Sklep BAAS - pomoce logopedyczne

23/07/2025

🧠🎵 "Najpierw zaplanuj, potem rusz!" – planowanie ruchu w terapii i rozwoju dziecka
👉 Dlaczego niektóre dzieci mylą kolejność przy ubieraniu się?
👉 Dlaczego trudno im powtórzyć sekwencję ruchów lub powiedzieć „lalka leży na łóżku”?

To może być trudność z planowaniem ruchu – a dokładnie: z tworzeniem i realizacją sekwencji ruchowych.

🧩 Planowanie ruchu to zdolność do:
– zaplanowania,
– zorganizowania,
– i wykonania ruchów w odpowiedniej kolejności.

To fundament samodzielności, mowy, pisania, zabawy i... komunikacji.
👣 W TERAPII LOGOPEDYCZNEJ:

Włączanie ruchu pomaga rozwijać planowanie, rytm, strukturę sekwencji – czyli to, co potrzebne do mówienia.

🎵 Ćwiczenia logorytmiczne są świetnym narzędziem!

✅ Ruch + rytm + słowo = wzmacnianie połączeń między ciałem a językiem.
💡 PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA:

🔹 „Rób jak ja” – sekwencje 2–3 ruchów z rytmiczną rymowanką
(klaszcz, tupnij, obrót – do rytmu piosenki)

🔹 „Złap rytm” – chodzenie, zatrzymanie, pauza – na hasło słowne lub dźwięk
(trenuje hamowanie i reakcję na sygnał)

🔹 „Ciało mówi rymem” – rymowanki logopedyczne z ruchem
Np. „Tupu-tupu noga w górę, wędrujemy dziś przez chmurę…”

🔹 Sekwencje przestrzenne + językowe
– „Dotknij prawego kolana, a potem lewego ucha”
– „Najpierw skacz, potem klaszcz” → „Najpierw mama, potem lala”
🔄 Dziecko, które ćwiczy planowanie ruchu, ćwiczy też:

✅ porządkowanie myśli,
✅ przewidywanie następstw,
✅ logiczne wypowiedzi,
✅ koncentrację i pamięć roboczą.

🧡 Zapisz post, jeśli pracujesz z dziećmi w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym.
💬 A może masz swoje ulubione ruchowo-językowe zabawy? Podziel się w komentarzu!

14/07/2025

🌞 Wakacje pełne zmysłów – jak wspierać rozwój dziecka podczas letnich dni?

Nie potrzebujesz drogich pomocy ani specjalnych zajęć.
Latem rozwój dziecka… dzieje się sam – o ile mu na to pozwolimy. 😊

👣 Chodzenie boso po różnych nawierzchniach
– piasek, trawa, kamienie, błoto – to trening dla zmysłu dotyku, równowagi i propriocepcji.

🏰 Zabawy w piasku i wodzie
– lepienie zamków z mokrego piasku, przesypywanie, chlapanie – to doskonałe ćwiczenia sensoryczne i manualne.

🌿 Turlanie się po trawie, tarzanie w kocu, kołysanie na hamaku
– wspiera rozwój układu przedsionkowego (ruch, równowaga, stabilizacja).

⛰️ Wspinanie się, bieganie, skakanie
– rozwija koordynację, planowanie ruchu, siłę mięśniową i poczucie własnych granic w przestrzeni.

🧠 To wszystko to nie tylko „zabawa”, ale też:
• stymulacja integracji sensorycznej,
• wspieranie regulacji emocjonalnej,
• rozwój motoryki dużej i małej,
• fundamenty pod koncentrację i naukę w roku szkolnym.

📌 Wakacje to idealny czas, by pozwolić dziecku… być dzieckiem.
Nie przeszkadzajmy zbyt mocno.
Nie organizujmy zbyt dużo.
Nie oceniajmy – że brudne, że głośne, że dzikie.

