ᴘʀᴀᴄᴏᴡɴɪᴀ ᴘsʏᴄʜᴏᴇᴅᴜᴋᴀᴄᴊɪ ᴡ ɴᴇᴜʀᴏʀᴏ́ᴢ̇ɴᴏʀᴏᴅɴᴏśᴄɪ

15/02/2025

Monotropizm – nowe spojrzenie na autyzm i ADHD?

Monotropizm to teoria stworzona przez Dinaha Murray i Wenn Lawson (Murray, 2022), która pierwotnie powstała w celu opisania sposobu myślenia osób autystycznych (chociaż niektóre osoby niebędące autystami mogą również odnajdywać się w opisie monotropizmu), w którym uwaga osoby ma tendencję do skupiania się na jednym lub niewielkiej liczbie zainteresowań bardziej szczegółowo, tworząc „tunel uwagi”, co oznacza, że ​​nie może (lub ma trudności z) skupieniem się czymś spoza swojego tunelu uwagi. Tunel uwagi ma na celu wyjaśnienie doświadczeń, które są powszechne wśród osób autystycznych. Na przykład zakłócenia spowodowane zbyt dużą ilością bodźców sensorycznych spoza naszego tunelu uwagi mogą prowadzić do przeciążenia sensorycznego. Może również wyjaśniać, dlaczego nasze zainteresowania są dla nas tak cenne i jak niektórzy mogą skupić się tylko na jednym aspekcie interakcji społecznej na raz, co oznacza, że ​​możemy mieć trudności, takie jak śledzenie rozmowy w dużej grupie i potrzebować więcej czasu na przetwarzanie informacji poza tunelem uwagi. Podobnie jak w przypadku rozmowy, często może dziać się kilka rzeczy naraz. Również wiele autystycznych osób z ADHD może czasami doświadczać hiperkoncentracji, a monotropizm to jeden ze sposobów opisujących, dlaczego możemy poświęcić całą uwagę jednej czynności przez pewien czas.

Sarah Boon
Young, Autistic and ADHD
Moving into adulthood when you’re multiply-neurodivergent, p. 37

́żnorodność

Grafika: https://pin.it/1RWkWof4z

15/02/2025

,,Granica między jaźnią a światem naturalnym jest arbitralna, możemy ją wyznaczyć
na poziomie skóry lub tak daleko, jak tylko chcemy - aż do głębokich oceanów i odległych gwiazd.

Ale kwestia miejsca przecięcia jest o wiele mniej istotna niż uznanie niepewności co do tego, czy takie przecięcie w ogóle istnieje. Ta niepewność otwiera umysł na ponowne rozważania, pozwalając na świeże spojrzenie na terapeutyczne równanie.

Być może praca nad moimi uczuciami nie jest bardziej subiektywna niż praca nad jakością
powietrza w okolicy. Być może zabijanie chwastów na moim trawniku za pomocą
herbicydów może być równie represyjne, jak to, co robię z moimi wspomnieniami z
dzieciństwa.

Być może przemoc, której nieświadomie doświadczyłem w mojej głębokiej
wewnętrznej subiektywności, bledną w porównaniu z przemocą, która ma miejsce wokół
mnie w każdej minucie w moim ekologicznym otoczeniu, przemocą, którą sam stosuję lub
na którą się godzę.

Być może łatwiej jest uznać się za ofiarę, niż przyznać się do bycia
sprawcą." James Hillman

📚,,Ekopsychologia. Przywracanie ziemi. Uzdrawianie umysłu" pod red. Theodore'a Roszaka, Mary E. Gomes, Allena D. Kannera.

Książka w przygotowaniu.
Planowane wydanie: pierwsza połowa 2025.

14/02/2025

Bywają straty będące nieocenioną korzyścią.

