21/10/2025
🩺 W Medicomplex stawiamy na nowoczesną diagnostykę i skuteczne leczenie. Dysponujemy aż sześcioma aparatami USG najnowszej technologii, które wspierają naszych specjalistów w codziennej pracy z pacjentami.
👉 Nasze ultrasonografy zapewniają obraz o wyjątkowo wysokiej rozdzielczości, co pozwala na bardzo dokładną ocenę tkanek miękkich, stawów, narządów wewnętrznych czy układu naczyniowego. Dzięki temu badania są precyzyjne, szybkie i w pełni bezpieczne – zarówno w diagnostyce, jak i w monitorowaniu efektów leczenia.
🔬 Korzystamy również z urządzenia Exogen, które wspomaga proces zrostu kostnego po złamaniach oraz w trudno gojących się urazach.
💬 O możliwościach terapeutycznych Exogenu wspomina w swoim wpisie Rafał Krakowiak – Fizjoterapeuta, z którym współpracujemy już od wielu lat. To ceniony specjalista, stale podnoszący swoje kwalifikacje i rozwijający kompetencje w zakresie nowoczesnych metod fizjoterapii.
🔗 https://www.facebook.com/share/p/1BhtYac9aW/
Dziś trafił się dzień w gabinecie z biegaczami, dlatego zapraszam na przemyślenia
🦴 ZŁAMANIA ZMĘCZENIOWE — kiedy ciało mówi „dość”, problem sportowców i nie tylko.
Złamania zmęczeniowe (ang. stress fractures) to temat, który często umyka w dyskusjach o urazach, a powinien być w centrum uwagi — zarówno fizjoterapeutów, jak i osób aktywnych fizycznie.
To nie „nieszczęśliwy wypadek”, lecz sygnał przeciążenia organizmu, które przekroczyło możliwości regeneracyjne kości.
Z perspektywy praktyki fizjoterapeutycznej — kluczowy problem do zrozumienia, diagnozy i skutecznej terapii.
---
📚 Co to właściwie jest złamanie zmęczeniowe?
To mikrozłamanie powstające w zdrowej, niezmienionej chorobowo kości w wyniku powtarzalnych obciążeń przekraczających zdolność jej adaptacji i remodelingu.
Kość nie nadąża z naprawą mikrouszkodzeń → mikropęknięcia się kumulują → w końcu dochodzi do pełnego pęknięcia struktury.
Wyróżniamy:
Złamania zmęczeniowe (fatigue fractures) – u osób zdrowych, ale nadmiernie obciążonych.
Złamania niedoborowe (insufficiency fractures) – w kości osłabionej (osteopenia, osteoporoza, zaburzenia metaboliczne).
Mechanizm jest zawsze ten sam: przeciążenie > zdolność regeneracji.
---
📊 Częstość i grupy ryzyka
Złamania zmęczeniowe to nawet 10–20% wszystkich urazów sportowych.
Najczęściej dotyczą:
- biegaczy długodystansowych, tancerzy, triathlonistów, wojskowych,
- kobiet (z uwagi na czynniki hormonalne i tzw. female athlete triad),
- osób po nagłej zmianie objętości lub intensywności treningu,
- pacjentów z niedoborami witaminy D, wapnia lub niską masą mięśniową.
Najczęstsze lokalizacje złamań zmęczeniowych:
1. Piszczel (tibia) — najczęstsze miejsce w wielu populacjach sportowych (szczególnie biegacze). W publikacjach poda ooje się szerokie zakresy częstości; w analizach populacji biegaczy tibia odpowiada za istotny udział wszystkich BSI.
2. Kości śródstopia (metatarsalne) — szczególnie II i IIl; stanowią znaczący odsetek wszystkich złamań zmęczeniowych u biegaczy i tancerzy. Przybliżone zakresy zgłaszane w literaturze: ~10–24% wszystkich BSI w badaniach biegaczy.
3. Kość łódkowata / kości stępu (w tym kość skokowa) to lokalizacja o „wysokim ryzyku” (gorsze rokowanie i dłuższy czas gojenia). Ogólnie stęp jest często wymieniany w przeglądach dotyczących sportowców skokowych i sprinterów.