Bo właśnie wtedy – gdy się wspina, turla, lepi, skacze i biega – jego mózg uczy się najlepiej.
A Twoje dziecko co dziś wybiera?
🌿 Boso po trawie, 🏰 zamek z piasku, czy 🌊 chlapanie w wodzie?

09/07/2025

🧠 Jak mózg uczy się nawyku?

Neurobiologiczne podstawy uczenia i ich znaczenie w terapii

Proces uczenia się nawyku – czy to ruchowego, językowego, społecznego czy poznawczego – opiera się na zjawisku neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do tworzenia i reorganizacji połączeń neuronalnych w odpowiedzi na doświadczenie, powtarzanie i aktywność.
🔬 Neuroplastyczność – mechanizm zmian

Neuroplastyczność (Hebb, 1949; Kolb & Whishaw, 2009) to podstawowy mechanizm, dzięki któremu dochodzi do:
- tworzenia nowych połączeń synaptycznych (synaptogenezy),
- modyfikacji istniejących połączeń (potencjacja długotrwała – LTP),
- reorganizacji reprezentacji korowych (np. somatotopii).

Zgodnie z regułą Hebba:

„Neurons that fire together, wire together.”
Oznacza to, że powtarzalna aktywacja konkretnych ścieżek nerwowych prowadzi do ich utrwalenia i automatyzacji.

🔁 Nawyk jako pętla uczenia proceduralnego

W ujęciu psychoneurologicznym nawyk nie jest pojedynczym zachowaniem, lecz utajoną strukturą neuronalną, powtarzalnie aktywowaną w odpowiedzi na określone bodźce.

Model nawyku (Duhigg, 2012):
- Bodziec (cue) – wyzwalacz, który inicjuje sekwencję,
- Zachowanie (routine) – wykonanie określonej czynności,
- Nagroda (reward) – neurobiologiczne wzmocnienie (np. dopaminowe), które utrwala wzorzec.

Ugruntowany nawyk jest „przechowywany” w strukturach podkorowych, głównie w jądrach podstawy (basal ganglia) – ośrodku odpowiedzialnym za zachowania automatyczne i ruchowe.

🧠 Od świadomej kontroli do automatyzacji

W początkowej fazie nauki aktywność koncentruje się w:
- korze przedczołowej (PFC) – odpowiadającej za planowanie, uwagę, monitorowanie błędów,
- korze ruchowej i czuciowej – wykonanie i odbiór informacji zwrotnych.

W miarę powtarzania dochodzi do przeniesienia aktywności do struktur podkorowych – mózg „optymalizuje” działanie, eliminując potrzebę świadomego nadzoru.

Badania obrazowe (np. PET, fMRI) pokazują, że im bardziej zautomatyzowane zachowanie, tym mniejsze zaangażowanie PFC, a większe jądra ogoniastego (caudate nucleus) i skorupy (putamen).

🧪 Ile potrzeba czasu i powtórzeń?

Nie istnieje jedna liczba „powtórzeń do nawyku”, ale:
- badanie Lally et al. (2010) wykazało, że tworzenie nawyku zajmuje średnio 66 dni,
- inne źródła podają zakres od 18 do 254 dni, zależnie od złożoności i motywacji,
- częstotliwość i spójność są ważniejsze niż długość pojedynczej sesji.

To zgodne z zasadą intensywności, ukierunkowania i powtarzalności jako fundamentów skutecznej interwencji (Kleim & Jones, 2008).

🎯 Znaczenie emocji i motywacji

Uczenie się nie zachodzi w izolacji od emocji.
- Układ limbiczny, zwłaszcza ciało migdałowate (amygdala), współuczestniczy w nadawaniu znaczenia i utrwalaniu śladów pamięciowych.
- Pozytywne emocje (nagroda, poczucie skuteczności, relacja terapeutyczna) modulują neuroprzekaźnictwo, m.in. zwiększając wydzielanie dopaminy, co sprzyja kodowaniu długotrwałym.

Relacja terapeutyczna, uważność, zaangażowanie emocjonalne pacjenta to nie tylko czynniki „psychologiczne”, ale realne elementy biologicznego torowania nawyku.

