09/07/2025
📄 Artykuł zatytułowany „Parental rejection and generalized anxiety disorder in early adolescents: the mediating role of alexithymia”, którego współautorami są dr hab. prof. USWPS Elżbieta Zdankiewicz-Ścigała oraz dr Dawid Ścigała, rzuca nowe światło na czynniki ryzyka rozwoju uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) u wczesnych nastolatków.
🔬 Cel badania:
Głównym celem badania było pogłębienie wiedzy na temat związku między odrzuceniem rodzicielskim (zarówno ze strony matki, jak i ojca) a objawami uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) u wczesnych nastolatków (w wieku 10–14 lat), a także zbadanie możliwej roli mediacyjnej aleksytymii w tej zależności.
👥 Metodologia:
W badaniu wzięła udział próba 234 wczesnych nastolatków z Włoch (w wieku 10–14 lat). Uczestnicy wypełnili anonimowe kwestionariusze samoopisowe dotyczące doświadczeń odrzucenia rodzicielskiego, aleksytymii i objawów GAD.
📌 Najważniejsze wnioski:
🔹Silny związek między odrzuceniem rodzicielskim a objawami GAD:
Badanie potwierdziło, że istnieje silny związek między doświadczaniem odrzucenia zarówno ze strony matki, jak i ojca, a objawami GAD u wczesnych nastolatków. Nastolatki, które zgłaszały niską akceptację i wysokie odrzucenie ze strony rodziców, wykazywały więcej objawów GAD.
🔹Mediacyjna rola aleksytymii:
Kluczowym odkryciem jest to, że aleksytymia pośredniczy w związku między odrzuceniem rodzicielskim a objawami GAD. Oznacza to, że odrzucenie przez rodziców prowadzi do wzrostu objawów aleksytymii, co z kolei wiąże się ze wzrostem objawów GAD u nastolatków.
🔹Szczególnie istotne okazały się trudności w identyfikowaniu uczuć (DIF), trudności w opisywaniu uczuć (DDF) oraz brak subiektywnego znaczenia emocji (LSS) jako mediatory.
🔹Myślenie zorientowane na zewnątrz (EOT) nie było istotnym mediatorem w relacji między odrzuceniem rodzicielskim a GAD.
🔹Wyniki te sugerują, że to komponenty afektywne aleksytymii odgrywają kluczową rolę w rozwoju i utrzymywaniu się objawów GAD.
🔺Wpływ matki i ojca:
Zarówno odrzucenie ze strony matki, jak i ojca, miało wpływ na objawy GAD.
🔺Odrzucenie macierzyńskie wykazało silniejszy bezpośredni związek z GAD niż odrzucenie ojcowskie (mediacja aleksytymii była częściowa).
🔺W przypadku odrzucenia przez ojca mediacja aleksytymii była pełna, co sugeruje, że aleksytymia w pełni wyjaśnia związek między odrzuceniem ojca a GAD.
🔺To podkreśla ważną rolę obojga rodziców w kształtowaniu zdrowia psychicznego młodzieży, choć literatura często skupia się głównie na roli matki.
🧩 Praktyczne implikacje:
🔸 Badanie podkreśla wagę zwiększania świadomości rodziców (matek i ojców) na temat wpływu zimnego, odrzucającego, krytycznego wychowania na rozwój emocjonalny dzieci w okresie dojrzewania.
🔸Promowanie pozytywnych relacji rodzic-dziecko opartych na uczuciu, bliskości i wsparciu jest kluczowe, podobnie jak interwencje w sytuacjach ryzyka.
🔸W przypadku nastolatków z objawami GAD, specjaliści powinni uwzględniać współistniejące objawy aleksytymii oraz oceniać potencjalny wpływ relacji rodzicielskiej, szczególnie jeśli nastolatek doświadczył odrzucenia.
🔸Interwencje kliniczne mogą skupiać się na przetwarzaniu doświadczeń odrzucenia rodzicielskiego oraz wspieraniu rozwoju świadomości emocjonalnej i funkcjonowania relacyjnego, aby pomóc nastolatkom zmniejszyć objawy aleksytymii.
🔸Ważne jest także angażowanie nastolatków w treningi rozpoznawania, identyfikowania i zarządzania emocjami.
🧠 Badanie to wskazuje, że odrzucenie rodzicielskie jest związane ze zwiększonymi objawami uogólnionego zaburzenia lękowego u wczesnych nastolatków, a aleksytymia pełni w tym związku rolę mediatora. Trudności w identyfikowaniu i opisywaniu uczuć, jak również brak subiektywnego znaczenia emocji, są kluczowymi czynnikami, które mogą prowadzić do wzrostu objawów lękowych u nastolatków doświadczających odrzucenia ze strony rodziców.
🔗 Pełny artykuł dostępny jest pod linkiem:
https://doi.org/10.3389/fpsyg.2025.1511983
