11/09/2025
📖 Autyzm u dziewczynek i chłopców – podobieństwa i różnice
Przez wiele lat badania nad spektrum autyzmu prowadzone były głównie na grupach chłopców. Dlatego kryteria diagnostyczne powstały w oparciu o ich sposób funkcjonowania. Dziś coraz więcej wiemy o tym, że autyzm u dziewczynek często wygląda inaczej – a przez to bywa później rozpoznawany.
🔹 Co wspólne dla obu płci?
⦁ autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, które obejmuje trudności w komunikacji społecznej, relacjach i elastyczności zachowań,
⦁ mogą występować trudności sensoryczne – nadwrażliwość na dźwięki, światło, zapachy albo przeciwnie – obniżona reakcja,
⦁ zarówno dziewczynki, jak i chłopcy mogą mieć współwystępujące trudności (np. ADHD, lęki, depresję, mutyzm wybiórczy).
🔹 Jakie są różnice?
1. Maskowanie i kamuflaż
⦁ Badania (np. Gould & Ashton-Smith, 2011) pokazują, że dziewczynki częściej ukrywają swoje trudności.
⦁ Potrafią obserwować rówieśników i uczyć się naśladowania: zapamiętują gotowe dialogi, kopiują gesty.
⦁ Dzięki temu w szkole mogą wyglądać na „grzeczne i spokojne”, ale w domu odreagowują napięcie.
2. Zainteresowania i zabawa
Chłopcy: częściej zainteresowania stereotypowe (pociągi, liczby, mechanizmy, mapy).
Dziewczynki: zainteresowania wydają się „typowe” (konie, bajki, rysowanie), ale są nietypowo intensywne i zawężone – mogą spędzać godziny na tym samym temacie.
Zabawa dziewczynek bywa bardziej „społecznie akceptowalna” – np. odgrywanie ról – ale często jest to powtarzanie zapamiętanych scenariuszy.
3. Relacje społeczne
Chłopcy częściej otwarcie unikają kontaktu i wolą być sami.
Dziewczynki podejmują próby przyjaźni, ale:
⦁ mają trudność w podtrzymaniu relacji,
⦁ doświadczają odrzucenia,
⦁ często czują lęk i wyczerpanie po kontaktach społecznych.
⦁ Bywają postrzegane jako „nieśmiałe” lub „perfekcjonistki”.
4. Objawy emocjonalne
⦁ U dziewczynek częściej pojawiają się wtórne trudności: zaburzenia lękowe, depresja, zaburzenia odżywiania.
⦁ Chłopcy częściej manifestują napięcie „na zewnątrz”: impulsywność, agresja, głośne zachowania.
⦁ Dziewczynki częściej cierpią „po cichu” – co zwiększa ryzyko przeoczenia problemu.
5. Diagnoza
⦁ Badania (Hull i in., 2020) wskazują, że dziewczynki dostają diagnozę później, czasem dopiero w wieku nastoletnim.
⦁ Kryteria diagnostyczne były tworzone w oparciu o obraz autyzmu u chłopców, dlatego trudności dziewczynek bywały interpretowane jako nieśmiałość, wrażliwość czy lęk społeczny.
🔹 Dlaczego to ważne?
Brak wczesnej diagnozy to brak odpowiedniego wsparcia. Dziewczynka, która latami „maskuje” swoje trudności, może:
⦁ doświadczać ogromnego stresu,
⦁ rozwijać wtórne zaburzenia emocjonalne,
⦁ czuć, że „coś jest ze mną nie tak”, bo wkłada ogromny wysiłek w coś, co innym przychodzi naturalnie.
💡 Podsumowanie
Chłopcy: objawy częściej są widoczne „na zewnątrz” – stereotypowe zainteresowania, unikanie kontaktów, impulsywność.
Dziewczynki: objawy częściej są „maskowane” – intensywne, ale akceptowalne społecznie zainteresowania, próby nawiązywania relacji, trudności emocjonalne.
Dlatego mówi się dziś o potrzebie „różowych okularów diagnostycznych” – czyli uwzględnienia w diagnozie tego, że autyzm u dziewczynek może wyglądać inaczej niż u chłopców.
