11/06/2025
FRAGMENT Z KSIĄŻKI " FITOTERAPIA XXI w.
112. MIĘTA pieprzowa - Mentha piperita. L. Podobne działanie posiada mięta zwyczajna, jest mniej aromatyczna (mniej mentolu) i ma mniej intensywny i ostro-pieprzny smak, słabsze działanie bodźcowe.
Inne nazwy : mięta lekarska, mięta polna, miętkiew, miętkiewa.
Surowiec. Liść mięty pieprzowej (folium Menthae piperitae), rzadziej ziele mięty pieprzowej (herba Menthae piperitae).
Pozyskiwanie. Roślina wieloletnia, kwitnie od czerwca do sierpnia.
I. SKŁAD
Olejek eteryczny : – monoterpeny : alkoholowy monoterpen mentol i jego estry (izowalerianian), menton, izomenton, neomentol, neoizomentol, eukaliptol, felandren, α-pinen, β-pinen, β-myrcen, limonen, mentofuran. - keton : piperiton (piperyton), - octany : octan metylu. Flawonoidy - rutyna, luteolina, apigenina, diosmetyna, mentozyd, hesperydyna, gardenina. Triterpeny - kwas oleanowy, kwas ursulowy, α-amaryna. Seskwiterpeny - kopaen, jasmon, burboen, wiridoflorol, rosifoliol. Fenolokwasy - kwas kawowy, chlorogenowy, rozmarynowy. Fitosterole – skwalen, fitol, stigmasten, sitosterol. Garbniki. Aminokwasy – betaina, arginina. Gorycze. Węglowodany - glukoza, ramnoza. Witaminy – C, A. Sole mineralne – potas, bor, magnez, sód, żelazo, wapń, cynk, miedź, mangan, glin, molibden.
II. DZIAŁANIE Pobudzające, przeciwbakteryjnie, antywirusowe, rozkurczowe, wiatropędne, żółciopędne, przeciwgrzybicze oraz słabo przeciwbólowe i uspokajające. Głównym składnikiem mięty odpowiadającym za jej działanie są mentol i menton, flawonoidy i terpeny. Mentol nie jest rozpuszczalny w wodzie, natomiast łatwo rozpuszcza się w tłuszczach, alkoholach, acetonie. Mięta działa pobudzająco na gruczoły wydzielania wewnętrznego i rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego oraz pęcherzyka żółciowego. Zwiększa ilość soku żołądkowego, co usprawnia proces trawienia, a także wspomaga prawidłowe ruchy perystaltyczne jelit. Również pobudzenie dotyczy pracy wątroby w tym żółciotwórczości i żółciopędności. Związki aktywne liści mięty w tym mentol działają silnie przeciwbakteryjnie, a także przeciwwirusowo. Ta właściwość eliminuje ich rozwój w jelitach usuwając wzdęcia, a także nie dopuszcza do namnożenia Helicobacter pylori w żołądku. Flawonoidy swoim przeciwzapalnym działaniem niwelują efekty siły drażniącej olejków eterycznych na błonę śluzową, stąd działanie przeciwzapalne mięty ma mniejszą chwałę, ale działanie pobudzające jest niezaburzone. Mięta niekoniecznie działa rozgrzewająco ogólnie i na przewód pokarmowy. Mentol i menton wykazują aktywność wobec grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Candida oraz dermatofitów i grzybów pleśniowych. Napar z mięty słabiej działa uspokajająco. Intensywne picie mięty przez dłuższy czas może zmniejszać nieco libido seksualne ze względu na dość sporą zawartość boru. Borany mimo wpływania na stymulację produkcji testosteronu wykazują działanie hamujące na enzym syntazę tlenku azotu, od którego zależy poziom libida. Zatem Bor przyjmowany w dawkach średnich działa pozytywnie, natomiast jego nadmiar niekoniecznie.
