bardziej świadomie. W swojej pracy łączy psychologię, neurobiologię i metody pracy z ciałem.

To będzie spotkanie pełne wiedzy, prostych narzędzi i dobrej energii❤️
Przyjdź. Posłuchaj. Odetchnij głębiej.

📅 Czwartek, 3 lipca
🕐 Godz. 13:00
📍 Strefa Mindfulness – Park Legend przy SP1 w Goleniowie
🎟 Wstęp wolny, bez zapisów!


🗓️ Już jutro opowiadam w Koninie o rozwoju psychoseksualnym nastolatków 💬  ➡️Czy można mówić o „seksualności dziecka”?➡️...
10/10/2024

🗓️ Już jutro opowiadam w Koninie o rozwoju psychoseksualnym nastolatków 💬

➡️Czy można mówić o „seksualności dziecka”?
➡️Czy to normalne, że…?
➡️Jakie zachowania nastolatków powinny zaniepokoić rodzica/opiekuna i jak na nie reagować?
➡️W jaki sposób wspierać rozwój psychoseksualny dziecka?
➡️Jak rozmawiać o trudnych sprawach?

„Dorastanie nie jest okresem, który trzeba jak najszybciej przejść, ale etapem, który należy jak najlepiej wykorzystać”.

Daniel J. Siegel
„Burza w mózgu nastolatka”
❤️

W PRZYGOTOWANIACH DO KONFERENCJI…💬 Myślę, że warto być uważnym w takich ważnych chwilach, odczuwać ich ciężar i zdawać s...
23/09/2024

W PRZYGOTOWANIACH DO KONFERENCJI…

💬 Myślę, że warto być uważnym w takich ważnych chwilach, odczuwać ich ciężar i zdawać sobie sprawę z nieuchronności zmian w stałym przepływie narodzin, dzieciństwa, dorastania, wchodzenia w dorosłość, chorób i śmierci. Warto uświadamiać sobie, że

potrzebujemy siebie nawzajem na każdym etapie swojego życia, aby rozwijać się i przemijać.

Daniel J. Siegel
„Burza w mózgu nastolatka”



https://ocalonylegion.com

W JEDNOŚCI Z NATURĄ„Tego zawieszonego w bezmiarze wód, kołyszącego się, pulsującego, najbardziej bezbronnego i najbardzi...
09/02/2024

W JEDNOŚCI Z NATURĄ

„Tego zawieszonego w bezmiarze wód, kołyszącego się, pulsującego, najbardziej bezbronnego i najbardziej bezcielesnego zwierzęcia bronią wściekłość i potęga całego oceanu. Powierzyło mu ono swoje istnienie, swoje dążenia i swoją wolę.”

Ursula Le Guin
❤️

TE TRUDNE MYŚLI…„Jeśli się zezłoszczę, ludzie mnie opuszczą”„Nie jestem wystarczająco bystry”„Nie warto ufać innym”…Odna...
26/11/2023

TE TRUDNE MYŚLI…

„Jeśli się zezłoszczę, ludzie mnie opuszczą”
„Nie jestem wystarczająco bystry”
„Nie warto ufać innym”


Odnajdujecie w sobie te lub podobne przekonania na temat siebie lub świata? Ten wewnętrzny głos, który osądza, ocenia, gani, każe się wycofać, zatrzymać naturalny ruch „do”?

„Wszystko, co w nas istnieje, choćby niepokoiło, ma jakiś cel; nie zawiera się w nas nic, czego być nie powinno, nawet jeśli jest to kłopotliwe czy wyniszczające. Zamiast więc pytać: Jak się tego pozbyć?, należy zadać pytania: Do czego to służy? Skąd się tu wzięło?”

Tak o tym głosie napisał Gabor Maté w swojej najnowszej książce „Mit normalności”.

I ja zachęcam do pełnego uważności wsłuchania się w ten głos. Do pytań o to, czemu służą oraz skąd pochodzą dodaję:

Przed czym mnie chroniły wtedy i przed czym chronią teraz? Czego pozwalają uniknąć?

I to szczegolnie cenne pytanie:

Jaką cenę za to płacę?

