
14/07/2025
Nowe Metody "Strajku Ojców Online" w Polsce a instrumentalizacja instytucji przez organizacje "praw ojca"
W ostatnich latach obserwuje się w Polsce pojawianie się nowych form nacisku społecznego w sprawach rodzinnych, w tym tzw. "strajków ojców online". Fenomen ten, choć zróżnicowany, często charakteryzuje się wykorzystaniem mediów społecznościowych i innych platform internetowych do publicznego kwestionowania orzeczeń sądowych w sprawach o kontakty z dziećmi, a także do wywierania presji na drugiego rodzica oraz instytucje publiczne. Analiza naukowa tego zjawiska wskazuje na jego potencjalnie problematyczny charakter:
📱 Charakterystyka "Strajku Ojców Online":
🤝 Koordynacja działań: Działania te często są koordynowane poprzez zamknięte grupy w mediach społecznościowych, fora internetowe i dedykowane strony, co umożliwia szybką wymianę informacji, strategii i wzorów pism procesowych lub administracyjnych.
🎭 Narracja o "alienacji" i dezinformacja: Kluczowym elementem jest kreowanie narracji o rzekomej "alienacji rodzicielskiej" i "dyskryminacji ojców" przez system prawny, co ma na celu budowanie poparcia społecznego i umacnianie poczucia pokrzywdzenia. Narracja ta jest często stosowana jako taktyka procesowa mająca na celu zdyskredytowanie bezpiecznego rodzica i odwrócenie uwagi od jego prawidłowgo sprawowania opieki. Jak podkreśla Holewińska-Łapińska w opracowaniu "ORZECZENIE ZAKAZU KONTAKTÓW Z DZIECKIEM", sądowy zakaz kontaktu ojca z dzieckiem wynika z oceny, że "jakakolwiek forma kontaktów godziłaby obiektywnie w dobro dziecka", co wskazuje na priorytet dobra dziecka w orzecznictwie.
🗣️ Agresywna retoryka i victim blaming: Wiele z tych platform charakteryzuje się agresywną retoryką wobec matek i profesjonalistów (sędziów, kuratorów, psychologów), oskarżając ich o stronniczość i korupcję. Fenomen victim blaming (obwiniania ofiary) jest często obecny, przerzucając odpowiedzialność za brak kontaktów lub nieporozumienia na bezpiecznego rodzica, nawet jeśli powodem jest ochrona dziecka przed przemocą lub nieprawidłowościami ze strony drugiego rodzica.
🚫 Publiczny ostracyzm, stygmatyzacja i pomówienia: Publikowanie danych osobowych, zdjęć czy innych informacji o matkach i dzieciach, bez ich zgody, a także o osobach zaangażowanych w proces sądowy (sędziowie, kuratorzy), może prowadzić do publicznego ostracyzmu i stygmatyzacji. W kontekście bezprawnych ataków, rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o chorobach psychicznych drugiego rodzica stanowi formę pomówienia i zniesławienia, naruszającą dobra osobiste.
🏛️ Instrumentalizacja instytucji i atak na drugiego rodzica:
⚖️ Zastosowanie art. 29 Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (UOZP) jako narzędzie nękania: Wykorzystywanie tego przepisu, który dotyczy osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie, do składania wniosków wobec bezpiecznego rodzica, jest przykładem instrumentalizacji prawa. Celem takiego wniosku nie jest troska o zdrowie psychiczne, lecz presja procesowa i nękanie, mające na celu destabilizację sytuacji prawnej i emocjonalnej drugiego rodzica oraz uzyskanie nieuprawnionej przewagi w sporze opiekuńczym. Jak wskazuje Holewińska-Łapińska, orzekanie o kontaktach z dzieckiem zawsze powinno kierować się jego dobrem, a "poważne zagrożenie i naruszenie dobra dziecka" jest kluczową przesłanką do ograniczania lub zakazywania kontaktów. Z tego wynika, że wszelkie działania mające na celu destabilizację sytuacji bezpiecznego rodzica są szkodliwe dla dziecka.
