13/08/2025
Do poczytania…
Połykanie wygrało! 🏆
Połykanie to czynność, która towarzyszy nam na okrągło, czyli w ciągu dnia i nocy. Często nie zwracamy uwagi na opisywany akt, ale gdy tylko pojawia się jakiś problem, uświadamiamy sobie, że jak niewiele trzeba, by sobie zaszkodzić. Średnio cykl połykania występuje 590 razy w ciągu doby, z czego 146 cykli podczas posiłków, a pomiędzy posiłkami występuje 394 cykli. W nocy ze względu na zdecydowanie niższy poziom wydzielania śliny, połykamy ok. 50 razy.
W związku z faktem, że połykanie jest szalenie skomplikowanym aktem w czasie którego zgrać musi się szereg mięśni, łatwo o problem, ale jak wiadomo trening czyni mistrza, dlatego już w życiu płodowym - ok. 11-12 tygodnia - człowiek zaczyna swój trening.
Jednym z elementów układu stomatognatycznego jest żuchwa. Czy ona jest tak ważna w akcie połykania? Tak, jest bardzo ważna. Jeśli nie wierzysz, spróbuj przełknąć ślinę z otwartą buzią. Jest to bardzo trudne. Dlatego logopedzi zwracają uwagę na żuchwę. W pozycji spoczynkowej żuchwa powinna być przywiedziona (buzia zamknięta). Jednak połykanie występuje w dwóch odmianach. Pierwszy typ połykania to połykanie niemowlęce (trzewne). Ten typ dominuje do ok. 3. roku życia. Żuchwa szuka oparcia, gdyż nie wyszyły jeszcze wszystkie zęby, toteż na pomoc wychodzi język. Język wysuwa się i wchodzi między wałki dziąsłowe lub łuki zębowe. W momencie gdy żuchwa będzie mieć konkretne oparcie na zębach trzonowych, połykanie powinno się zmienić na typ dojrzały.
Przy najbliższej okazji wrzucę dwa filmiki. Na pierwszym filmiku będzie Klara, prezentująca trzewny typ połykania. Na drugim filmiku będę ja. :) Prezentuję dojrzały typ połykania. Dziś wrzucę ilustracje, na których są ryciny trzech etapów połykania.
Pierwszy etap - ustny. Gdy przysmak trafił już do jamy ustnej, narząd żucia musi wykonać solidną pracę. Po pierwsze zęby muszą pokarm rozdrobnić. Policzki mocno przylegają do zewnętrznej części zębów. Język przerzuca bolus (kęs pokarmowy) z jednej strony na drugą. Jeśli jesteśmy gotowi na przełknięcie rozdrobnionego i wymieszanego ze śliną pokarmu, bolus trafia na grzbiet języka. Czubek języka lokalizuje się na podniebieniu twardym. Wargi są złączone. Zęby się kontaktują. Gdy kęs pokarmowy trafia w okolice podniebienia miękkiego, zostaje włączony program, który jest serią skurczów mięśniowych, np. podniebienie miękkie się unosi i przytula się do tylnej ściany gardła, by bolus nie dostał się do nosa. W chwili, gdy kęs pokarmowy osiąga granicę gardła, następuje drugi etap.
Drugi etap - faza gardłowa. trwa ok. 1,5 s. Ruch robaczkowy mięśni gardła przesuwa bolus w kierunku przełyku. Najważniejsze jest, by pokarm nie dostał się do tzw. kołoczkowej, czyli nie penetrował w okolicy krtani. Jeśli tak się stanie, odruch obronny w postaci kaszlu nas uratuje. W celu ochrony dróg oddechowych na odsiecz przychodzi nam chrząstka krtani - nagłośnia, która swoją nazwę wzięła, właśnie od przykrycia szpary głośni, czyli wrót dolnych dróg oddechowych. Dodatkowo fałdy głosowe się zamykają, tzn. nie jesteśmy w stanie równocześnie oddychać i przełykać. Tę super umiejętność mają tylko bardzo malutkie dzieci. Po fazie gardłowej mamy ostatnią fazę.
Trzeci etap - faza przełykowa. Ten etap jest zwieńczeniem aktu połykowego. Kęs pokarmowy trafia do przełyku. Ruchy perystaltyczne w ciągu 6-7 s. transportują pokarm do żołądka.
Napisałem, że około trzeciego roku życia dzieci powinny zmienić typ połykania, jednak nie wszystkim dzieciom się to udaje. Może to być spowodowane nieprawidłowym ułożeniem zębów, próchnicą lub wrażliwością zębów. W takich wypadkach, warto konsultować swoje dzieci ze stomatologiem, ortodontą. Oni są w stanie dać odpowiednie warunki, a my logopedzi z przyjemnością zajmiemy przeprogramowanie niemowlęcego typu połykania. Nie zapominajmy też o wyjątkowych pacjentach, u których warunki anatomiczne są prawidłowe, a mimo to nie nastąpiła zmiana sposobu połykania. Chyba, że problem leży gdzieś głębiej...
Wieczór bardzo ciepły, mój mózg się spocił, więc na ten moment kończę i czekajcie na filmiki. :)
PS. wybaczcie, że bez emotikonów, ale gdzieś uciekła mi myszka 🐁