🧠 Wnioski kliniczne dla terapeuty:

🔁 Nawyk to produkt neurobiologiczny – nie wystarczy jednorazowy sukces.
📅 Systematyczność i powtarzalność to konieczność – nie opcja.
🧠 Automatyzacja wymaga czasu i neurobiologicznego przećwiczenia ścieżki.
🧩 Im bardziej znaczące emocjonalnie ćwiczenie, tym większe prawdopodobieństwo trwałości.

🎯 Kontekst funkcjonalny i sens działania wspomaga generalizację i transfer.

🔍 Chcesz pracować bardziej świadomie z neuroplastycznością?
Przygotowaliśmy dla Ciebie czytelną checklistę dla terapeutów, która pomoże planować skuteczną terapię opartą na mechanizmach mózgu.

💬 Napisz w komentarzu: „Chcę checklistę” – a wyślę Ci ją w wiadomości!
📎 Możesz też polubić i udostępnić ten post, by więcej terapeutów mogło pracować z mózgiem, a nie tylko z zachowaniem.

📚 Wybrane źródła naukowe:
Hebb, D. O. (1949). The Organization of Behavior.
Lally, P., van Jaarsveld, C. H., Potts, H. W., & Wardle, J. (2010). How are habits formed? Modelling habit formation in the real world. European Journal of Social Psychology, 40(6), 998–1009.
Kleim, J. A., & Jones, T. A. (2008). Principles of experience-dependent neural plasticity: implications for rehabilitation. JSLHR, 51(1), S225–S239.
Doidge, N. (2007). The Brain That Changes Itself.
Duhigg, C. (2012). The Power of Habit.
LeDoux, J. (1998). The Emotional Brain.
Kolb, B., & Whishaw, I. Q. (2009). Fundamentals of Human Neuropsychology.

05/07/2025

Własne doświadczenie z pracy terapeutycznej – analiza dokumentów.
Jako surdologopeda wielokrotnie spotkałam się z przypadkami, w których dziecko, które rozpoczęło korzystanie z aparatu słuchowego w wieku 3 lat, było oceniane w sposób porównawczy do dzieci słyszących. Często w opiniach zauważam zapisy wskazujące np. na "niski zasób słów w stosunku do wieku"

Rozwój mowy u dzieci z aparatami słuchowymi – wyzwania i możliwości

Dzieci, które zaczynają korzystać z aparatów słuchowych po 3. roku życia, stoją przed wyjątkowym wyzwaniem w rozwoju mowy i języka. Choć aparaty słuchowe są nieocenionym wsparciem w rehabilitacji słuchu, należy pamiętać, że postępy w rozwoju mowy u takich dzieci mogą odbiegać od rozwoju dzieci z prawidłowym słuchem.

Dlaczego tak się dzieje?

Opóźnione okno rozwojowe

Okres wczesnodziecięcy to czas, w którym mózg jest najbardziej plastyczny i wrażliwy na bodźce słuchowe. Im później dziecko zaczyna słyszeć dźwięki, tym trudniej jest mu przyswoić naturalny rozwój mowy. Badania pokazują, że dzieci, które zaczynają korzystać z aparatów słuchowych po 3. roku życia, tracą część tego kluczowego okresu rozwoju języka (Moeller, 2000).

Percepcja fonematyczna

Aparaty słuchowe pomagają w odbiorze dźwięków, ale nie przywracają pełnej sprawności słuchu, zwłaszcza w zakresie wysokich częstotliwości, które są kluczowe dla rozróżniania dźwięków mowy. Dzieci, które otrzymały aparat słuchowy w późniejszym wieku, mogą mieć trudności w rozróżnianiu fonemów, co utrudnia im poprawną wymowę i rozumienie mowy (Svirsky et al., 2004).