💔 Przemoc po separacji (post-separation violence): Bezzasadne oskarżenia o choroby psychiczne, pomawianie i wykorzystywanie procedur administracyjnych (jak wniosek do MOPS) do utrzymania kontroli, zastraszania i wywierania presji na drugiego rodzica stanowią formę przemocy po separacji. To jest wykorzystanie systemu do kontynuowania krzywdzenia i destabilizacji życia rodzinnego. Holewińska-Łapińska w swoim opracowaniu wymienia "przemocowe zachowania" jako jedną z głównych przesłanek orzekania zakazów kontaktów, a w tym przypadku mogą być one kontynuowane w innej formie.
🚫 Rozbieżność z celem przepisów UOZP i konsekwencje bezprawnych działań:
🎯 Art. 29 UOZP ma na celu ochronę osób z zaburzeniami psychicznymi, które realnie zagrażają sobie lub innym, oraz zapewnienie im odpowiedniej pomocy. Instrumentalizowanie tego przepisu do celów sporów opiekuńczych, zniesławiania lub nękania jest sprzeczne z jego duchem i literą. Przepis ten nie ma służyć do kwestionowania zdolności rodzicielskich ani do rozwiązywania konfliktów opiekuńczych poprzez bezprawne pomówienia.
🛑 Należy podkreślić, że prawo do ochrony dóbr osobistych, w tym zdrowia psychicznego i dobrego imienia, jest fundamentalne. Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o chorobach psychicznych stanowi naruszenie dóbr osobistych i może skutkować odpowiedzialnością cywilną (za naruszenie dóbr osobistych) oraz karną (za pomówienie – art. 212 k.k.).
📚 Stanowisko nauki w sprawie alienacji rodzicielskiej: Warto ponownie podkreślić, że Polskie Towarzystwo Psychiatryczne (PTP) w swoim stanowisku dotyczącym korzystania z pojęcia zespołu alienacji rodzicielskiej (przyjętym przez Plenum Zarządu Głównego PTP) zaleca nieużywanie terminu „alienacja rodzicielska” w przestrzeniach sądowych i ogólnie publicznych. Jest to zgodne z rekomendacjami międzynarodowymi, takimi jak decyzja Światowej Organizacji Zdrowia z 2020 r. o usunięciu pojęcia „alienacji rodzicielskiej” z ICD-11 z powodu braku wystarczających dowodów naukowych. To stanowisko podważa naukową podstawę dla twierdzeń o alienacji, co jest kluczowe w przypadku bezpodstawnych oskarżeń wobec bezpiecznego rodzica.
Wzór pisma do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPS)
[Miejscowość], [Data]
[Imię i Nazwisko Nadawcy / Nazwa Instytucji (np. Pełnomocnik Matki, Organizacja Pomocowa)]
[Adres Nadawcy]
[Numer Telefonu / Adres E-mail]
Do:
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w [Nazwa Miasta, np. Warszawa]
[Adres MOPS]
Dotyczy: Odpowiedź na wniosek złożony w trybie art. 29 ust. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w sprawie [Imię i Nazwisko Rodzica, którego dotyczy wniosek] oraz małoletniej/małoletniego [Imię i Nazwisko Dziecka].
Szanowni Państwo,
W odpowiedzi na otrzymane zawiadomienie/wniosek z dnia [data wniosku do MOPS], dotyczący rzekomych zaburzeń psychicznych Pani/Pana [Imię i Nazwisko Rodzica, którego dotyczy wniosek] i wynikającego z nich domniemanego zagrożenia dla niej/niego samej/samego lub otoczenia, składam niniejsze pismo w celu wyjaśnienia sytuacji oraz stanowczego wskazania na nieprawidłowości związane ze złożonym wnioskiem.
Przedmiotowy wniosek został złożony przez [imię i nazwisko osoby składającej wniosek, np. ojca dziecka lub jego pełnomocnika] w kontekście toczącego się/byłego sporu rodzinnego, w którym niestety obserwuje się nieuprawnione ataki i pomówienia kierowane pod adresem bezpiecznego rodzica, w tym dotyczące rzekomych chorób psychicznych.
