12/06/2025
Czy AMD to samo co starzenie się oka?
Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD - Age-related Macular Degeneration) to degeneracyjna choroba dotycząca tej części siatkówki, która umożliwia precyzyjne widzenie: np. czytanie. Obejmuje tzw dołek i obszar przydołkowy o średnicy około 5mm, pozostawiając nietknięte części peryferyjne siatkówki. Jest to o tyle istotne, że obarczone tą patologią osoby, choć mogą utracić możliwość czytania to nie grozi im zanik widzenia peryferyjnego, które pozwala na samodzielne funkcjonowanie.
Czy przyczyną AMD jest starzenie się oka? Wraz z wiekiem we wszystkich tkankach, które nie odnawiają się w czasie życia, zachodzą zmiany degeneracyjne. Do takich tkanek należą tkanki nerwowe i nabłonek barwnikowy siatkówki. Zmniejsza się ilość komórek poszczególnych warstw siatkówki i następują zmiany w procesach chemicznych związanych z ich funkcjonowaniem. Wraz z wiekiem w okolicach okołodołkowych zmniejsza się ilość naczyń (choriokapilar), odpowiedzialnych za procesy metaboliczne. Przyjmuje się, że w części centralnej siatkówki liczba czopków w istotny sposób się nie zmienia, natomiast zmniejsza się ilość pręcików i czopków na jej obwodzie. Co oznacza, że do końca życia ostrość wzroku może nie ulec zmianie, zmienia się jednak wrażliwość na kontrast i potrzebujemy coraz lepszego oświetlenia. Pręciki i czopki to komórki receptorowe, w których światło jest przekształcane w sygnał nerwowy.
Jednak wspomniane wyżej zmiany to nie AMD. O procesie patologicznym mówimy, gdy na skutek działania wolnych rodników dochodzi do zaburzeń w składzie chemicznym zewnętrznych segmentów fotoreceptorów skutkiem czego dochodzi do gromadzenia się w nabłonku barwnikowym zmienionych barwników wzrokowych (rodopsyny i lipofuscyny). Z czasem doprowadza to do dezintegracji nabłonka barwnikowego a z tym do obumierania neuronalnych warstw siatkówki.
W Polsce na AMD choruje około 1,5 miliona osób. 90% przypadków to postać sucha, której objawem jest tworzenie się druzów gromadzących nieprawidłowo przetworzone barwniki. Wśród osób obarczonych suchym AMD około 90% ma szansę dożyć swojego kresu zachowując widzenie użyteczne. U 10% rozwinie się zaawansowana postać skutkująca utratą widzenia centralnego.
Inaczej się ma rzecz w wypadku postaci wysiękowej AMD, która rokuje znacznie gorzej. W wysiękowa AMD charakteryzuje się występowaniem płynu pod siatkówką i tworzeniem się nieprawidłowych przeciekających naczyń.
Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia AMD? Wiek powyżej 65 roku życia, palenie papierosów, nadciśnienie, otyłość, wystąpienie AMD u bliskiego krewnego.