4. Strzałka — występuje z mniejszą częstością niż piszczel i metatarsalne, ale jest rozpoznawana wśród kończyn dolnych, zwłaszcza u biegaczy.
5. Szyjka kości udowej (femoral neck) — choć rzadsza, ma duże znaczenie kliniczne ze względu na ryzyko powikłań (przemieszczenie, martwica). Złamania w tej lokalizacji traktowane są jako „high-risk” i wymagają szybszej diagnostyki/zarządzania.
6. Kość udowa, okolica przynasadowa i trzonów kości długich — rzadziej niż piszczel/metatarsalne, ale obserwowane w sportowcach wykonujących dużą siłę osiową.
7. Miednica (w tym spojenie łonowe, gałęzie kulszowe) i kość krzyżowa — obserwowane zwłaszcza u sportowców o dużych obciążeniach (np. biegacze długodystansowi) i u wojskowych; zwykle klasyfikowane jako lokalizacje o zmiennym ryzyku.
8. Żebra (u wybranych sportów, np. wioślarzy) oraz kości przedramienia/kciuka (u sportów rzucających/udarowych) — lokalizacje mniej typowe, ale opisywane w literaturze poza kończynami dolnymi.
🧠 Diagnostyka — klucz do skutecznego leczenia
Wczesna diagnoza decyduje o rokowaniu.
W praktyce klinicznej bazujemy na trzech filarach:
1️⃣ Wywiad i objawy kliniczne
– ból nasilający się przy obciążeniu, zanikający w spoczynku, często z punktem maksymalnej bolesności.
2️⃣ Obrazowanie
USG — w mojej pracy to często pierwszy krok diagnostyczny.
W badaniu ultrasonograficznym możemy zobaczyć:
• obrzęk okostnej,
• lokalny wzrost unaczynienia,
• zgrubienie okostnej lub drobne przerwanie jej ciągłości,
• reakcję zapalną w otaczających tkankach miękkich.
USG jest nieinwazyjne, szybkie, pozwala monitorować proces gojenia i dobór obciążenia w rehabilitacji.
MRI — złoty standard diagnostyczny w potwierdzeniu złamania zmęczeniowego (pokazuje obrzęk szpiku, mikropęknięcia).
RTG — często ujemny w pierwszych tygodniach, ale użyteczny kontrolnie.
W Centrum Medicomplex, gdzie pracuję, łączymy ocenę kliniczną, badanie USG oraz ścisłą współpracę z lekarzami ortopedami, by zapewnić pełny proces diagnostyczno-terapeutyczny.
---
🧭 Rola fizjoterapii i treningu uzupełniającego
Leczenie złamania zmęczeniowego to proces zarządzania obciążeniem i przebudową ruchu, nie tylko „odpoczynek”. To ścisłą współpraca na linii pacjent-fizjotetapeuta-ortopeda
Fizjoterapia ma trzy główne cele:
1. Zmniejszyć przeciążenie i dać czas na regenerację kości.
2. Poprawić biomechanikę i amortyzację – wzmocnić mięśnie stabilizujące, poprawić kontrolę kończyny dolnej.
3. Odbudować zdolność przenoszenia sił – progresywny trening siłowy i biegowy.
➡️ W praktyce:
-Trening zastępczy (rower, pływanie, ergometr).
Ćwiczenia siłowe (zwłaszcza ekscentryczne).
-Propriocepcja i stabilizacja.
-Stopniowy powrót do biegania wg monitoringu bólu i adaptacji.
-Edukacja pacjenta: zasada 10%, regeneracja, odżywianie, nawodnienie, sen.
To właśnie trening uzupełniający decyduje, czy uraz się nie powtórzy.
---
🔬 Wsparcie technologiczne – EXOGEN (LIPUS)
Nowoczesna fizjoterapia korzysta z technologii wspierających naturalne procesy gojenia kości.
Jednym z takich narzędzi jest EXOGEN™ – urządzenie wykorzystujące nisko-intensywne pulsacyjne ultradźwięki (LIPUS) do stymulacji osteogenezy.
