30/01/2025
Po naszym ostatnim poście pojawiło się wiele pytań dotyczących zjawiska nękania, w tym także sytuacji, w których bullying dotyczy relacji nauczyciel - uczeń. Chcielibyśmy podkreślić, że nękanie nie dotyczy wyłącznie relacji między uczniami – może również występować w sytuacjach, gdy nauczyciel stosuje wobec ucznia nieodpowiednie metody komunikacji, upokarza go, ignoruje jego potrzeby emocjonalne lub stosuje inne formy psychicznej presji.
Bullying ze strony nauczyciela może obejmować:
1. Publiczne poniżanie i ośmieszanie:
* Wyśmiewanie ucznia na forum klasy, np. z powodu wyglądu, zachowania, błędów w nauce czy sytuacji rodzinnej.
* Komentarze mające na celu zawstydzenie ucznia, np. „Nigdy niczego się nie nauczysz” lub „Jesteś najgorszy w tej klasie”.
* Ironiczne uwagi lub sarkazm skierowany do ucznia w obecności innych.
2. Niesprawiedliwe traktowanie:
* Faworyzowanie innych uczniów kosztem jednej osoby.
* Niesprawiedliwe ocenianie, np. obniżanie ocen bez uzasadnienia lub ignorowanie wysiłków ucznia.
* Celowe pomijanie ucznia w aktywnościach klasowych.
3. Izolowanie ucznia:
* Zachęcanie innych uczniów do unikania kontaktu z daną osobą.
* Wykluczanie ucznia z grupowych działań, np. projektów, wycieczek czy wspólnych zadań.
4. Krytykowanie w sposób destrukcyjny:
* Ciągłe zwracanie uwagi na błędy ucznia w sposób, który podważa jego poczucie własnej wartości.
* Używanie obraźliwych określeń, np. „leniwy”, „bezużyteczny”, „głupi”.
* Podważanie kompetencji ucznia w sposób nieadekwatny do sytuacji.
5. Agresja werbalna lub emocjonalna:
* Krzyczenie na ucznia w sposób nieproporcjonalny do sytuacji.
* Grożenie uczniowi, np. „Zniszczę ci życie, jeśli nie zaczniesz się uczyć”.
* Wzbudzanie strachu poprzez nieuzasadnione groźby, np. wezwania rodziców bez powodu.
6. Manipulacja i kontrola:
* Wykorzystywanie swojej pozycji, aby zmusić ucznia do określonych działań, np. donoszenia na kolegów.
* Wprowadzanie ucznia w poczucie winy za rzeczy, na które nie ma wpływu.
7. Zachowania fizyczne:
* Celowe ignorowanie granic osobistych ucznia, np. szarpanie, popychanie.
* Używanie przemocy fizycznej, nawet w formie „żartów” (np. klepnięcie, szturchnięcie).
8. Ignorowanie potrzeb ucznia:
* Bagatelizowanie zgłaszanych problemów, np. trudności w nauce lub konfliktów z rówieśnikami.
* Odmawianie pomocy, mimo że jest to obowiązek nauczyciela.
Jakie są skutki takich zachowań?
Nękanie przez nauczycieli może prowadzić do:
* Obniżenia samooceny ucznia.
* Rozwoju zaburzeń lękowych, depresji lub PTSD.
* Problemów z nauką i motywacją.
* Izolacji społecznej i trudności w relacjach interpersonalnych.
* Trwałych urazów emocjonalnych.
Co można zrobić w takiej sytuacji?
1. Zgłoszenie problemu:
* Uczeń lub rodzic powinien zgłosić takie zachowanie do dyrekcji szkoły.
* Warto dokumentować incydenty (np. zapisywać daty, sytuacje, wypowiedzi).
2. Wsparcie psychologiczne:
* Uczeń może skorzystać z pomocy psychologa szkolnego lub terapeuty, aby poradzić sobie z emocjonalnymi skutkami nękania.
3. Działania dyrekcji:
* Dyrekcja szkoły ma obowiązek zareagować na zgłoszenia, przeprowadzić rozmowy wyjaśniające i podjąć odpowiednie kroki (np. ostrzeżenie, szkolenie dla nauczyciela, a w skrajnych przypadkach – zgłoszenie do kuratorium).
4. Wsparcie prawne:
* W przypadku poważnych naruszeń warto skonsultować się z prawnikiem i rozważyć zgłoszenie sprawy do kuratorium oświaty.
Jeśli doświadczasz lub obserwujesz takie sytuacje, ważne jest, aby działać szybko. Nękanie w szkole nie powinno być tolerowane, a osoby odpowiedzialne muszą ponieść konsekwencje. Jeśli potrzebujesz wsparcia emocjonalnego, zgłoś się do nas.
