11/12/2024
Każdy uczy swoje małe dziecko mówić „dziękuję”. Prawdę powiedziawszy, uczy się dziecko mówić „dziękuję”, by uczynić zadość wymogom grzeczności, a nie dlatego, że dziecko chce to powiedzieć. Innymi słowy, zaczynamy uczyć dziecko dobrych manier i mamy nadzieję, że będzie potrafiło kłamać, tzn. dostosować się do konwencji w takim stopniu, który ułatwia życie. Świetnie wiemy, że dziecko nie zawsze chce powiedzieć „dziękuję”. Większość dzieci z czasem potrafi zaakceptować tę nieuczciwość jako cenę, którą trzeba zapłacić za socjalizację. Jednak pewne dzieci tego nie potrafią. Albo ktoś próbował je nauczyć mówić „dziękuję” za wcześnie, albo integralność stała się dla nich zbyt wielkim problemem. Z pewnością istnieją dzieci, które prędzej poddadzą się społecznemu wykluczeniu, niż skłamią.
Donald W. Winnicott, Dom jest punktem wyjścia, Pojęcie fałszywego self