Badania pokazują, że LIPUS może:
✅ przyspieszać zrost w złamaniach z opóźnionym gojeniem,
✅ poprawiać metabolizm komórek kostnych,
✅ zwiększać ekspresję czynników wzrostu.
Dowody naukowe są zróżnicowane – część przeglądów (m.in. Barry et al., 2015; FHI Report, 2018) wskazuje na skuteczność w wybranych przypadkach (np. non-union), zwłaszcza przy stosowaniu codziennym przez minimum 20 minut.
💡 Co ważne – można wypożyczyć w Centrum Medycznym Medicomplex , gdzie pracuję.
To opcja szczególnie wartościowa w leczeniu złamań o gorszym rokowaniu lub w przypadkach, gdy zależy nam na maksymalnym skróceniu czasu regeneracji i bezpiecznym powrocie do sportu.
---
🏁 Podsumowanie
Złamania zmęczeniowe to problem adaptacji, nie przypadku.
Fizjoterapia oparta na diagnostyce funkcjonalnej + USG + treningu uzupełniającym daje najlepsze wyniki.
EXOGEN i inne technologie (np. fala uderzeniowa) mogą wspierać gojenie w wybranych sytuacjach.
Klucz to kompleksowe podejście: od rozpoznania przyczyn po odbudowę biomechaniki.
📚 Bibliografia
1. Mattila, V. M., Niva, M., Kiuru, M., & Pihlajamäki, H. (2007). Risk factors for bone stress injuries: A follow-up study of 102,515 person-years. Medicine & Science in Sports & Exercise, 39(7), 1061–1066. https://doi.org/10.1249/mss.0b013e31805371d6
2. Warden, S. J., Davis, I. S., & Fredericson, M. (2014). Management and prevention of bone stress injuries in long-distance runners. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 44(10), 749–765. https://doi.org/10.2519/jospt.2014.5334
3. Bennell, K. L., & Brukner, P. D. (2005). Epidemiology and site specificity of stress fractures. Clinics in Sports Medicine, 24(1), 7–16. https://doi.org/10.1016/j.csm.2004.08.007
4. Patel, D. S., Roth, M., & Kapil, N. (2011). Stress fractures: Diagnosis, treatment, and prevention. American Family Physician, 83(1), 39–46.
5. Banal, F., et al. (2009). Ultrasonographic diagnosis of stress fractures in athletes: A prospective study. European Journal of Radiology, 69(3), 511–518. https://doi.org/10.1016/j.ejrad.2007.10.025
6. Gaeta, M., et al. (2005). Bone stress injuries: MRI findings. Radiology, 235(3), 1036–1043. https://doi.org/10.1148/radiol.2353031761
7. Rue, J. P., et al. (2004). Low-intensity pulsed ultrasound (EXOGEN) for bone healing: A review of the literature. Sports Medicine, 34(5), 317–327. https://doi.org/10.2165/00007256-200434050-00004
8. Nolte, P. A., et al. (2001). Low-intensity pulsed ultrasound in the treatment of nonunions. Journal of Trauma, 51(4), 693–702. https://doi.org/10.1097/00005373-200110000-00012
9. Busse, J. W., et al. (2009). The effect of low-intensity pulsed ultrasound therapy on time to fracture healing: A meta-analysis. CMAJ, 180(8), 851–857. https://doi.org/10.1503/cmaj.080682
10. Warden, S. J., et al. (2021). Stress fractures: Pathophysiology, epidemiology, and risk factors. Current Osteoporosis Reports, 19(2), 102–113. https://doi.org/10.1007/s11914-021-00663-4
11.Bennell, K. L., & Brukner, P. D. (1997). Epidemiology and site specificity of stress fractures. Clinics in Sports Medicine.
Behrens, S. B., et al. (2013). Stress fractures of the pelvis and legs in athletes: a review. (PMC article).
12.Vasiliadis, A. V. (2017). Common stress fractures in runners: an analysis (zestawienia procentów lokalizacji).
StatPearls / NCBI: Stress Fractures (przegląd lokalizacji i klasyfikacji high/low risk).
13.Warden, S. J., Davis, I. S., & Fredericson, M. (2014). Management and prevention of bone stress injuries in long-distance runners. J Orthop Sports Phys Ther.