Brak pełnej ekspozycji na mowę

Dzieci, które zaczynają słyszeć mowę dopiero po 3. roku życia, nie miały wcześniejszej okazji do naturalnej interakcji z językiem, co wpływa na ich rozwój słownictwa, zdolności rozumienia mowy oraz poprawność artykulacyjną. Badania wykazują, że dzieci, które miały wcześniejszy dostęp do słuchu, rozwijają swoje umiejętności mowy i języka znacznie szybciej (Moeller, 2000).

Potrzeba intensywnej rehabilitacji

Dzieci, które otrzymały aparat słuchowy w wieku 3 lat, wymagają intensywnej terapii logopedycznej, aby nadrobić opóźnienia w rozwoju mowy. Wczesne wsparcie, takie jak ćwiczenia słuchowe, artykulacyjne oraz językowe, są kluczowe w dalszym rozwoju (Svirsky et al., 2004).

Ważna uwaga!
Nie można oceniać postępów w rozwoju mowy dziecka, które rozpoczęło swoją drogę z aparatem słuchowym w wieku 3 lat, na równi z dziećmi, które od momentu narodzin mają pełny dostęp do słuchu. Często porównuje się te osiągnięcia, co jest błędne, ponieważ dziecko, które zaczęło słyszeć dopiero w wieku 3 lat, ma opóźnienie w rozwoju słuchowym, które wpływa na późniejsze rozwijanie umiejętności językowych. Takie porównania nie uwzględniają kluczowego okresu rozwoju słuchu, który dziecko z niedosłuchem mogło przeoczyć. W takim przypadku, postępy w rozwoju mowy muszą być oceniane w kontekście "wieku słuchowego" dziecka, a nie tylko jego kalendarzowego wieku.

Własne doświadczenie z pracy terapeutycznej – analiza dokumentów.
Jako surdologopeda wielokrotnie spotkałam się z przypadkami, w których dziecko, które rozpoczęło korzystanie z aparatu słuchowego w wieku 3 lat, było oceniane w sposób porównawczy do dzieci słyszących. Często w opiniach zauważam zapisy wskazujące np. na "niski zasób słów w stosunku do wieku" – co jest wynikiem braku pełnej ekspozycji na mowę w kluczowym okresie rozwoju. Ważne jest, aby we wszelkiej dokumentacji wskazywać, że dzieci z niedosłuchem, które otrzymują aparaty w późniejszych latach, wymagają bardziej indywidualnego podejścia do oceny postępów i rozwoju mowy.

Co możemy zrobić?

Wczesna diagnoza i interwencja – im wcześniej dziecko zacznie korzystać z aparatu słuchowego, tym większe szanse na rozwój mowy na poziomie rówieśników.

Intensywna terapia logopedyczna – regularne ćwiczenia słuchowe, artykulacyjne i językowe są niezbędne do wspierania dzieci w nauce mowy.

Wsparcie rodziców – aktywne angażowanie się w codzienną komunikację z dzieckiem, czytanie książek i rozmowy są fundamentem w rozwijaniu słownictwa i umiejętności komunikacyjnych.

Pamiętajmy, że każdy krok ku lepszemu słyszeniu to krok ku lepszemu rozumieniu świata mowy!

📚 Bibliografia:

Moeller, M. P. (2000). Early intervention and language development in children who are deaf and hard of hearing. Pediatrics, 106(3), E43.

Svirsky, M. A., Teoh, S. W., & Neuburger, H. (2004). Speech development in children with cochlear implants: The role of age at implantation. Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery, 130(5), 615-620.

04/07/2025

🌞 Wakacje to idealny czas… na odpoczynek i inspiracje!
To moment, kiedy ładujemy baterie – ale też planujemy, odświeżamy i uzupełniamy swoje pomoce dydaktyczne.

📚 Co warto mieć pod ręką, planując zajęcia grupowe w przedszkolu?
Gotowe, sprawdzone scenariusze zajęć, które:
✔️ rozwijają mowę i myślenie dziecka,
✔️ pobudzają kreatywność i współpracę,
✔️ są różnorodne – możesz je dostosować do grupy i tematu,
✔️ oszczędzają Twój czas i energię!