W świetle powyższego, należy podkreślić, co następuje:
Bezzasadność zarzutów i naruszenie dóbr osobistych:
Zarzuty dotyczące możliwych zaburzeń psychicznych Pani/Pana [Imię i Nazwisko Rodzica] są całkowicie bezzasadne i stanowią element szerszej taktyki nękania oraz zdyskredytowania bezpiecznego rodzica w toku konfliktu rodzinnego. Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o chorobach psychicznych stanowi naruszenie dóbr osobistych, w szczególności prawa do dobrego imienia i prywatności, co może rodzić odpowiedzialność cywilną i karną.
Instrumentalizacja art. 29 Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego:
Artykuł 29 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. 2024 poz. 917 z późn. zm.) ma na celu interwencję w przypadkach, gdy osoba z możliwymi zaburzeniami psychicznymi realnie stwarza zagrożenie dla siebie lub otoczenia. Złożony wniosek, bez poparcia rzetelnymi i obiektywnymi dowodami, nosi wszelkie znamiona instrumentalnego wykorzystania przepisów prawa do celów pozamerytorycznych. Jest to próba nękania, zastraszania i wywierania presji psychicznej na Panią/Pana [Imię i Nazwisko Rodzica], co jest sprzeczne z duchem i celem przepisów UOZP. MOPS, jako instytucja wspierająca rodziny, nie powinien być wykorzystywany jako narzędzie w sporach o opiekę nad dzieckiem, zwłaszcza w oparciu o fałszywe zarzuty.
Przemoc po separacji (post-separation violence):
Opisane działanie, polegające na składaniu nieuzasadnionych wniosków i pomawianiu, jest kwalifikowane jako forma przemocy po separacji. Stanowi ono próbę kontynuowania kontroli i krzywdzenia drugiego rodzica poprzez wykorzystanie systemu prawnego i instytucjonalnego. Takie działania mają na celu destabilizację życia rodzinnego i psychicznego bezpiecznego rodzica oraz utrudnienie prawidłowego sprawowania opieki nad dzieckiem.
Stanowisko nauki w sprawie alienacji rodzicielskiej:
Należy podkreślić, że Polskie Towarzystwo Psychiatryczne (PTP) w swoim stanowisku dotyczącym korzystania z pojęcia zespołu alienacji rodzicielskiej (przyjętym przez Plenum Zarządu Głównego PTP) zaleca nieużywanie terminu „alienacja rodzicielska” w przestrzeniach sądowych i ogólnie publicznych. Stanowisko to jest zgodne z międzynarodowymi rekomendacjami, co podważa naukową podstawę dla twierdzeń o alienacji, często wykorzystywanych w celu zdyskredytowania bezpiecznego rodzica i odwrócenia uwagi od faktycznych problemów.
W związku z powyższym, wnoszę o dokładną i wnikliwą analizę okoliczności złożenia wniosku, z uwzględnieniem faktu bezzasadności zarzutów i ich potencjalnie nękającego charakteru. Apeluję o nieuleganie instrumentalnym działaniom, które mają na celu wykorzystanie MOPS-u do podważania dobrego imienia obywateli i nękania ich, a także o ochronę dobra małoletniej/małoletniego [Imię i Nazwisko Dziecka] poprzez odmowę wszczęcia procedury w oparciu o tak nieprawidłowo umotywowany wniosek.
Z poważaniem,
[Podpis]
[Imię i Nazwisko Podpisującego]
[Stanowisko / Funkcja, np. Pełnomocnik Matki / Przedstawiciel Organizacji Pomocowej]
Źródła cytowanych stanowisk:
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego dotyczące korzystania z pojęcia zespołu alienacji rodzicielskiej
GREVIO: nie stosować terminu „alienacja rodzicielska” (RPO)
ORZECZENIE ZAKAZU KONTAKTÓW Z DZIECKIEM, dr hab. Elżbieta Holewińska-Łapińska, prof. IWS, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2018.