10/03/2024
Z nowego badania przeprowadzonego na Uniwersytecie w Uppsali w Szwecji wynika, że u każdego, u kogo zdiagnozowano opryszczkę, ryzyko wystąpienia demencji może być dwukrotnie większe niż u osób, u których opryszczki nie wykazano. Ale proszę się nie denerwować, tylko przeczytać poniższy materiał.
Opryszczka jest powodowana przez wirusa należącego do rodziny Orthoherpesviridae. W istocie, mamy dwa gatunki tego wirusa: HHV-1 (wywołujący opryszczkę wargową) i HHV-2 (- opryszczkę genitalną). Jednak, zróżnicowane życie seksualne może być powodować, iż obydwa te gatunki wirusów mogą odpowiadać za rozwój opryszczki i wargowej, i genitalnej.
Wirusy należące do tej rodziny nazywane są latentnymi, ponieważ po zakażeniu już na zawsze pozostają w naszym organizmie ukrywając się w komórkach nerwowych lub limfocytach (w zależności od gatunku wirusa). Oprócz wirusów opryszczki należą tu wirus ospy wietrznej/półpaśca, EBV czy cytomegalowirus. Nasz układ odpornościowy nie radzi sobie z eliminacją tych wirusów. Nie ma też skutecznych leków je eliminujących – można jedynie łagodzić objawy chorobowe i zwiększać przedział czasowy kolejnych reinfekcji („zimno” na ustach może pojawiać się rzadziej).
Przy okazji – reaktywacja „uśpionego” wirusa nie zawsze oznacza wystąpienie objawów. To dlatego nosiciel wirusa może zakażać nawet nie będąc tego świadomym. Bardzo proszę uważać w szczególności na noworodki i niemowlęta, aby nie całować ich w usta.
Wracając do publikacji – okazało się, że to HHV-1 (częściej powodujący opryszczkę wargową) wiąże się z 2-krotnie większym ryzykiem rozwoju demencji. A wirus ten jest bardzo rozpowszechniony – wg WHO na całym świecie około 67% osób poniżej 50. roku życia ma infekcję HHV-1, podczas gdy 13% osób poniżej 50. roku jest zainfekowanych HHV-2. Większość nosicieli HHV-2 może nawet nie wiedzieć, że go ma: ok. 87,4% osób w wieku od 14 do 49 lat z opryszczką narządów płciowych nie ma diagnozy klinicznej. Przenosząc to na liczby - wg CDC prawie 572 000 osób w USA zakaża się HHV-2 (opryszczka genitalna) każdego roku. Te dane świadczą o łatwości i skali rozprzestrzeniania się tych wirusów.
Demencja to szerokie określenie zaburzeń funkcji poznawczych, takich jak choroba Alzheimera i otępienie naczyniowe. Wystąpienie demencji jest związane ze starzeniem się, ale nie jest jego normalną częścią. Wg WHO na demencję cierpi ponad 55 mln ludzi na całym świecie, a u prawie 10 mln więcej każdego roku zostanie zdiagnozowana demencja. Szacuje się, że do 2030 roku liczba osób chorych na demencję osiągnie 78 milionów.
Na czym polegało badanie? Obserwacji poddano łącznie 1 002 osoby w wieku – średnio – 70 lat. Wśród tej grupy u 36 osób potwierdzono chorobę Alzheimera, u 71 innego typu demencję, a 931 uczestników było zdrowych (pod tym względem). U wszystkich osób oznaczano obecność przeciwciał przeciw HHV-1. Okazało się, że 83.3% badanych osób z Alzheimerem posiadało te przeciwciała, 81.7% badanych z demencją innego typu także, podczas gdy przeciwciała anty-HHV-1 były obecne u 73.8% zdrowych uczestników. Na podstawie dość skomplikowanych analiz statystycznych ustalono, że ryzyko diagnozy demencji podwaja się w przypadku obecności przeciwciał anty-HHV-1 (czyli de facto opryszczki).
Jednak …
Należy od razu zaznaczyć, że szwedzkie badanie nie dowodzi związku przyczynowo-skutkowego – wskazuje jedynie na ryzyko. W kolejnych badaniach należy uwzględnić inne czynniki, które mogą zakłócać wynik, jak nadciśnienie, cukrzyca, palenie tytoniu – kiedy obecność przeciwciał przeciw wirusowi HHV-1 będzie jedyną różnicą między badanymi grupami. Dlatego udowodnienie związku przyczynowego HHV-1 z demencją jeszcze przed nami.
I na koniec może dodam, że użyta w tej (i nie tylko) pracy nazwa wirusa jako HSV-1 pochodzi od nazwy choroby czyli opryszczki pospolitej (herpes simplex). Ja we wpisie podawałam nazwę systematyczną HHV-1, czyli human herpesvirus 1.
„Herpes Simplex Viral Infection Doubles the Risk of Dementia in a Contemporary Cohort of Older Adults: A Prospective Study”, Journal of Alzheimer’s Disease 97 (2024) 1841–1850 (link w komentarzu).
