07/08/2025
"Chcę Ci powiedzieć, że.... :) "
ŚRODA Z ANATOMIĄ
📍 Mięsień biodrowo-lędźwiowy – głęboko schowany, ale wpływowy😉
Cichy szef ruchu – czyli za co odpowiada mięsień biodrowo-lędźwiowy (iliopsoas)
To jeden z najważniejszych mięśni naszego ciała – łączy tułów z nogami. Składa się z dwóch części: mięśnia lędźwiowego większego i biodrowego.
👉 Główne zadania:
• zginanie biodra (np. podnoszenie nogi),
• stabilizacja odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
• wspomaganie utrzymania postawy.
Co się dzieje, gdy jest osłabiony lub nieaktywny?
Nowoczesne badania (np. Hasnat et al., 2020) pokazują, że osłabienie m. biodrowo-lędźwiowego może prowadzić do:
• kompensacyjnego napięcia w dolnym odcinku pleców,
• problemów z chodem (szuranie nogami, brak swobody kroku),
• upośledzenia stabilizacji tułowia,
• przeciążenia mięśni pośladkowych i czworogłowych.
🧠 Osłabienie mięśnia biodrowo-lędźwiowego (np. po unieruchomieniu, operacjach, urazach) wiąże się ze spadkiem siły zgięcia biodra i pogorszeniem kontroli posturalnej – szczególnie u osób starszych.
W badaniach (Lewek 2004) pokazano, że słabość psoasa może pogarszać stabilność miednicy podczas chodzenia.
Biomechanika – co się dzieje, gdy ten mięsień jest napięty lub przykurczony?
Przy jednostronnym skróceniu:
• miednica zostaje ściągnięta w przód i rotuje,
• tułów przechyla się w stronę napiętej strony,
• może dojść do funkcjonalnej nierówności kończyn dolnych.
Przy obustronnym napięciu:
• miednica przechyla się do przodu (przodopochylenie),
• wzrasta napięcie dolnego odcinka pleców,
• zmniejsza się przestrzeń między kręgami (możliwy ucisk na korzenie nerwowe),
• może dojść do hiperlordozy lędźwiowej.
Sąsiedztwo i korelacje nerwowo-narządowe
Mięsień ten nie działa w izolacji – jest mocno powiązany z innymi strukturami:
• Nerw udowy (n. femoralis) przechodzi przez mięsień biodrowo-lędźwiowy – jego napięcie może uciskać ten nerw i powodować mrowienie, osłabienie lub ból w przedniej części uda.
• Splot lędźwiowy (plexus lumbalis) biegnie w jego obrębie – problemy z mięśniem mogą więc wpływać na unerwienie kończyn dolnych.
• Nerki – bezpośrednio sąsiadują z mięśniem lędźwiowym większym; przewlekłe napięcie może wpływać na ich mechaniczne środowisko.
• Przepona – przez powięź łączy się z mięśniem biodrowo-lędźwiowym, tworząc funkcjonalny łańcuch oddechowo-ruchowy.
🧘 A co z jogą i ruchem?
Ruch – a zwłaszcza świadomy ruch – potrafi tu zdziałać cuda. Joga może być bardzo pomocna w aktywacji i stabilizacji tego mięśnia, ale pod warunkiem, że pozycje są dobierane odpowiednio do stanu pacjenta. Warto, by w procesie uczestniczył ktoś z przygotowaniem anatomicznym.
🔧 Implikacje kliniczne
📍 Dla fizjoterapeuty:
• warto zbadać długość i napięcie m. biodrowo-lędźwiowego przy problemach z odcinkiem lędźwiowym, biodrami i chodem,
• terapia manualna (np. techniki przezbrzuszne, rozluźnianie powięziowe) może przynieść dużą ulgę,
• często kluczowe jest nie tylko „rozciąganie”, ale aktywacja osłabionej strony.
📍 Dla trenera personalnego:
• ten mięsień warto wzmacniać – ale nie klasycznymi brzuszkami. Lepsze będą ćwiczenia z kontrolą tułowia (np. unoszenie nogi w podporze, dead bug, ćwiczenia z mini-bandem).
📍 Dla instruktora jogi:
• warto pamiętać o tym mięśniu przy asanach wymagających zgięcia biodra i rotacji,
• mięsień ten może powodować sztywność lub ograniczenie zakresu – wtedy warto sięgnąć po pozycje wspierające jego aktywację (nie tylko rozciąganie).
Na koniec bardzo ciekawe badanie.
Najnowsze badania (Jiroumaru i wsp., 2025) pokazują, że sposób oddychania może osłabiać lub wzmacniać pracę mięśnia biodrowo-lędźwiowego (iliopsoasa).
• Gdy robimy pełny wdech i przepona jest napięta, iliopsoas pracuje słabiej.
• Najlepsza aktywacja jest w fazie wydechu lub przy neutralnym oddechu.
• Inne zginacze biodra (np. prosty uda) nie reagują tak mocno — to dotyczy głównie iliopsoasa.
W praktyce dla trenera
Przy ćwiczeniach typu unoszenie wyprostowanej nogi (ASLR) albo „boat pose”:
1. Weź spokojny wdech przed ruchem.
2. Unoszenie nogi rób przy wydechu lub neutralnym oddechu.
3. Unikaj napinania przepony „pod korek” — wtedy mięsień pracuje gorzej.
📚 Źródło:
Jiroumaru T. i in. (2025). Influence of Diaphragmatic Function on Iliopsoas Activation in CAI. Muscles 4(2):16.
📚 Badania naukowe, z których korzystałem:
• Hasnat MJ et al. Strengthening iliopsoas to improve gait: a clinical review. J Phys Ther Sci. 2020.
• Neumann DA. Kinesiology of the musculoskeletal system. (2nd Ed). 2010.
• Akuthota V. et al. Core stability exercise principles. Curr Sports Med Rep. 2008.
• Standring S. Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice (41st Ed).
• Helene Langevin et al. Fascial connections between the diaphragm and the psoas: implications for low back pain. J Bodyw Mov Ther. 2011.
• Sinaki M. et al. Role of iliopsoas in postural balance and gait. Mayo Clin Proc. 2003.
Pozdrawiam serdecznie
Marcin Absalon
