
14/07/2025
Dbajcie o stópki 👣
Mechanizm Windlass – sprężyna w twojej stopie
Dziś kilka słów o mechanizmie Windlass.
Post podzieliłem na trzy części – z konkretnymi implikacjami dla trzech różnych grup zawodowych: fizjoterapeutów, trenerów personalnych i nauczycieli jogi.
Miłej lektury:-)
Mechanizm Windlass to jeden z najważniejszych biomechanicznych procesów w naszym ciele – choć zachodzi w miejscu, o którym często zapominamy: na podeszwie stopy.
🧠 Co to jest?
To mechaniczne napięcie, które powstaje w rozcięgnie podeszwowym (plantar fascia) podczas zgięcia grzbietowego palców stopy (zwłaszcza palucha), czyli w momencie odbijania się od podłoża podczas chodu czy biegu.
Wyobraź sobie, że twoje rozcięgno podeszwowe działa jak linka owinięta wokół bębna – gdy palce się zginają, linka się napina, unosząc łuk podłużny stopy i stabilizując ją do fazy wybicia. To właśnie Windlass.
📚 Dowody naukowe:
• Hicks J.H. (1954) opisał ten mechanizm po raz pierwszy – wykazał, że napięcie rozcięgna podeszwowego usztywnia całą stopę, umożliwiając efektywne przeniesienie siły z mięśni łydki na palce.
• Caravaggi et al. (2009) w modelu 3D pokazał, że Windlass zwiększa sztywność stopy aż o 50% w fazie wybicia – to jak zaciśnięcie rusztowania pod nogą.
• Bolga et al. (2004) wskazali, że ograniczenie tego mechanizmu (np. przez sztywność 1. stawu śródstopno-paliczkowego) koreluje z bólem pięty i zespołem przeciążeniowym rozcięgna.
🧠 Dlaczego to ważne klinicznie?
👣 Dla fizjoterapeuty:
• Osłabienie mechanizmu Windlass może zwiększać przeciążenie rozcięgna i prowadzić do bólu pięty, płaskostopia funkcjonalnego czy nawracających urazów przeciążeniowych.
• Warto ocenić ruchomość palucha, elastyczność rozcięgna i jakość przetaczania stopy – zwłaszcza u biegaczy, osób z pronacją stopy lub po urazach stawu skokowego.
• Praca manualna z rozcięgnem, mobilizacje palucha, a także aktywacja krótkich mięśni stopy (np. toe yoga, short foot exercise) mogą poprawić funkcjonalność Windlass.
🏋️♂️ Dla trenera personalnego:
• Mechanizm Windlass odpowiada za efektywne odbicie i stabilność podczas ćwiczeń funkcjonalnych, jak przysiady, wykroki czy sprinty.
• Ćwiczenia na boso lub w minimalistycznym obuwiu pomagają aktywować tę strukturę i uczą „sprężystości” stopy.
• Trening propriocepcji i balansu na niestabilnym podłożu może wspierać funkcję Windlass – ale tylko, jeśli wcześniej zapewnimy odpowiednią mobilność palucha!
🧘♀️ Dla nauczyciela jogi:
• W wielu pozycjach stojących (np. Tadasana, Wojownik I/II, Utkatasana) obserwujemy załamanie łuku stopy – co świadczy o słabej aktywacji rozcięgna.
• Warto świadomie kierować uwagę ucznia na dociśnięcie podstawy palucha, uniesienie łuku stopy i świadome „odbijanie się” od ziemi.
• Praktyki świadomego stania i chodzenia mogą poprawić czucie głębokie, postawę i zapobiegać bólom kolan i lędźwi wynikającym z nieefektywnej pracy stopy.
🔚 Podsumowanie:
Mechanizm Windlass to nie tylko biomechaniczna ciekawostka, ale realny kliniczny punkt wpływu:
✅ działa automatycznie, ale można go świadomie wspierać
✅ wpływa na siłę, stabilność i ekonomię ruchu
✅ jego upośledzenie może prowadzić do przeciążeń – od stopy aż po kręgosłup
📌 Zastosuj dziś: poproś pacjenta/klienta/ucznia, by stanął boso i powoli zgiął palce stopy – czy łuk podłużny się unosi? Jeśli nie – wiesz, gdzie zacząć pracę.
Pozdrawiam serdecznie
Marcin Absalon