22/05/2025
Kontynuując nasz cykl prezentacji specjalistów, mamy przyjemność przedstawić kolejnego lekarza, który podzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem. Tym razem skupimy się na temacie zatok – ich funkcjonowaniu, najczęstszych problemach zdrowotnych oraz metodach leczenia. W tym celu zaprosiliśmy do rozmowy lek. Rafała Krakowiaka, specjalistę w tej dziedzinie.
❓Zatoki – co warto o nich wiedzieć❓
Zatoki to przestrzenie w kościach twarzoczaszki, które każdy z nas ma.
Niestety, dość często mogą ulegać stanom zapalnym – i to zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Przyczyną takich infekcji są różne drobnoustroje, takie jak wirusy, bakterie, a czasem też grzyby.
Choć zapalenie zatok potrafi być uciążliwe, w wielu przypadkach można skutecznie łagodzić objawy w domu. Warto jednak wiedzieć, kiedy domowe sposoby to za mało i trzeba skonsultować się z lekarzem.
❓Jak są zbudowane i do czego służą zatoki przynosowe❓
Zatoki przynosowe to wypełnione powietrzem przestrzenie w kościach czaszki, które łączą się z jamą nosową przez niewielkie otwory umiejscowione pod małżowinami nosowymi, po bokach nosa. Ich wnętrze pokryte jest błoną śluzową, podobnie jak nos.
Zatoki pełnią kilka ważnych funkcji.
Przede wszystkim chronią oczy i mózg przed urazami oraz pomagają „odciążyć” kości twarzoczaszki, czyniąc je lżejszymi. Uczestniczą też w tworzeniu naszego głosu, wpływając na jego brzmienie.
Dodatkowo pomagają oczyszczać, ogrzewać i nawilżać powietrze, które wdychamy przez nos.
Wyróżniamy kilka rodzajów zatok: szczękowe, czołowe, klinowe oraz sitowe – które dzieli się na przednie i tylne.
❓Co powoduje zapalenie zatok❓
Zapalenie zatok może być wywołane przez różne drobnoustroje – najczęściej są to wirusy, rzadziej bakterie lub grzyby. Wirusowe zapalenie zdarza się najczęściej i zwykle ma łagodny przebieg.
Najczęściej stan zapalny w zatokach zaczyna się od infekcji nosa – zapalenie „przechodzi” z błony śluzowej nosa do zatok. Rzadziej zapalenie rozwija się w wyniku infekcji przeniesionej z krwią (krwiopochodne) lub z zębów (zębopochodne).
W przypadku infekcji bakteryjnych, najczęstszymi winowajcami są bakterie Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis oraz gronkowce. Zdarzają się też infekcje wywołane przez mniej typowe bakterie.
Zapalenie może dotyczyć jednej zatoki, ale częściej obejmuje kilka lub nawet wszystkie jednocześnie. Główną przyczyną rozwoju stanu zapalnego jest utrudniony odpływ wydzieliny z zatok – kiedy śluz zalega, łatwiej dochodzi do nadkażenia i pogorszenia objawów.
❓Jak rozpoznać zapalenie zatok❓
Zapalenie zatok najczęściej rozwija się jako powikłanie przeziębienia, infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, grypy, a także w przebiegu alergii sezonowej.
Do typowych objawów należą:
gęsty katar – często żółty lub zielony, spływający po tylnej ścianie gardła,
uczucie zatkanego nosa,
ból i uczucie rozpierania w okolicach zatok – najczęściej w policzkach, między oczami, na czole lub u nasady nosa,
nasilanie się bólu przy pochylaniu głowy,
mrowienie lub pulsujący ból w twarzy,
podwyższona temperatura ciała.
Diagnoza zapalenia zatok najczęściej opiera się na objawach klinicznych. Badania obrazowe, takie jak RTG, nie są zazwyczaj potrzebne. Gdy objawy się przedłużają, lekarz może zlecić endoskopię nosa lub tomografię komputerową (TK) zatok.
❓Jak długo trwa zapalenie zatok❓
Ostre zapalenie: zwykle trwa 7–10 dni, ale może przedłużyć się do 4 tygodni – zwłaszcza jeśli infekcja ma podłoże bakteryjne.
Podostre zapalenie: utrzymuje się od 4 do 12 tygodni.
Przewlekłe zapalenie: trwa dłużej niż 12 tygodni.
W łagodnych przypadkach zapalenie zatok może ustąpić samoistnie przy wsparciu domowych metod (np. inhalacje, nawadnianie, leki przeciwbólowe). Jeśli jednak objawy nie mijają lub się nasilają, warto skonsultować się z lekarzem internistą lub laryngologiem – może być konieczne włączenie leczenia farmakologicznego, np. antybiotyków.
❓Jak leczyć zapalenie zatok❓
Głównym celem leczenia zapalenia zatok jest złagodzenie stanu zapalnego, zmniejszenie obrzęku błony śluzowej oraz udrożnienie zatok, tak aby zalegająca wydzielina mogła swobodnie się wydostać.
Jeśli zapaleniu zatok towarzyszy gorączka powyżej 38°C, warto sięgnąć po leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.
W razie utrzymujących się objawów lub ich nasilenia, zaleca się konsultację z lekarzem – może być konieczne włączenie antybiotyku lub innych form leczenia.
🤝Serdecznie dziękujemy za udzielenie wyczerpujących odpowiedzi i podzielenie się cenną wiedzą na temat zatok.
Lubelskie Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS
➡️Przypominamy, że lek. Rafał Krakowiak przyjmuje pacjentów w Lubelskim Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS, gdzie świadczy specjalistyczną pomoc w zakresie diagnostyki i leczenia chorób uszu, nosa i gardła.