Maurice Maeterlinck

Lubię myśl wyrażoną tym cytatem ⬆️, a osoby autora nie znam, jednak nie tylko on objął te doświadczenie ujmując je słowami.
Doświadczyłam takich strat, które z perspektyw czasu rozumiem jako korzystne. Jest też pewna przypowieść.. ⬇️

W małej wiosce mieszkał mężczyzna. Całym jego dobytkiem był kawałek pola oraz koń, z pomocą którego uprawiał rolę. Koń był dla wieśniaka niezwykle wartościowy, ponieważ dzięki niemu mógł zapewnić byt sobie oraz swojemu synowi. Pewnego dnia koń zniknął. Sąsiedzi współczuli wieśniakowi takiego nieszczęścia. Mężczyzna nie zamartwiał się jednak stratą konia, lecz ze spokojem pytał: „Szczęście? Nieszczęście? Kto wie?”

Tydzień później zwierzę niespodziewanie powróciło do właściciela, przyprowadzając ze sobą stado innych koni. Tym razem sąsiedzi nie mogli uwierzyć w to, jakie szczęście spotkało starego wieśniaka – w całej wiosce nikt nie miał tylu koni! Gratulowali mu z całego serca. Mężczyzna podziękował im za miłe słowa, po czym zapytał: „Skąd wasza pewność, że to, co się wydarzyło, jest szczęściem?” Sąsiedzi dziwili się tym słowom i uznali starca za niewdzięcznika. Pewnego razu syn wieśniaka postanowił okiełznać jednego z nowych koni. Niestety, jego próba nie powiodła się, ponieważ spadł z grzbietu zwierzęcia i złamał nogę. Sąsiedzi ponownie składali mężczyźnie wyrazy współczucia w obliczu takiego nieszczęścia, jednak wieśniak pytał tylko: „Szczęście? Nieszczęście? Kto wie?”.

Dni mijały, a kraj pogrążył się w wojnie. Do wioski wkroczyli żołnierze, werbując do wojska młodzieńców zdolnych walczyć. Ku rozpaczy wielu rodzin, zabrali wszystkich młodych mężczyzn, z wyjątkiem jednego – syna wieśniaka, który leżał w łóżku ze złamaną nogą. Po jakimś czasie okazało się, że żaden z młodzieńców zaciągniętych do walk nie przeżył. Rodziny pogrążyły się w żałobie, jednak wieśniak pozostał niewzruszony, pytając tylko:

„Szczęście? Nieszczęście? Kto wie?”.

Grafika: https://pin.it/4hO9RsPiS

14/02/2025

14/02/2025

14/02/2025

Dobrego walentynkowego czasu! ☺️💗 👇

13/02/2025

KOCHAM BYĆ SOBĄ

⬆️ można czuć zgodnie z tymi słowami, można czuć LUBIĘ BYĆ SOBĄ lub NIE CHCĘ BYĆ NIKIM INNYM.

Bycie sobą i akceptowanie siebie w całości, także wobec krytyki otoczenia lub możliwej krytyki, jest częścią pewności siebie i poczucia własnej wartości. Wartość własna nie zależy od tymczasowego wykonania, od nastroju czy sytuacji. Jest tłem dla różnych pomniejszych wydarzeń, nawet długotrwałych. Takie tło lub baza brzmi bardzo kojąco - „znam swoją wartość, jestem wartościowym człowiekiem”. Bez względu na wszystko.

Część osób w swoim rozwoju i doświadczeniach pogubiła się i przed nimi budowanie tego stabilnego tła. Jest to cel długoterminowy i jak najbardziej ważny i warty zachodu. Nic nie jest tak stałe w życiu jak własna obecność.*

* obecność w swoim życiu i doświadczeniu jest narażona na więcej turbulencji w przypadku objawów zaburzen uwagi i pamięci, impulsywności, nadwrażliwości sensorycznych, przemocy i braku bazowego bezpieczeństwa (w tym emocjonalnego).

Tę książeczkę pokazuję kolejny raz ⬇️
Bardzo polecam 🫶

13/02/2025

Your feelings will fluctuate
Your well-being will fluctuate
Your performance will fluctuate
Your worth will not.