👀 Zajrzyj i zobacz, co dla Ciebie przygotowaliśmy:
🔗 https://sklep.baas.pl/kategoria/scenariusze/

📌 Bo dobry scenariusz to więcej niż plan – to fundament udanych zajęć!

03/07/2025

❤️ Zanim dziecko coś powie – musi chcieć powiedzieć to komuś.

Mowa nie rozwija się w izolacji.
Dziecko nie mówi „bo tak”, ani „bo powinno”.
Zaczyna mówić, bo chce być w relacji.

🧠 Nawet najlepiej działający aparat artykulacyjny nie wystarczy, jeśli:

🔸 dziecko nie czuje się bezpieczne,
🔸 nie czuje, że jest słuchane,
🔸 nie ma przestrzeni, by być sobą,
🔸 nikt nie odpowiada na jego sygnały,
🔸 jego emocje są ignorowane lub gaszone.

📉 Dzieci, które są zawstydzane, poganiane, porównywane – często mówią mniej albo wcale.

Bo mowa nie rozwija się pod presją.
Mowa rozwija się w obecności i akceptacji.

💬 Chcesz wspierać mowę dziecka?

✔️ Odpowiadaj na jego komunikaty, nawet jeśli są niewerbalne
✔️ Daj mu czas, nie poprawiaj od razu
✔️ Reaguj ciepło na próby mówienia
✔️ Nie porównuj z innymi
✔️ Buduj rytuały bliskości – czytanie, opowiadanie, śpiewanie
✔️ Daj przestrzeń na emocje – wszystkie, nie tylko „ładne”

🌱 Mowa rozwija się wtedy, gdy dziecko czuje: jestem ważne. Mogę mówić. Ktoś mnie słucha.

📌 Dla rodziców:
Twoja uważna obecność to najlepsza terapia mowy.
Nie musisz być logopedą – wystarczy, że jesteś.

✏️ Dla terapeutów:
Nie zawsze chodzi o ćwiczenie głosek, słów. Czasem chodzi o odbudowanie poczucia, że mówienie ma sens.

📣 To ostatni post z serii „Mowa ma fundamenty”:
✅ Motoryka duża
✅ Motoryka mała
✅ Ćwiczenia słuchowe
✅ Ciało i zmysły
✅ Relacja i emocje 🫶

Bo zanim pojawią się słowa – musi pojawić się bezpieczna więź.

28/06/2025

🧠 Ciało mówi. Zmysły słuchają. Mózg się uczy.

Zanim dziecko zacznie mówić — musi czuć swoje ciało.
Musi wiedzieć, gdzie jest w przestrzeni, gdzie są jego ręce, nogi, głowa… język.
Musi doświadczyć świata — całym sobą.

👣 Dlatego mowa zaczyna się od zmysłów.
Bo zanim wypowiem słowo „piłka”, muszę:

🔹 zobaczyć ją,
🔹 usłyszeć, jak odbija się od podłogi,
🔹 poczuć jej ciężar i fakturę,
🔹 skojarzyć z ruchem: rzut, kopnięcie, turlanie.

Zmysły budują znaczenie.
A znaczenie buduje język.

📉 Dzieci z opóźnionym rozwojem mowy często mają:
🔸 obniżone napięcie mięśniowe,
🔸 trudność z orientacją w schemacie ciała,
🔸 problemy z równowagą i planowaniem ruchu,
🔸 nadwrażliwości lub niedowrażliwości sensoryczne,
🔸 słabą świadomość ciała w przestrzeni.

I to wszystko utrudnia rozwój języka – bo mózg skupia się na „ogarnięciu” ciała, nie na komunikacie.

🎯 Jak wspierać mowę przez ciało i zmysły?

✔️ Bawcie się w masażyki i „rysowanie po plecach”
✔️ Turlajcie się razem po podłodze lub łóżku
✔️ Chodźcie boso po różnych fakturach
✔️ Skaczcie, bujajcie się, wspinajcie
✔️ Używajcie całego ciała do opowiadania — pokazujcie, wskazujcie, gestykulujcie
✔️ Twórzcie „sensoryczne historie” — dotyk, dźwięk, ruch i emocja

🌱 Mowa nie wyrasta z głowy.
Mowa wyrasta z ciała, które czuje i działa.