❤️

Na zaproszenie studentów Akademii Nauk Stosowanych TWP w Szczecinie miałam przyjemność uczestniczyć w konferencji „Spotk...
18/11/2023

Na zaproszenie studentów Akademii Nauk Stosowanych TWP w Szczecinie miałam przyjemność uczestniczyć w konferencji „Spotkania z terapią: Zagrożenia dorastania - dziecko stające się dorosłym”. W krótkim wystąpieniu opowiadałam o rozwoju psychoseksualnym w okresie dorastania.

Z dużym uznaniem słuchałam pozostałych prelegentów, którzy podkreślali nieodłączna rolę środowiska rodzinnego w rozwijaniu zaburzeń i problemowych zachowań u nastolatków.

To bardzo gestaltowskie spojrzenie na tzw. psychopatologię: omawiane zaburzenia psychiczne, uzależnienia, zachowania łamiące przyjęte normy. Nie ma choroby jednostki. Jest jednostka w swoim środowisku, z którego wyrasta i do którego próbuje twórczo przystosować się.

Wytropiłam teorię pola 🙂

❤️

„WSZYSCY JESTEŚMY CZĘŚCIĄ O WIELE WIĘKSZEJ CAŁOŚCI…Lubię mieć tego świadomość, choć to oznacza, że mam mniejszą kontrolę...
24/09/2023

„WSZYSCY JESTEŚMY CZĘŚCIĄ O WIELE WIĘKSZEJ CAŁOŚCI…

Lubię mieć tego świadomość, choć to oznacza, że mam mniejszą kontrolę.

Jesteśmy zbyt związani - zarówno z innymi ludźmi, jak i ze środowiskiem - życie jest zbyt cudownie złożone, by wysuwać stwierdzenia typu „sam tworzysz swoją rzeczywistość”.

Wiara w to, że kontroluję czy wręcz tworzę swoją rzeczywistość, wyrywa mnie z bogatego, złożonego, tajemniczego i wspierającego kontekstu życia. Usiłuję w imię kontroli zaprzeczyć całej sieci związków, które na co dzień wspomagają mnie i każdego z nas”

(…) Będziemy bardziej dokładni, gdy powiemy, że wpływamy na naszą rzeczywistość. Jest to bliższe całej prawdzie; zostawia miejsce zarówno na skuteczne działania osobiste, jak i na cudowne bogactwo tajemnic życia.”

Treya Killam Wilber w „Śmiertelni nieśmiertelni. Prawdziwa opowieść o życiu, miłości, cierpieniu, umieraniu i wyzwoleniu”.

❤️

PSYCHOTERAPIA JAK PISANIE POWIEŚCI…„Dlatego jeżeli zapytacie mnie, jak organizuję sobie pisanie, czy wiem, co się zdarzy...
02/07/2023

PSYCHOTERAPIA JAK PISANIE POWIEŚCI…

„Dlatego jeżeli zapytacie mnie, jak organizuję sobie pisanie, czy wiem, co się zdarzy, czy piszę od początku do końca i tym podobne, i tak dalej, odpowiem, że nie ma to żadnego znaczenia, ponieważ często mam wrażenie, iż to, co ma zostać napisane, istnieje już w całości przede mną, moje zadanie zaś sprowadza się do odkrywania tego, co zostało przykryte/ukryte/zakryte.

Pisanie jest w istocie zdrapką, którą cierpliwie, kawałek po kawałku odkrywam. Pod spodem jest cały wzór, jest

całość, która domaga się okazania w swojej pełni”.

Olga Tokarczuk

Ten opis kreowania, a raczej odkrywania powieści jest bardzo bliski temu, jak rozumiem swoją pracę.

Wspólnie z klientem/klientką odkrywamy Całość, która domaga się okazania w swojej pełni.

❤️

Adres

Szkolna 18
Goleniów
72-100

Telefon

+48502259539

Strona Internetowa

Ostrzeżenia

Bądź na bieżąco i daj nam wysłać e-mail, gdy Katarzyna Pojawa - Psychoterapia i pomoc psychologiczna umieści wiadomości i promocje. Twój adres e-mail nie zostanie wykorzystany do żadnego innego celu i możesz zrezygnować z subskrypcji w dowolnym momencie.

Skontaktuj Się Z Praktyka

Wyślij wiadomość do Katarzyna Pojawa - Psychoterapia i pomoc psychologiczna:

Udostępnij

Share on Facebook Share on Twitter Share on LinkedIn
Share on Pinterest Share on Reddit Share via Email
Share on WhatsApp Share on Instagram Share on Telegram