11/02/2025

POMYSŁ NA KSIĄŻKĘ / BADANIA NAUKOWE

Czy powstała książka w tematyce dzieci lekarzy, psychologów, psychoterapeutów i nauczycieli?

Celowo generalizuję, ale bardzo możliwe, że te dzieci, często już dorosłe zasilają znacznie grupę osób zaniedbanych w dzieciństwie, które mierzyły się / mierzą z zaburzeniami zdrowia i rozwoju psychicznego.

Fotografia z metaforą dotycząca rozwoju ⬇️

09/02/2025

😴W spektrum ADHD ODPOCZYNEK TO CIĘŻKA PRACA 🤯

🛌 W teorii: Kładziesz się i chillujesz.
🤯 W praktyce: "Czy ja się w ogóle relaksuję, czy tylko udaję?", "A co jeśli coś ważnego mi umknęło?!", "Czy to odpoczynek, czy może właśnie PROKRASTYNUJĘ?!", "Czy ja mogę tak po prostu nic nie robić bez żadnych konsekwencji?"😨

💡 Dlaczego tak się dzieje?
Mózg ADHDowca nie ma guzika OFF. Nie da się go "wyłączyć i odpocząć". To tak jakbyś próbował uspokoić chmurę burzową, mówiąc jej "Ej, weź nie grzmi." Dopamina i noradrenalina (których mamy niedobory) determinują to, jak doświadczamy odpoczynku. Nasze mózgi szukają stymulacji – bo bez niej się męczą. TAK, DOBRZE CZYTASZ. MÓZG SIĘ MĘCZY, GDY NIE MA CZYM SIĘ ZAJĄĆ.

🚀 Jak odpoczywać skuteczniej?
🔹 Ruchomy relaks – spacer, muzyka, audiobook, malowanie – coś co angażuje, ale nie męczy, a relaksuje.
🔹 Planowanie odpoczynku – TAK, serio, wpisz odpoczynek do kalendarza!
🔹 Daj sobie przyzwolenie – relaks to nie nagroda po zrobieniu miliona rzeczy, to PODSTAWA do ich robienia! Postaraj nie katować się za to, że leżysz i nic nie robisz.
🔹 Zwróć uwagę czy masz spięte ciało. Za każdym razem, jak to zauważysz, postaraj się rozluźnić wszystkie mięśnie.

💬 A Ty umiesz odpoczywać? Nie oszukuj i zastanów się, poobserwuj siebie w ten weekend.
Jak wygląda odpoczynek? Udaje się, czy raczej jak przymusowy shutdown po całym tygodniu?

W niedzielnym poście rozwinę temat bardziej i mam nadzieję na Wasze spostrzeżenia z tego weekendu 🫡

📚 ŹRÓDŁA:
🔬 1 Barkley, R.A. (2015). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment.
🔬 2 Brown, T. E. (2017). Smart but Stuck: Emotions in Teens and Adults with ADHD.

09/02/2025

🖤

09/02/2025

Stworzyliśmy manifest założycielski, aby przybliżyć ideę stojącą za powołaniem do życia Domu Neurokultury.
Jest to ramowy zarys koncepcji, którą będziemy rozwijać w doświadczeniu - wsłuchując się w Wasze potrzeby i sprawdzając co najlepiej służy budowaniu inkluzywnej neuroróżnorodnej społeczności.

❤️ Manifest Domu Neurokultury ❤️

Dom Neurokultury powstał z głębokiego uznania dla różnorodności ludzkich doświadczeń, neurotypów i stylów funkcjonowania – poznawczych, emocjonalnych, sensorycznych, behawioralnych i komunikacyjnych. Jego misją jest tworzenie przestrzeni, w której celebrujemy tę różnorodność, poznajemy ją i renegocjujemy zasady współistnienia w sposób bardziej inkluzywny i neuroafirmujący.

To miejsce spotkań, w których wspólnie wypracowujemy formy współżycia niefaworyzujące żadnego neurotypu – umożliwiające zdrowie psychiczne, regulację emocjonalną i skuteczną komunikację.