III. ZASTOSOWANIE Stosowana jest przede wszystkim w dolegliwościach układu pokarmowego, w zaburzeniach trawienia, niestrawnościach, fermentacji jelitowej, wzdęciach, nieżytach żołądka i jelit, w stanach skurczowych jelit i dróg żółciowych, a także schorzeniach wątroby. Liście mięty pieprzowej mogą być stosowane w niewydolności wątroby i dróg żółciowych, w zapaleniu pęcherzyka żółciowego, a także w zmniejszonym wytwarzaniu żółci. Ze względu na przeciwwirusowe właściwości roślina stosowana jest na wirusowe zapalenie wątroby. Polecana jest także w okresie rekonwalescencji po przebytym zapaleniu wątroby. Również mięta jest skuteczna w zwalczaniu Helicobacter pylori w żołądku i zatruć jelitowych salmonellami, bólów brzucha, wzdęć z fermentacją w jelitach oraz przy nadmiernym namnożeniu Escherichia coli. Mięta sprawdza się w usprawnianiu trawienia tłuszczów, ciężko strawnych produktów mięsnych i wędzonek. Napary z mięty z dodatkiem rumu lub w formie nalewki są doskonałe w przeziębieniach, przemarznięciach, przewlekłych katarach. Rzadziej stosowana w kamicy żółciowej, żółtaczce, ponieważ posiada za słaby rozkurcz mięśniówki gładkiej i niski poziom enzymów rozpuszczających złogi żółciowe.
Zewnętrznie.
Inhalacje olejkiem miętowym są także skuteczne w leczeniu zatok i zapaleniu oskrzeli. Bywa stosowana, by przyśpieszyć proces gojenia wirusowych pęcherzy, będących objawem opryszczki. Wodne wyciągi i napary z liści mięty hamują aktywność wirusa ospy wietrznej, opryszczki pospolitej, a także hamują wzrost bakterii, takich, jak Salmonella typhimurium, gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) i przecinkowiec Vibrio parahaemolyticus. Stosuje się również do dezynfekcji ran ropnych, żylakowych wrzodów na nogach, skóry oraz do płukania jamy ustnej w anginie ropnej. Miętę pieprzową można stosować także w celu wzmacniania włosów. Do naparu z mieszanki ziołowej o działaniu kierunkowym dodać kilka kropli olejku z tej rośliny i płukać włosy, by pozbyć się uporczywego łupieżu oraz łojotoku. Natomiast olejek wmasowany bezpośrednio w skórę głowy przyspiesza porost włosów.
IV. OSTRZEŻENIA Mięta podana doustnie w dawkach większych od leczniczych, może wywołać ból brzucha, wymioty, podrażnienie błon śluzowych żołądka i dwunastnicy, a także jelit. Należy wykazać ostrożność w ostrym przebiegu zespołu jelita drażliwego. Napary z mięty pieprzowej nie są polecane osobom cierpiącym na nadkwaśność i zgagę wynikającą z nadmiaru kwasu solnego w żołądku. Olejek z mięty nie może być stosowany doustnie u niemowląt i malutkich dzieci ze względu na możliwość wywołania skurczu krtani i oskrzeli ani na skórę z powodu na przenikanie substancji przez skórę. Nie powinny nadużywać mięty kobiety w trakcie ciąży. Mentol może uczulać, a w większych stężeniach wywołuje zaczerwienienie skóry.
V. PRZEPISY
Nalewka miętowa – tinctura menthae. Najlepszym alkoholem do takiej nalewki jest spirytus rektyfikowany 95 % rozpuszczony z przegotowaną i ostudzoną wodą w proporcji 2 : 3. Wyjdzie nam alkohol ok. 40 %, który musi się „przegryść” ok. 5-6 godzin zanim połączymy z surowcami mięty. W zależności od charakteru surowca są różne proporcje w stosunku do objętości alkoholu. Suche rozdrobnione liście mięty zalewamy w proporcji objętościowej 0,3 : 1 litra alkoholu. Świeżo zerwany surowiec należy solidnie posiekać i połączyć w proporcji 1 : 1 z alkoholem, wyjdzie nalewka lecznicza. W proporcji 1: 3 jest dobra do degustacji w większej ilości. Wystarczy czas ekstrakcji od 24 do 48 godzin. Stała zasada - nalewki ziołowe przechowujemy w ciemnym miejscu. Możliwe są inne proporcje surowca z alkoholem, ale to już zależne od gustu smakowego sporządzającego
