23/09/2025
O wrzosie i jego właściwościach
Kiedy zakwitają wrzosy, jest to niechybny znak, że przychodzi jesień. Chociaż wyhodowano wiele odmian tej rośliny różniących się kolorami kwiatów i wielkością, wrzos zwyczajny po łacinie: Calluna vulgaris jest znaną od dawna rośliną miododajną i jest zaliczany do roślin leczniczych. Wrzos jest także rośliną wskaźnikową, bo rośnie zwykle na glebach ubogich i kwaśnych. W związku z ubóstwem ziemi na której rośnie, korzenie wrzosu wykorzystują symbiozę z grzybami, które wymieniają między sobą z grzybami związki odżywcze. Grzyby enzymatycznie rozkładają związki organicznie w glebie, które przyswaja sobie wrzos, a same biorą od wrzosu węglowodany, które w wyniku fotosyntezy są wytwarzane przez roślinki wrzosu. Dzięki obecności tych grzybów wrzos staje się odporny na wysokie stężenia metali ciężkich.
Kwiaty wrzosu są chętnie odwiedzane przez pszczoły i wiele gatunków pszczelinek, trzmieli i motyli.
Krzewinki wrzosu wykorzystywane są przez mrówki do budowy mrowisk.
Wrzos był rośliną wszechstronnego wykorzystywania. Np. w Szkocji czy Laponii robiono z niego miotły, strzechy, dodawano go gliny do budowy ścian. Z pędów wrzosu wyplatano powrozy, a korzenie wykorzystywano na uchwyty narzędzi. Wrzos był także rośliną pastewną, na której wypasano owce, konie i bydło. Z wrzosu robiono także piwo, kwiatów wrzosu dodawano do wina a także używano go jako namiastki herbaty.
Miód z kwiatów wrzosu zalicza się do miodów o właściwościach leczniczych. Ma kolor ciemno-bursztynowy z odcieniem czerwonawym, ma silny przyjemny zapach, smak niezbyt słodki, lekko gorzkawy czy cierpki. W jego składzie jest dużo flawonoidów, żelaza i witamin: A, B2, B3, B6 i C oraz zawiera dużo aminokwasu proliny. Miód wrzosowy dodaje się do likierów, a także do kosmetyków o właściwościach regeneracyjnych i odmładzających skórę.
Miód ten ma także właściwości moczopędne i wspomagające w leczeniu infekcji dróg moczowych i kamicy moczowej. Polecany jest także osobom z problemami żołądkowymi, zwłaszcza takim, które po spożyciu innego rodzaju miodu źle się czują.
Z kwiatów wrzosu robi się odwary: 1- 2 łyżki stołowe należy zalać ¼ litra letniej wody i odstawić na 30 minut, potem gotować na wolnym ogniu lub w łaźni wodnej przez 30 minut. Po przecedzeniu uzupełnić wodę do ilości początkowej. Wypija się po 1-2 stołowe łyżki po jedzeniu w przypadku dolegliwości ze strony układu moczowego, natomiast przy problemach żołądkowych i dla lepszego odkrztuszania plwociny, wypija się przed jedzeniem 2-3 razy dziennie. Odwar ten może być wykorzystywany do płukania gardła w przypadku bólów oraz na skórę przy stanach zapalnych, trądziku, a także do okładów i przymoczek na bolące stawy.