📌 PRZYNALEŻNOŚĆ I WSPÓLNOTA

Dom Neurokultury to przestrzeń odbudowy poczucia przynależności, które wielu z nas utraciło wskutek wykluczenia i doświadczonych krzywd. Tworzymy tu własne „stada” – mikrowspólnoty oparte na więzi i wzajemnym wsparciu. To miejsce, które przeciwdziała traumie więzi, samotności i izolacji.

Nie szukamy szybkich odpowiedzi – uczymy się zadawać powolne, pogłębione pytania.

📌 LABORATORIUM SPOŁECZNE

Dom Neurokultury to przestrzeń eksperymentu, w której testujemy różne modele interakcji, dzielimy się doświadczeniami i opracowujemy rozwiązania dostosowane do rzeczywistych potrzeb. Tworzymy narzędzia inkluzji neuromniejszości, strategie komunikacyjne dla osób o różnych profilach neurofizjologicznych oraz sposoby organizacji przestrzeni uwzględniające różne potrzeby sensoryczne.

To także przestrzeń edukacji o kulturach mniejszościowych – swoisty rezerwat neuroodmienności, w którym kształtujemy inkluzywną umowę społeczną i neuroróżnorodny savoir-vivre.

❗️NASZE WARTOŚCI❗️

♾️❤️ Paradygmat neuroróżnorodności

Przyjmujemy, że ludzkie mózgi różnią się między sobą jak gatunki w ekosystemie – rozwijając unikalne sposoby funkcjonowania poznawczego, sensorycznego, emocjonalnego, komunikacyjnego i behawioralnego.

♾️❤️ Komunikacja jako fundament wspólnoty

Różnorodność form komunikacji traktujemy jako bogactwo, a nie barierę. Uznajemy równoprawność alternatywnych form komunikacji (AAC), gestów, symboli, kart komunikacyjnych czy przypinek.
Szanujemy także milczenie jako formę komunikatu w sytuacjach kiedy jakakolwiek komunikacja jest zbyt trudna.

♾️❤️ Przejrzystość zamiast domyślności

Nie idealizujemy niedopowiedzeń, nie romantyzujemy ich jako nieuniknionych sfer relacyjnej tajemnicy. To w niedopowiedzeniach często rodzi się krzywda i wykluczenie. Dążymy do świadomej i otwartej komunikacji, badając własne przekonania, by unikać uprzedzeń i projekcji.

♾️❤️ Konflikt jako droga do lepszego porozumienia

Nie traktujemy konfliktu jako zagrożenia, lecz jako szansę na aktualizację relacji i pogłębienie więzi. Natomiast ghosting – trwałe zerwanie kontaktu bez wyjaśnienia – uznajemy za formę przemocy relacyjnej i dążymy do klarownego stawiania relacyjnych granic.

♾️❤️ Sprawiedliwość naprawcza

Błędy są nieuniknione, ale kluczowe jest ich naprawianie. Troszczymy się o odbudowę zaufania i naprawianie wyrządzonych krzywd.

♾️❤️ Szacunek dla indywidualnego tempa

Nie poganiamy się nawzajem, dajemy sobie czas na przetwarzanie informacji i komunikację, respektujemy potrzeby regulacyjne każdej osoby.

♾️❤️ Równość i wzajemny szacunek

Tutaj wszyscy jesteśmy równi – zostawiamy tytuły, rangi społeczne i przywileje za drzwiami.

♾️❤️ Celebrowanie różnorodności tożsamości

Szanujemy różnorodność tożsamości i orientacji psychoseksualnych.

♾️❤️ Pluralizm z zastrzeżeniem

Dom Neurokultury jest przestrzenią otwartego dialogu, ale nie ma tu miejsca na poglądy kwestionujące prawo innych do istnienia i pełnego uczestnictwa w społeczeństwie.
Cytując Jamesa Baldwina: „Możemy się nie zgadzać i nadal się kochać, chyba że Twoja niezgoda zakorzeniona jest w moim ucisku.”

