09/11/2025
No przecież nikt jej nie każe być z przemocowcem – czyli dlaczego ofiara tkwi tam zawsze za długo?
💙 Wyobraź sobie kobietę, która każdego dnia doświadcza emocjonalnego bólu. Słyszy raniące słowa, czuje chłód lub gniew partnera. Mimo to nie odchodzi. Dlaczego? Bo każde upokorzenie i każda manipulacja, których doświadcza od początku znajomości, stopniowo zmieniają sposób, w jaki postrzega siebie i otaczający świat.
To jakbyś żyła na dnie wykopanego dołu, z którego widać tylko skrawek nieba i cienie przechodzących ludzi. Z tej perspektywy świat wydaje się odległy, a wyjście – niemożliwe. Z czasem zapominasz, że kiedyś chodziłaś po powierzchni, że miałaś siłę, głos i wiarę w siebie.
Jesteś sama. Relacje z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi zostały już „poucinane” – partner stopniowo odcina cię od osób, które mogłyby cię wspierać. Każdy kontakt staje się trudny, a czasem niemożliwy. Wstydzisz się opowiedzieć prawdę koleżance. Może znasz ten rodzaj agresji z domu? Twój ojciec też taki był? Twój świat kurczy się przy nim do rozmiaru jego nastrojów i oczekiwań.
💙 Powtarzające się nadużycia podważają pewność siebie, izolują od bliskich i osłabiają poczucie własnej wartości. Żyjesz w ciągłym napięciu – tłumaczysz się, usprawiedliwiasz, przewidujesz jego reakcje. Twoje podstawowe pytanie brzmi już nie:
„Czego ja potrzebuję?”, lecz:
„Czy on się nie rozzłości?”
Po każdej awanturze przynosi kwiaty i mówi:
• „Zobacz, jak się poświęcam dla ciebie.”
• „Gdybyś mnie nie prowokowała, nic by się nie stało.”
• „Każdy facet by tak zareagował.”
• „Nie przesadzaj, to była tylko kłótnia.”
Jego wersja wydarzeń staje się prawdą obowiązującą. Zaczynasz wątpić w siebie, w emocje, w to, co pamiętasz. Tak rodzi się traumatyczne przywiązanie – więź, w której miłość miesza się z lękiem, a dobre chwile są nagrodą za podporządkowanie.
💙 Czym są zniekształcenia poznawcze?
To automatyczne, negatywne schematy myślenia, które wypaczają sposób postrzegania siebie, innych i świata.
W relacji przemocowej przybierają formę przekonań takich jak:
• „To wszystko moja wina, za mało się staram.”
• „On mnie rani, ale chyba na to zasługuję.”
• „Jestem beznadziejna, nikt mnie nie pokocha.”
• „Może przesadzam, problem leży we mnie.”
Nie są prawdą – powstają wskutek długotrwałego stresu, manipulacji i emocjonalnego wyczerpania. Z czasem zaczynasz patrzeć na siebie jego oczami.
💙 Mechanizmy podtrzymujące zniekształcenia poznawcze
Gaslighting
Subtelna manipulacja polegająca na podważaniu twojej oceny rzeczywistości. Kiedy próbujesz wyjaśnić przykrą sytuację, słyszysz:
• „Przecież nic się nie stało, przesadzasz.”
• „Nie pamiętasz dobrze, coś ci się pomyliło.”
• „Jesteś przewrażliwiona.”
• „Co ty za bzdury opowiadasz? Było zupełnie odwrotnie.”
Po takich rozmowach zaczynasz wątpić w wspomnienia i emocje. Odwracanie kota ogonem jest na porządku dziennym. A ponieważ inni często widzą w nim „fajnego, spokojnego człowieka”, czujesz się coraz bardziej zagubiona. Na zewnątrz odgrywa rolę superbohatera. Ktoś pyta: „Czego ty właściwie od niego chcesz?”
Krytyka i kontrola
Oprawca stale podważa twoją wartość:
• „Nie powinnaś tego robić.”
• „Znowu coś zepsułaś.”
• „Nie nadajesz się do samodzielnego życia.”
• „Jak ty wyglądasz? Idź się przebierz.”
• „Gdzie byłaś? Z kim rozmawiałaś?”
Zaczynasz wierzyć, że ma rację. Myślisz: „Może naprawdę niczego nie potrafię, może bez niego sobie nie poradzę.” Decyzje przestają wynikać z własnej woli – kieruje nimi lęk przed oceną. Zaczynasz prosić o zgodę w najdrobniejszych sprawach. W twoim telefonie już dawno zamontowano aplikację do śledzenia – oczywiście „dla twojego dobra”.
Zależność emocjonalna i izolacja
Tworzy się przekonanie, że tylko przy nim jesteś „bezpieczna”. Każda próba niezależności kończy się wyrzutami lub szantażem:
• „Albo jesteś ze mną, albo będziesz sama do końca życia.”
• „Nie potrzebujesz nikogo – masz mnie.”
• „Nie będziesz robić zakupów sama.”
• „Nie wychodzisz bez mojego pozwolenia.”
Już wcześniej ograniczył kontakty z rodziną i znajomymi. Dzięki temu czujesz się jeszcze bardziej osamotniona i zależna od jego opinii. Twój świat zmniejsza się do rozmiaru jego władzy i nastrojów.
💙 Jak dochodzi do zmiany myślenia
Z czasem funkcjonujesz według jego zasad. Myślisz jego kategoriami, czujesz jego emocjami, reagujesz jego lękami. To nie słabość – to efekt długotrwałej przemocy psychicznej, procesu, który krok po kroku odbiera poczucie sprawczości i realności.
💙 Droga do odzyskania siebie
Znajdujesz siłę, by wydostać się z dołu. Najczęściej dzieje się to, gdy złość z powodu kolejnego przekroczenia granic staje się silniejsza niż strach. Ta złość – wcześniej tłumiona i wstydliwa – staje się energią do działania, ucieczki, zmiany. Czasem przygotowujesz się do tego latami.
Z czasem widzisz coraz więcej – nie tylko skrawek nieba, ale całe niebo. Droga do odbudowy jest długa, każdy krok poza dół to powrót do życia. Często wymaga wsparcia, zmiany przekonań i odbudowy samooceny oraz własnej tożsamości. Dlatego wyjście ze związku to nigdy nie jest jednorazowa decyzja, lecz proces.
P.S. Przemoc nie ma płci.
Może dotknąć każdego – bez względu na wiek, wykształcenie, status czy płeć. Dobrej niedzieli. Fot. Źródło: film „Dom. Dobry”, reż. Wojciech Smarzowski, 2025, producenci Wojciech Gostomczyk i Janusz Hetman, dystrybutor Warner Bros. Entertainment Polska. Wykorzystane w ramach analizy i komentarza.
