
04/03/2025
Ciało pod napięciem - fizjologia stresu. Lekcja 2
🔸️Autonomiczny układ nerwowy (AUN) koryguje skurcze mięśni gładkich i mięśnia sercowego, kontroluje także wydzielanie gruczołowe, co w rezultacie prowadzi do utrzymania parametrów takich jak temperatura ciała, akcja serca, ciśnienie krwi, stężenie glukozy we krwi, na poziomie dopasowanym do naszej bieżącej aktywności i środowiska, w którym jesteśmy. 🔹️Termin "autonomiczny" oznacza, że AUN zazwyczaj działa w sposób nieuświadomiony, a jego czynności nie mają składowej poznawczej. Określenie "niezależny od woli", które bywa stosowane wobec AUN, nie jest do końca właściwe, ponieważ istnieje możliwość nauczenia się kontrolowania w pewnym zakresie, zmiennych regulowanych przez ten układ (to bardzo dobra wiadomość!).
🔸️AUN dzieli się na część współczulną (pobudzającą), która ulega aktywacji w sytuacjach stresowych, wywołując reakcję "walcz lub uciekaj" oraz część przywspółczulną (hamującą), która jest odpowiedzialna za trawienie i odpoczynek. Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez obie części AUN, a w większości przypadków, części te wywierają na narządy przeciwstawne efekty. Oznacza to, że harmonijna, prawidłowa praca narządów jest zależna od równowagi pomiędzy aktywnością części współczulnej i przywspółczulnej. W stresie dochodzi do aktywacji układu współczulnego, oddziałującego na serce, naczynia krwionośne, przewód pokarmowy, mięśnie szkieletowe, drogi oddechowe i wątrobę, prowadzącej m.in. do przyspieszenia akcji serca, zmian w przepływie krwi, zwiększenia przepływu powietrza przez płuca i podwyższenia poziomu glukozy we krwi. 🔹️W przypadku nagłej sytuacji stresującej, adaptacje te zwiększają szanse wyjścia z kryzysu bez szwanku. Problemy pojawiają dopiero wtedy, gdy stres staje się trybem, w jakim nasz organizm stale pracuje.