♾️❤️ Świadomość granic wartości

Rozumiemy, że nasze światopoglądy wynikają z tożsamości i nie zawsze znajdziemy wspólny grunt. Nie próbujemy narzucać nikomu przekonań sprzecznych z jego poczuciem tożsamości, ale też domagamy się respektowania u nas wartości wyrażonych w niniejszym manifeście.

♾️❤️ Kręgi jako podstawa spotkań

Krąg to dla nas przestrzeń uporządkowanego dialogu, w której każda osoba może (ale nie musi) podzielić się swoimi odczuciami i refleksjami. Słuchamy bez oceniania i nie udzielamy rad, jeśli nie zostaniemy o nie poproszeni.

♾️❤️ Relacje budowane wokół zainteresowań

Budujemy więzi poprzez wspólne zainteresowania i działania twórcze – spędzamy czas razem na zajęciach równoległych (body doubling, parallel play) współpracujemy, dzielimy się wiedzą i rozwijamy swoje talenty.

♾️❤️ Drobne gesty życzliwości

Praktykujemy wyrażanie sympatii, przyjaźni, troski lub zaangażowania w relację poprzez obdarowywanie ulubionych ludzi drobiazgami przynoszącymi zachwyt i radość (penguin pebbling).

♾️❤️ Dobrowolność uczestnictwa

Nic nie dzieje się tu pod przymusem – każda osoba decyduje, w jakim stopniu chce się angażować we wspólne aktywności.

♾️❤️ Konsensualność w przekraczaniu przestrzeni osobistej

Szanujemy granice cielesne i emocjonalne. Wszelka ekspresja fizyczna i intencjonalny kontakt dotykowy muszą być oparte na świadomie wyrażonej obustronnej zgodzie.

♾️❤️ Współpraca zamiast rywalizacji

W miejsce konkurencji promujemy modele oparte na kooperacji i wzajemnym wspieraniu się.

♾️❤️ Niezgoda na przemoc

Sprzeciwiamy się wszelkim formom przemocy – fizycznej, emocjonalnej, systemowej, słownej i symbolicznej. Uczymy się rozpoznawać i regulować nieoczywiste formy przemocy.

♾️❤️ Trzeźwość jako zasada

Spotkania w Domu Neurokultury odbywają się bez udziału substancji psychoaktywnych (w tym alkoholu).

♾️❤️ Neurowioski – społeczności w małej skali

Tworzymy mniejsze grupy (do 15 osób), dostosowane do specyficznych potrzeb i stylów funkcjonowania. Szersza integracja odbywać się będzie podczas organizowanych przez nas większych wydarzeń.

♾️❤️ Ekologia i odpowiedzialność społeczna

Minimalizujemy odpady, unikamy plastiku i dbamy o zrównoważone korzystanie z zasobów.

♾️❤️ Ochrona wizerunku osób

W czasie organizowanych przez nas spotkań nie wykonujemy zdjęć osobom uczestniczącym ani nie publikujemy relacji z wizerunkami tych osób w naszych kanałach medialnych - ochrona prywatności jest dla nas istotną wartością

♾️❤️ Zrównoważony model ekonomii społecznej

Docelowo chcemy oferować nasze usługi w różnych formach przyjaznych ekonomii społecznej, jednak podstawą naszego działania będą zasady komercyjne. Wierzymy, że nasza praca zasługuje na godne wynagrodzenie, a stabilność finansowa jest kluczowa, abyśmy mogli działać długofalowo, bez ryzyka wypalenia. Jednocześnie będziemy aktywnie starać się o dofinansowania i granty, aby móc oferować część naszych usług w formie niskopłatnej lub nawet bezpłatnej, tak by pozostały dostępne także dla osób w trudniejszej sytuacji finansowej.

