03/09/2025
ŚRODA Z ANATOMIĄ
„Krążek międzykręgowy po przepuklinie – co dzieje się, gdy dochodzi do regresji?”
Dzisiejszy post będzie miejscami trudny.
Trudny ale ważny i potrzebny bo wynika z pytań które często padają w gabinecie.
„Czy mój dysk się zregeneruje „
„Czy jak będę pił/piła wodę to dysk się zwiększy”
„A co się dzieje z takim dyskiem po przepuklinie”
Część z koleżanek i kolegów po fachu zapewne doda w komentarzach kolejne pytania m, które często zadają pacjenci.
1. Krążek międzykręgowy to nie sprężyna z gumy, a tkanka biologiczna.
Krążek międzykręgowy to nie “amortyzator samochodowy”.
To tkanka żywa, której fizjologia opiera się na proteoglikanach i wodzie.
Proteoglikany działają jak gąbka – przyciągają wodę i nadają jądru miażdżystemu ciśnienie osmotyczne.
To ciśnienie sprawia, że krążek “pracuje sprężysto”, a siły rozkładają się równomiernie na trzony kręgów.
Gdy proteoglikanów ubywa → dysk wysycha, a jego elastyczność dramatycznie spada.
2. Płytka końcowa kręgu (CEP) – brama i elastyczna membrana.
Płytka końcowa kręgu (CEP) to cienka warstwa chrząstki (0,6–1 mm), która:
• Filtruje: przepuszcza tlen, glukozę, usuwa metabolity (mleczan).
• Stabilizuje: przenosi siły ściskające i ścinające między dyskiem a trzonem kręgu.
• Elastyczność CEP ma kluczowe znaczenie.
Kiedy Twoja płytka końcowa kręgu jest zdrowa, wówczas ugina się i wraca , amortyzując mikroprzeciążenia. Ma zachowaną sprężystość a to wspiera równomierny rozkład ciśnień w jądrze.
Brak ruchu powoduje jej sztywność lub zwapnienie.
W konsekwencji robi się sztywny korek , który ogranicza odżywianie, wzmagajac lokalne przeciążenia.
Badania pokazują, że to właśnie jakość CEP, a nie sama ilość proteoglikanów w jądrze, bywa „Złotym Graalem” dla metabolizmu krążka.
3. Ruch = p***a dla krążka
Krążek nie ma własnych naczyń krwionośnych. Dlatego ruch i zmiany ciśnienia w dysku są jedynym mechanizmem “wymiany płynów”.
• Podczas obciążenia krążek oddaje część wody.
• Podczas odciążenia zasysa płyn z powrotem.
• Gdy CEP jest zdrowy i elastyczny – ten cykl wspiera transport glukozy i tlenu.
• Gdy CEP jest zwłókniały/zwapniały – p***a przestaje działać.
To tłumaczy, dlaczego dawkowany ruch (chodzenie, bieganie rekreacyjne, trening siłowy w rozsądnych zakresach) jest realnym bodźcem anabolicznym dla krążka.
4. Biologia “po regresji” przepukliny
Nawet jeśli przepuklina się wchłonie, krążek nie wraca do stanu “fabrycznego”.
Niestety dochodzi do zubożenia proteoglikanów i zwiększenia ilości kolagenu—->dysk staje się sztywniejszy i mniej sprężysty.
• Elastyczność CEP często jest już pogorszona, co ogranicza dalszą regenerację.
• Ruch nadal działa ochronnie, ale okno możliwości zależy od tego, na ile CEP pozostał przepuszczalny i elastyczny.
Krążek żyje dzięki CEP. Jeśli ta cienka płytka zachowuje elastyczność i drożność, ruch staje się lekarstwem – bo “pompuje” składniki odżywcze do dysku.
Jeśli CEP się zwapni, krążek wysycha i traci sprężystość – wtedy degeneracja jest praktycznie nieodwracalna.
W kontekście tego co właśnie przeczytaliście zadajcie sobie proszę ważne pytanie.
Co da Ci największą wartość dodaną w procesie rehabilitacji kręgosłupa z przepukliną?
🙏 Dzięki, że jesteście i chcecie rozumieć anatomię głębiej.
Jakie formy ruchu czujesz, że naprawdę “karmią” Twój kręgosłup?
Źrodła:
Humphreys M, Wardlaw D, Richardson SM, Hoyland JA. (2018). Disc biology in health and disease: insights from animal models. Eur Spine J. 27: 309–321.
Urban JPG, Roberts S. (2003). Degeneration of the intervertebral disc. Arthritis Res Ther. 5(3):120–130.
Pozdrawiam serdecznie
Marcin Absalon
