15/06/2025
Czym jest trauma w ujęciu systemowym ?
🟣 ️ 🟪
I_____________I
I I
🟩 🟢
🧠⚡️🧶🧩🎭💡🔍🔐
Można ją określić, jako doświadczenie, które przekracza zdolność osoby do radzenia sobie z silnymi emocjami, często prowadząc do długotrwałych skutków emocjonalnych ale i psychosomatycznych. Trauma jest przeżywana indywidualnie, jednak ujęcie systemowe wskazuje, że jej konsekwencje rozciągają się na całe otoczenie człowieka, zwłaszcza na najbliższą rodzinę lub inny system w którym człowiek żyje. W związku z tym, praca terapeutyczna z traumą w ujęciu systemowym nie ogranicza się tylko do osoby dotkniętej traumą, ale obejmuje całą sieć relacji, w której funkcjonuje osoba.
Systemowa koncepcja rozumienia rodziny zakłada, że jest ona całością, w której każda zmiana jednego elementu wpływa na pozostałych jej członków. W sytuacji traumy, równowaga w systemie ulega zmianie i zaburzeniu. Członkowie rodziny zaczynają przyjmować nowe role, często w sposób nieświadomy. Na przykład jedno z dzieci może „zamrozić” swoje emocje, by nie obciążać rodziców. Partner osoby po traumie może przejąć funkcję nadopiekuńczą, tracąc przy tym kontakt z własnymi potrzebami. Czasem pojawiają się też milczenie, unikanie tematu lub mechanizmy zaprzeczenia, które z pozoru mają chronić system, ale w rzeczywistości utrwalają cierpienie.
W paradygmacie systemowym ważne jest zrozumienie nie tylko indywidualnych reakcji, lecz także całego kontekstu rodzinnego, w którym dana trauma została przeżyta. Terapeuta systemowy analizuje wzorce komunikacji, przekazy międzypokoleniowe oraz rodzinne „skrypty”, które decydują o tym, jak sobie radzi klient z bólem, stratą czy bezsilnością. Często okazuje się, że trauma aktywuje w rodzinie wcześniejsze, nieprzepracowane doświadczenia, mogą to być; przemoc, choroby psychiczne czy emigrację. W ten sposób jedna trauma może otwierać dostęp do całego pokolenia milczenia lub wstydu.
Psychoterapia systemowa w pracy z klientami po doświadczeniu traumy koncentruje się na kilku płaszczyznach. Po pierwsze, tworzy się bezpieczna przestrzeń do wyrażenia uczuć – nie tylko przez osobę, która doznała traumy, ale również przez innych członków rodziny, którzy mogli zostać pominięci w procesie radzenia sobie. Po drugie, terapeuta pomaga rozpoznać i nazwać przyjęte role, mechanizmy obronne oraz nieuświadomione lojalności. Ważnym elementem pracy jest również odkrywanie zasobów – tego, co pomogło klientowi i lub rodzinie przetrwać, oraz co może służyć jako podstawa do odbudowy wzajemnych więzi.
Celem terapii systemowej nie jest wymazanie traumy, ale jej integracja jako elementu doświadczanej historii, która może być nazwana, zrozumiana i włączona w sposób niepowodujący dalszego cierpienia, a nadając nową opowieść klienta. Przekształcenie narracji z „czegoś, czego nie wolno dotknąć” w historię opowiadaną ze współczuciem i otwartością, staje się drogą do uzdrowienia. W ten sposób klient, rodzina uczy się funkcjonować nie w oparciu o unikanie bólu, ale o autentyczny kontakt, wrażliwość i wzajemne wsparcie. Terapia systemowa w pracy z traumą podkreśla, że żadne cierpienie nie jest odizolowanym zjawiskiem – każda rana ma swoje echa w relacjach. Leczenie traumy to więc nie tylko powrót do równowagi jednostki, ale także odbudowa relacyjnego bezpieczeństwa i poczucia przynależności w rodzinie