♾️❤️ Godne wynagrodzenie za pracę społeczną i opiekuńczą

W Domu Neurokultury wierzymy, że praca społeczna na rzecz osób wykluczonych, praca opiekuńcza oraz szeroko pojęta działalność wspólnotowa powinny być wynagradzane na równi z innymi zawodami. Wartość pracy nie powinna być mierzona jedynie jej komercyjnym potencjałem, ale także jej realnym wpływem na jakość życia ludzi i budowanie sprawiedliwszego społeczeństwa. Dlatego zobowiązujemy się do dbania o godne wynagrodzenie dla wszystkich osób zaangażowanych w naszą działalność – tak, aby praca na rzecz innych nie oznaczała ekonomicznej niepewności czy wypalenia.

♾️❤️ Ranga pracy aktywistycznej

Jednocześnie dążymy do podniesienia rangi pracy aktywistycznej, opiekuńczej i społecznej. Chcemy, aby osoby poświęcające się takim działaniom były szanowane na równi z innymi profesjonalistami i aby społeczeństwo doceniało ogromną wartość tej pracy.

➡️ Dom Neurokultury ma stać się nie tylko zaproszeniem do odkrywania i praktykowania neuroodmiennej kultury – ma być miejscem, w którym doświadczalnie redefiniujemy neuronormatywną kulturę współistnienia na inkluzywną i stale aktualizowaną umowę społeczną.

👁️ W najbliższym czasie opublikujemy proponowany harmonogram regularnych spotkań i wszystkie szczegóły.
Obserwujcie nas!

09/02/2025

„💡 Sztuka odpoczywania w ADHD – NIE, to nie jest takie proste!”
👀
Jak Wam poszły próby odpoczywania w ten weekend? 😌
Obiecane rozwinięcie postu z piątku.

No dobra. Weekend dobiega końca. Miało być chillowanie. Miało być miło. Miało być relaksująco.
A skończyło się na spirali wyrzutów sumienia, kompulsywnym przeglądaniu internetu i przypomnieniu sobie, że nie odpisałeś komuś od dwóch miesięcy.

ALE! Nie poddajemy się!
Skoro już wiemy, że odpoczynek w spektrum ADHD to sport ekstremalny, to dziś skupimy się na tym, jak go ogarnąć. Strategicznie. Może odpoczniemy w następny weekend, albo w tygodniu 🤔

💡 6 sposobów na odpoczynek dla ADHDowca:
(TAK, PRZETESTOWAŁEM JE NA SOBIE. U MNIE DZIAŁA 😅 )

🛑 MIT: „Żeby odpocząć, musisz NIC NIE ROBIĆ”
✅ FAKT: Odpoczynek w ADHD wymaga AKCJI.

1️⃣ Odpoczynek sensoryczny – „Daj mi czymś zająć ręce”
🧘‍♂️ Co działa? Kolorowanie, malowanie, układanie puzzli, szydełkowanie, fidgety, zabawa z kitkiem/piesełem.
🛑 Co nie działa? „Położę się i odpocznę”... a potem nagle przeglądasz listę najdziwniejszych rekordów Guinnessa.

2️⃣ Ruchowy odpoczynek – bo siedzenie jest męczące!
🏃‍♂️ Co działa? Spacer, joga, taniec do guilty pleasure hitów.
🛑 Co nie działa? „Obejrzę jeszcze JEDEN odcinek... ups, jest 3:00 w nocy.”

3️⃣ Odpoczynek dla mózgu – nie, nie musisz „nic nie robić”
🎧 Co działa? Słuchanie muzyki instrumentalnej, ASMR, audiobooki, książki. (TAKICH, KTÓRE CIĘ INTERESUJĄ, A NIE KTÓRE POWINIENEŚ PRZECZYTAĆ)
🛑 Co nie działa? Próba „totalnego resetu”, która kończy się paniką: „Co ja właściwie robię z życiem?”.

4️⃣ Strategiczny relaks – bo jeśli tego nie zaplanujesz, to nie odpoczniesz
📅 Co działa? Blokowanie czasu na odpoczynek w kalendarzu.
🛑 Co nie działa? „Najpierw zrobię WSZYSTKO, a potem odpocznę” – plot twist: nie odpoczniesz.

