13/07/2021
Wsparcie okołoporodowe w rozumieniu psychoanalitycznym opiera się na umożliwieniu matce rozpoznania i przeżycia utrat przeżywanych w tym okresie, pomocy w opracowaniu dojmującej zależności, a także poczuć winy związanych ze złością skierowaną do dziecka. Odnosi się także do intensywnie ożywających w tym czasie silnych identyfikacji z własną matką.
Mama na Kozetce trafnie opisuje zachodzące w tym czasie procesy. Warto przeczytać!
Już Freud zauważył, że osoba depresyjna to taka, która w dzieciństwie skierowała swoją miłość na drugą osobę i doznała rozczarowania (co w psychoanalizie określa się jako utratę obiektu miłości). Człowiek nie godząc się na utratę, identyfikuje się z utraconym obiektem włączając go w obszar swojego ego. W konsekwencji odczuwaną pierwotnie złość na ten utracony obiekt, kieruje na siebie. W przyszłości kolejne doświadczenia straty lub odrzucania reaktywują właśnie te uczucia związane z utratą pierwotnego obiektu (co może prowadzić do wystąpienia objawów depresji!). W psychoterapii pacjentek cierpiących na zaburzenia depresyjne okołoporodowe widać ogromną trudność w przyjmowaniu licznych utrat wpisanych w macierzyństwo, np. zmiany sposobu życia, ograniczenie aktywności zawodowej (chociażby na początku), zależność od innych, zmiana wyglądu, zmiana w relacji z partnerem, utrata idealnego wyobrażenia o dziecku.
Do dzisiaj wyjaśnienie Freuda stanowi podstawę rozumienia depresji. Dlaczego? Ponieważ potwierdza się w psychoterapii pacjentów i należy zaznaczyć, że psychoterapia psychoanalityczna jest też skuteczna w leczeniu pacjentów z depresją.
Psychoanalityczne rozumienie wskazuje także na trzy główne konflikty wewnętrzne u kobiet cierpiących na depresję poporodową:
1. Konflikty związane z zależnością (przyjmują postać odrzucania tej zależności)
2. Konflikty związane ze złością (wiążą się z poczuciem winy)
3. Konflikty związane z macierzyństwem (trudności związane z macierzyństwem obejmują problematyczne identyfikacje kobiety z własną matką)
Niestety właśnie przez to, że u kobiet w depresji poporodowej często obserwujemy konflikty związane z zależnością, mogą one niechętnie reagować na psychoterapię długoterminową w którą przecież wpisana jest silna zależność. Co bardzo ważne – jeśli kobieta jest w stanie myśleć o trudnych emocjach związanych z zależnością, złością i macierzyństwem mamy wtedy niewielkie ryzyko rozwoju objawów depresji. Dlatego bardzo ważne jest kiedy kobieta może swobodnie mówić o swoich obawach, swoim lęku, uczuciach. Jest to też ważny wymiar w pracy z kobietami z depresją okołoporodową. Specjalista wspiera pacjentkę w myśleniu o utratach. Jest to ważne zwłaszcza dlatego, że społeczny przekaz (media, reklamy, kultura itd.) raczej pokazuje macierzyństwo jako coś, co powinno być kojarzone jedynie z zyskiem. Ponadto kobiety cierpiące na depresję poporodową często mają wobec siebie bardzo wysokie wymagania i oczekiwania, by być idealną matką, która nie odczuwa żadnych konfliktów. Młode matki często boją się podzielić swoimi emocjami, które odbiegają od społecznych oczekiwań: niechęcią do macierzyństwa, złością do niemowlęcia, pragnieniem cofnięcia czasu, tęsknotą za romantyczną relacją z partnerem tylko we dwoje, utratą niezależności itd. Niektóre kobiety nawet nie są w stanie mówić, albo nawet myśleć o takich uczuciach. W takiej sytuacji dobrze, żeby specjalista podkreślił naturalność takich uczuć. Czynnikiem chroniącym przed wystąpieniem depresji poporodowej jest możliwość rozpoznania i tolerowania uczuć złości do siebie i/lub dziecka. Jeżeli młoda matka odczuwa poczucie winy z powodu swoich myśli i uczuć, to tłumiąc je może stać się nadmiernie przeciążona agresywnymi myślami dotyczącymi dziecka lub siebie.
Literatura:
* Stocky A, Lynch J. Acute psychiatric disturbance in pregnancy and the puerperium. Best Pract. Res. Clin. Obstet. Gynaecol. 2000; 14 (1): 73–77.
* Robertson E, Celasun N, Stewart DE. Risk factors for postpartum depression. W: Stewart, DE, Robertson E, Dennis C-L, Grace SL, Wallington T. Postpartum depression: literature review of risk factors and interventions. (2003). WHO: Department Of Mental Health And Substance Abuse
*O’Hara MW, Swain AM. Rates and risk of postpartum depression — a meta-analysis. Int. Rev. Psychiatry1996; 8: 37–54
*Beebe B, Lachmann F, Jaffe J iin. Maternal postpartum depressive symptoms and 4-month mother–infant interaction. Psychoanl. Psych. 2012, 29: (4) 383–407, DOI: 10.1037/a002938
*Chrzan-Dętkoś, M., Depresja matki w doświadczeniu jej dziecka. Studia przypadków, 2018, Psychoterapia 3(186)
*Cramer, B, Profession : bébé. Hachette Littérature. 1998
*Dennis CL, McQueen K. The relationship between infant-feeding outcomes and postpartum depression: a qualitative systematic review. Pediatrics. 2009;123:E736–E751.
*Hamdan A, Tamim H. The relationship between postpartum depression and breastfeeding. Int. J. Psychiatry Med. 2012;43:243–259.
*Figueiredo B, Canario C, Field T. Breastfeeding is negatively affected by prenatal depression and reduces postpartum depression. Psychol Med. 2014;44:927–936.
*Brown A, Rance J, Bennett P. Understanding the relationship between breastfeeding and postnatal depression: the role of pain and physical difficulties. J Adv Nurs. 2016;72:273–282.
*Arifunhera JH, Srinivasaraghavan R, Sarkar S, Kattimani S, Adhisivam B, Vishnu Bhat B. Is maternal anxiety a barrier to exclusive breastfeeding? J Matern Fetal Neonatal Med. 2016;29:2798–2801.
*Chrzan-Dętkoś, M., Pietkiewicz, A., Żółnowska, J., Pizuńska, D., Program opieki psychologiczno-laktacyjnej ‘Macierzyństwo krok po kroku’ jako przykład profilaktyki, diagnostyki i leczenia depresji w okresie okołoporodowym, Psychitr. Pol. 2020; 54(3)
*Mohamad Yusuff, A. Tang L., Binns, CW., Lee, A. Breastfeeding and Postnatal Depression: A Prospective Cohort Study in Sabah, Malaysia. J. Hum. Lact. 2016; 32
*Borra C., Iacovou, M., Sevilla, A., New evidence on breastfeeding and postpartum depression: the importance of understanding women’s intentions. Matern. Child Health J. 2015; 19(4)