💡 Dziecko, które nie wie, gdzie jest jego język – nie nauczy się go kontrolować.
Dziecko, które nie czuje własnych ruchów – nie zaplanuje dźwięku.

✏️ Dla terapeutów:
Zanim będą głoski — niech będzie równowaga, napięcie, kontakt i sensoryczne osadzenie w ciele.

❤️ Dla rodziców:
Przytulajcie, turlajcie, skaczcie, bawcie się w zmysły.
Wasze ciało to najlepsze narzędzie wspierania mowy.

📌 To czwarty post z serii „Mowa ma fundamenty”:
✅ 1. Motoryka duża
✅ 2. Motoryka mała
✅ 3. Ćwiczenia słuchowe
🔵 4. Ciało i zmysły
🔜 5. Relacja i emocje

24/06/2025

Oddychanie w terapii logopedycznej – dlaczego ma takie znaczenie?

🔸 Oddychanie a mowa
Prawidłowe oddychanie to fundament rozwoju mowy. Oddychanie przeponowe, czyli głęboki wdech i wydech, wspiera produkcję dźwięków, poprawia jakość głosu i ułatwia artykulację. Kiedy oddychamy przeponą, powietrze dociera do dolnej części płuc, co wpływa na stabilność i siłę głosu.

🔸 Oddychanie ustami – zagrożenia dla mowy
Wielu dzieciom zdarza się nawykowo oddychać przez usta. To może prowadzić do problemów z artykulacją, w tym trudności z wymową głoskowych dźwięków (np. "s" czy "z"). Dodatkowo, może to prowadzić do problemów z zgryzem i utrudniać prawidłowy rozwój mowy.

🔸 Emocje a oddech
Prawidłowy oddech ma również duży wpływ na regulację emocji. Dzieci, które doświadczają lęku lub stresu, mogą mieć tendencję do płytkiego oddychania, co utrudnia koncentrację i mówienie. Ćwiczenia oddechowe pomagają w łagodzeniu napięcia i poprawiają komfort w trakcie mówienia.

🔸 Jakie ćwiczenia warto wprowadzić?
✅ Ćwiczenia oddechowe przeponowe
✅ Ćwiczenia na kontrolowanie oddechu podczas mówienia
✅ Ćwiczenia na uspokojenie oddechu w sytuacjach stresowych

Pamiętaj, że prawidłowe oddychanie to klucz do rozwoju mowy i dobrego samopoczucia! 🌬️

20/06/2025

👂 Zanim powiem – muszę usłyszeć.
Ale nie tylko „usłyszeć”, jak dźwięk.
Muszę go rozróżnić, zapamiętać, porównać, połączyć z ruchem lub obrazem.

Dlatego dzieci z opóźnionym rozwojem mowy często mają trudności nie tylko z mówieniem – ale też ze słuchaniem, koncentracją i zapamiętywaniem dźwięków.

🧠 Ćwiczenia słuchowe to więcej niż zabawa w „echo”.

Dziecko potrzebuje:
🔹 rozpoznawać różnice między dźwiękami: „ta–da” czy „da–ta”?
🔹 rozróżniać dźwięki podobne: „k–g”, „p–b”, „t–d”
🔹 odtwarzać sekwencje dźwięków i rytmów
🔹 zapamiętywać, co słyszy – i reagować na to (np. w grze czy zadaniu)
🔹 kojarzyć dźwięk z ruchem, gestem, miejscem
🔹 lokalizować źródło dźwięku

🎧 Gdy słuch nie „czyta” dobrze dźwięków – mowa może się mylić, spóźniać, być niewyraźna.

Dlatego „słuchanie świata” to codzienne ćwiczenie języka.

💬 Co możesz robić z dzieckiem?