5️⃣ Odpoczynek społeczny – ale bez spiny!
🛋 Co działa? Spotkania bez presji, wspólne oglądanie serialu, wyjście na kawę.
🛑 Co nie działa? Intensywne wydarzenia towarzyskie, po których wracasz i czujesz się, jakby przejechał cię walec.

6️⃣ Wyrozumiałość dla siebie – BO SERIO, WARTO!
💡 Zasada dla ADHD: Nie katuj się za odpoczynek. To nie nagroda po robieniu miliona rzeczy – to podstawa do ich robienia.
💆‍♂️ Spróbuj tego:
Postaraj się OD DZIŚ być dla siebie wyrozumiałym. Zacznij sobie po trochu odpuszczać pewne rzeczy. Zwłaszcza te, na które nie masz wpływu. Zwłaszcza te, na które wydaje Ci się, że masz wpływ, a tak naprawdę nie masz. Nie uda się od razu. Zacznij od rzeczy małych. Nauczenie się odpoczywać na nowo to ciężka praca, ale warto ją podjąć.

Postaraj się dać więcej uważności swojemu ciałku. Zwróć uwagę czy masz spięte ciało. Za każdym razem, jak to zauważysz, postaraj się rozluźnić wszystkie mięśnie. Niesamowite uczucie, POLECAM 🤗

🔍 Który sposób działa u Was najlepiej? A może macie swoje ADHD-tricki na odpoczynek?
💬 Podzielcie się w komentarzach – niech inni ADHDowcy skorzystają! 🚀

09/02/2025

Coraz częstszym zjawiskiem jest współwystępowanie cPTSD, szczególnie u osób z podwójną diagnozą: ADHD i spektrum autyzmu. Co ważne, cPTSD jest stanem wpływającym nie tylko na rozwój objawów w obrębie doświadczenia traumatycznego. Wpływa on także na tożsamość jednostki, na postrzeganie siebie oraz na postrzeganie otoczenia jako potencjalnie wrogiego, zagrażającego. Przy takim stanie przewlekłego pobudzenia w trybie „walcz albo uciekaj" (fight or flight mode) oraz współwystępowaniu ADHD, który ma w swoim obrazie impulsywność i trudność z hamowaniem reakcji, pacjent może sprawiać wrażenie osoby z izolowanym ADHD o dużym nasileniu objawów. W konsekwencji leczenie ukierunkowane wyłącznie na objawy ADHD może nie przynieść oczekiwanych korzyści.

Ze względu na dużą częstość współwystępowania obu zaburzeń niezbędne jest uwzględnienie w procesie diagnostyki ADHD możliwości występowania nakładających się objawów cPTSD, a w przypadku ich potwierdzenia zaproponowanie pacjentowi w pierwszej kolejności rekomendowanego leczenia celowanego metodą EMDR.

Źródło ⬇️

09/02/2025

Film z motywem

Czas spuścić ze smyczy nowego bohatera. Zobaczcie zwiastun filmu Dog Man - wkrótce w kinach.

09/02/2025

Film o autystycznym dziecku ⬇️

Jeden na milion (2025) - Austin ma autyzm i wrodzoną łamliwość kości, ale mimo tego, a może właśnie dzięki temu wie, że każdy dzień może być najlepszy.

09/02/2025

Zaburzenia czynności wykonawczych mózgu wyjaśniają, dlaczego osoba, która doskonale wypadła w teście inteligencji, nie potrafi doprowadzić do końca projektu, zdążyć na lekcje, przygotować posiłku lub wykonać wielu na pozór prostych zadań, które wymagają zorganizowania, wykonania wielu czynności po kolei lub uprzedniego zaplanowania.

Niestety deficytów funkcji wykonawczych nie można zrekompensować samym usilnym staraniem. Widząc oznaki zaburzeń funkcji wykonawczych, ludzie skłonni są obwiniać autyków o lenistwo, nieuwagę albo brak organizacji. Sądzą, że wystarczy więcej wysiłku, a wszystko się uda. Wydaje mi się zresztą, że większość autyków - a wśród nich i ja - czasami też tak o sobie myśli.

