12/07/2025
🧠 Środy z anatomią – ACL pod lupą Fascianisty
Więzadło krzyżowe przednie (ACL – anterior cruciate ligament) to nie tylko bierny stabilizator – to również ważny narząd czucia głębokiego, a jego rola sięga znacznie dalej niż tylko zapobieganie przemieszczeniu piszczeli do przodu.
🔬 🔍 Co nowego wiemy o anatomii ACL?
📌 Podwójna wiązka (anteromedialna i posterolateralna) – klasyczne podejście mówiło o dwóch pasmach, ale badania histologiczne z ostatnich lat (m.in. Mochizuki et al. 2021) sugerują, że ACL to ciągła struktura o gradiencie włókien, a nie dwa wyraźnie oddzielone pasma. To zmienia nasze podejście do rekonstrukcji.
📌 Unaczynienie – ACL ma zaskakująco bogate unaczynienie błony maziowej, ale sama struktura więzadła jest relatywnie słabo ukrwiona. To tłumaczy wolne gojenie i podatność na degenerację.
📌 Propriocepcja – zakończenia nerwowe Ruffiniego i ciałka Paciniego wykryto nie tylko w więzadle, ale też w błonie maziowej i łąkotkach – co podkreśla, jak bardzo ACL to część systemu czucia głębokiego całego kolana.
📌 Połączenia powięziowe – nowoczesna anatomia sekcyjna (np. Schulz et al. 2023) pokazuje, że ACL „rozmawia” z mięśniem półbłoniastym, głową przyśrodkową m. czworogłowego i nawet z pasmem biodrowo-piszczelowym przez pęczki kolagenowe i przegrody międzymięśniowe. Czyli ACL to więcej niż punkt A–B. To węzeł komunikacyjny.
🧠 Dlaczego to ważne dla fizjoterapii po rekonstrukcji ACL?
✅ Nie trenujesz tylko więzadła – trenujesz cały system stabilizacji dynamicznej.
Ćwiczenia powinny aktywować nie tylko prostowniki i zginacze kolana, ale też przywracać czucie głębokie (praca na niestabilnym podłożu, z zamkniętymi oczami, z ruchem złożonym).
✅ Nie ignoruj powięzi!
Po rekonstrukcji istotne jest przywrócenie ślizgów powięziowych w obrębie uda i podudzia – zwłaszcza jeśli pobierano przeszczep z m. półścięgnistego. Terapia manualna ukierunkowana na powięź (np. manipulacje powięziowe, praca z taśmami mięśniowo-powięziowymi) może przyspieszyć odzyskanie zakresu i czucia ruchu.
✅ Neurotrening i integracja czucia – nie chodzi tylko o wzmocnienie mięśni, ale też o „nauczenie mózgu” na nowo kontroli stawu. Zadania dynamiczne, zmienne sensorycznie i integrujące wzrok – to klucz do zapobiegania ponownym urazom.
✅ Nie zapominaj o łańcuchach kinematycznych – z punktu widzenia funkcjonalnej anatomii nie wystarczy przywrócić zakres w kolanie. Trzeba przeanalizować ruchomość biodra, stopy i miednicy, bo zmiany napięć powięziowych mogą prowadzić do kompensacji i nawrotów.
📎 Ciekawostka:
Czy wiesz, że w pierwszych tygodniach po rekonstrukcji ACL dochodzi do tzw. „ligamentizacji” – czyli przekształcania przeszczepu (np. ze ścięgna m. półścięgnistego) w strukturę o cechach „więzadła”? Proces ten może trwać nawet do 2 lat! Dlatego powrót do sportu po 6 miesiącach nie oznacza końca regeneracji.
📚 Źródła dla dociekliwych:
1. Mochizuki, T. et al. (2021). Morphology and histology of the ACL. J Bone Joint Surg.
2. Schulz, B. et al. (2023). New insights into fascia and ligament connectivity in the knee. Clin Anat.
3. Duthon, V. et al. (2014). Anatomy of the ACL and its surgical implications. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc.
4. DePhillipo, N. et al. (2022). Proprioception and neuromuscular training after ACL reconstruction. Sports Health.
Jeśli lubisz posty z cyklu „Środa z anatomią”, daj znać – komentarz, udostępnienie albo cokolwiek 😉
Zawsze fajnie widzieć, że to, co wrzucam, komuś się przydaje. Dzięki, że tu jesteś! 🙌
Pozdrawiam serdecznie
Marcin Absalon