✔️ Zabawy w „czy to brzmiało tak samo?”
✔️ Klaskanie i odtwarzanie rytmów
✔️ Powtarzanie sekwencji dźwięków (np. patyk–klask–stuk)
✔️ Słuchanie dźwięków z otoczenia: „Co to było?”, „Skąd to?”
✔️ Zabawy w „echo” – słucham, czekam, powtarzam
✔️ Ćwiczenia logorytmiczne, rytmizacje, wierszyki z gestem

📌 To nie tylko etap terapii. To baza do rozumienia, mówienia, uczenia się.
Dziecko, które lepiej słyszy – lepiej mówi, myśli, zapamiętuje.

🌱 Mowa nie rozwija się bez słuchu.
A słuch to nie audiogram – to aktywna umiejętność przetwarzania dźwięków.

📣 Dla rodziców:
Nie musicie mieć pomocy multimedialnych. Wystarczy kuchnia, patyk, rytm, głos, gest i wspólna zabawa.

✏️ Dla terapeutów:
Wzmacniajcie słuch fonemowy, pamięć słuchową i rytmizację – nawet u starszych dzieci z trudnościami językowymi.

📌 To trzeci post z serii „Mowa ma fundamenty”:
➡️ 1. Motoryka duża
➡️ 2. Motoryka mała
✅ 3. Ćwiczenia słuchowe
🔜 Wkrótce: ciało i zmysły, relacja i emocje

17/06/2025

✋ Ręka mówi z ustami.
To nie tylko obrazowe hasło. To neurofakt.

🧠 W mózgu dziecka rejony odpowiedzialne za precyzyjne ruchy dłoni sąsiadują z tymi, które odpowiadają za ruchy artykulacyjne.
Dlatego jeśli chcemy wspierać rozwój mowy – musimy przyjrzeć się… dłoniom.

🧩 Wielu dzieciom trudno jest:
- wycinać nożyczkami (bo nie ma stabilizacji nadgarstka i chwytu palcowego),
- lepić z plasteliny (bo dłonie szybko się męczą),
- zapinać guziki, nawlekać koraliki (bo nie potrafią użyć chwytu pęsetowego),
- trzymać kredkę prawidłowo (bo nie mają kontroli nad ruchami dłoni),
- rysować kontury, pokolorować bez wychodzenia poza linię (bo ich wzrok i ręka „nie współpracują”).

🖐️ To nie tylko problem z rysowaniem. To może być też problem z mówieniem.

Jeśli dłonie są mało sprawne – często usta też nie są wystarczająco precyzyjne.
A przecież artykulacja to skomplikowany, szybki taniec mięśni – języka, warg, podniebienia, żuchwy…

🎯 Motoryka mała to nie tylko „plastyczne zabawy”. To baza pod mowę.
🔍 Co warto obserwować?
- Czy dziecko używa chwytu pęsetowego (kciuk i palec wskazujący)?
- Czy nadgarstek ma stabilny, gdy coś rysuje lub nawleka?
- Czy potrafi wykonywać ruchy oburącz (przytrzymując jedną ręką, a drugą manipulując)?

Jeśli nie – warto wzmacniać sprawność manualną i planowanie ruchu.

💡 Dla rodziców:
Nie trzeba mieć drogich pomocy.
Wystarczy plastelina, nożyczki, guziki, patyczki, klamerki, kredki, kartka, ciasto.
Ważne: nie wyręczaj, pozwól próbować. Nie krytykuj, tylko pokazuj.

❤️ Dla terapeutów:
Niech dłonie będą częścią terapii mowy.
To nie osobny temat – to wspólny system nerwowy.

🌱 Mowa potrzebuje bazy.
Ręce, które nie potrafią – mogą oznaczać usta, które nie mówią.

Nie zaczynaj od słów. Zacznij od chwytu.

📌 To drugi post z serii „Mowa ma fundamenty”.
➡️ Pierwszy: motoryka duża.
🔜 Kolejne: słuch, ciało i zmysły, emocje i relacja.