31/05/2025
🔹 AUTYSTYCZNE CECHY, KTÓRE CZĘSTO SĄ SPOŁECZNIE ŹLE ROZUMIANE (TAKŻE PRZEZ SAME OSOBY AUTYSTYCZNE)🔹
Wiele autystycznych cech nie jest „błędami w oprogramowaniu”, ale pełnoprawnymi przejawami innego stylu poznawczego i komunikacyjnego.
Problem zaczyna się wtedy, gdy te różnice są oceniane z punktu widzenia kultury neuronormatywnej – jako „braki”, „problemy” albo „zaburzenia”. Nawet same osoby autystyczne, wychowane w narracji patologizujacej kulturę autystyczną, mogą chłonąć ten obraz i nieświadomie odrzucać czy zawstydzać u innych to, co w nich samych też wymaga akceptacji.
Oto kilka cech, które bywają błędnie interpretowane:
🔻Aleksytymia
To nie brak emocji, tylko inny sposób ich odczuwania i przetwarzania. Dla wielu osób neuroodmiennych emocje pojawiają się jako zjawiska cielesne albo jako chaos trudny do opisania słowami. Potrzebują więcej czasu, przestrzeni lub konkretnych narzędzi, żeby nazwać to, co czują.
🔻Dosłowność w rozumieniu
Nie wszyscy komunikują się przez niedopowiedzenia czy aluzje. Autystyczne osoby często opierają się na dosłowności, bo to bezpieczna i spójna forma przekazu. To nie „brak wyczucia”, tylko inny styl poznawania i komunikacji, oparty na logice i jasności.
🔻Szczerość i komunikacja bez filtra
Mówienie wprost nie jest brakiem empatii – przeciwnie, to często wyraz szacunku.
Jasność w tym kontekście jest formą troski, nie ataku.
🔻Dopytywanie, potrzeba konkretu
Gdy osoba autystyczną zadaje pytania, nie zamierza być „natrętna” ani „oporna”.
Po prostu świat, który dla wielu jest pełen oczywistości, dla osób autystycznych bywa pełen niejasności i niedopowiedzeń. Uporządkowane instrukcje i jasne komunikaty pomagają działać skutecznie i bez stresu. To przejaw odpowiedzialności i chęci zrozumienia.
🔻Preferowanie komunikacji pisemnej
Nie każda osoba autystyczna woli rozmowy twarzą w twarz. Pisanie pozwala przetworzyć myśli we własnym tempie, ułożyć je bez presji czasu, przeanalizować. To nie „ucieczka od kontaktu”, tylko forma kontaktu, która często jest głębsza i bardziej świadoma.
🔻Unikanie konfliktów
Osoby autystyczne nie udają zgody, jeśli jej nie czują. Dla wielu z nich napięcia społeczne są bardzo obciążające sensorycznie i emocjonalnie. Dlatego czasem znikają, wycofują się lub milczą – nie z obojętności, ale z potrzeby ochrony integralności.
🔻Monotonny głos
Głos osoby autystycznej bywa neutralny, bez typowych dla kultury melodii czy modulacji. To nie wyraz agresji czy obojętności – to po prostu sposób, w jaki układ nerwowy przetwarza mowę. Oceny typu „chamski”, „oschły” są projektowaniem na osobę neuroodmienną neuronormatywnych skryptów kulturowych.
🔻Przywiązanie do zasad
Dla wielu osób autystycznych zasady to coś więcej niż umowne reguły postępowania – to gwarancja bezpieczeństwa, spójności, przewidywalności. W świecie pełnym dwuznaczności, silna orientacja na strukturę bywa ogromnym oparciem. To także często efekt głębokiego poczucia sprawiedliwości i potrzeby wierności faktom.
🔻Dosłowność
W komunikacji autystycznej język nie służy grom i podtekstom – służy przekazywaniu treści. Dlatego czasem osoba autystyczna może gubić się w niuansach, ale też może wyłapywać takie szczegóły i prawidlowości, które innym umykają.
🔻Hierarchie społeczne
Osoby autystyczne nie przyjmują łatwo reguł władzy, rang i przywilejów. Postrzegają ludzi bardziej jako osoby, niż pozycje społeczne. Często bagatelizują sygnały statusu czy zależności w grupach – i bywa że dzięki temu tworzą bardziej równościowe, autentyczne relacje.
🔻Zagubienie w relacjach społecznych
Zdarza się, że ktoś odbiera autystyczną niepewność jako manipulację, prowokację lub ignorancję. Tymczasem osoby autystyczne bywają szczerze zagubione – i bardzo chcą zrozumieć. To nie gra, to próba kontaktu.
🔻Zakładanie dobrej woli
Wiele osób autystycznych naturalnie zakłada, że inni mówią to, co myślą, i że działają w dobrej wierze. Dlatego mogą mieć poznawczy problem z rozpoznawaniem manipulacji i wyrachowania ze strony innych ludzi.
To nie „naiwność” – to głęboka potrzeba relacji opartych na zaufaniu.
PODEJŚCIE NEUROAFIRMUJĄCE:
➡️ Przyjmujmy, że różne osoby autystyczne mogą funkcjonować zupełnie różnie
➡️ Dajmy sobie nawzajem prawo do inności, bez prób wartościowania jej
➡️ Rozwijajmy język, który afirmuje neuroodmienne doświadczenia, zamiast je patologizować.
🔹GRAFIKA: Pranav Bhardvaj