W dodatku sprawność funkcji wykonawczych zmienia się w czasie. Możesz zauważyć, że są dni, kiedy działasz bardziej efektywnie, ale są i takie, w których najprostsze zadania wymagają ogromnego wysiłku. Zaburzenia funkcji wykonawczych mogą się nasilać w stanach stresu i zmęczenia. W dłuższej perspektywie wielu ludzi dostrzega, że ich funkcje wykonawcze pogorszyły się w okresie adolescencji i wczesnej młodości. U niektórych kobiet nasilenie zaburzeń funkcji wykonawczych występuje także w okresie perimenopauzy.
Choć upośledzenia czynności wykonawczych nie da się naprawić, można nauczyć się sposobów rekompensowania deficytów. Harmonogramy w formie wizualnej, przypomnienia, listy spraw do wykonania, bodźce motywujące, przedmioty ułatwiające manieryzmy ruchowe, a także inne przystosowania pomagają złagodzić oddziaływanie dysfunkcji na nasze codzienne życie. Przydatne są także proste scenariusze społeczne, dzięki którym można zyskać trochę czasu do namysłu lub zawęzić wybór możliwości. Na przykład gdy jestem gościem i pytają mnie, czego się napiję, sformułowanie odpowiedzi ułatwia mi pytanie: "A co jest do wyboru?".

Podobna zasada działa w przypadku często zadawanych szerokich pytań otwartych w rodzaju: „Co byś chciała robić?". Odpowiedź w formie pytania, na przykład: „A na co masz ochotę?" albo „A co się tutaj dzieje ciekawego w sobotę wieczorem?", nie tylko sprawi wrażenie, że masz na względzie gusty przyjaciół czy krewnych, ale pomoże skrócić listę możliwości, dzięki czemu unikniesz ciągnących się w nieskończoność okropnych chwil, kiedy twój umysł powtarza tylko w kółko: „Nie wiem".

Cynthia Kim
Nieśmiali, skryci i społecznie niedostosowani, s. 163 - 164
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Grafika: Etsy, Nederland

08/02/2025

KOMPENSACJA / MASKOWANIE ADHD

(…) pacjent wypracowuje [strategie kompensacyjne] w ciągu swojego życia, co może wpływać na prezentację objawów ADHD (lub ich zamaskowanie, np. wysoki poziom inteligencji może maskować objawy ADHD w dzieciństwie, gdy wymagania szkolne nie są jeszcze bardzo wysokie). Innym czynnikiem związanym z prezentacją objawów jest poziom ustrukturyzowania środowiska i jego dostosowanie do funkcjonowania osoby (np. partner/partnerka/osoba partnerska pilnujący ważnych terminów, w dzieciństwie szkoła/rodzice pomagający w systematycznej pracy). Z tego powodu objawy ADHD mogą wydawać się niewidoczne w niektórych okresach życia i zostać zauważone dopiero w momencie, gdy poziom wymagań w danym obszarze życia przekroczy możliwości działania strategii kompensacyjnych i/lub czynników środowiskowych (np. okres rozpoczęcia studiów, zmiany pracy).

W takich sytuacjach często objawy ADHD są bardziej wyrażne w czasie wolnym, gdy pacjent jest sam lub w towarzystwie bliskich osób, przy których ma mniejszą motywację to maskowania objawów. Za zaburzenie funkcjonowania można też uznać sytuacje, w których pacjent poświęca znaczną ilość zasobów poznawczych, aby uniknąć jawnej prezentacji objawów. Nierzadko może to przypominać perfekcjonizm, jednak ma zupełnie odmienne podłoże. Szczególnie w populacji osób w spektrum autyzmu pewna grupa objawów ADHD może być kompensowana strategiami wynikającymi z dużej tendencji do tworzenia struktury, planowania oraz poświęcania sporego nakładu energii na optymalizację i doskonalenie tych strategii, wynikających ze szczególnych potrzeb w spektrum autyzmu.

Fragment ⬇️
Artykuł dostępny w Internecie w wolnym dostępie