08/10/2025
Żałoba to naturalny stan psychiczny po śmierci lub stracie kogoś bliskiego. Śmierć jest nieuchronnym końcem życia, ale mimo, że jesteśmy tego świadomi trudno nam się z tym pogodzić. Może być spodziewana lub nagła – tragiczna. Składową żałoby jest lęk przed nieznanym - co jest po śmierci? Jak żyć bez tej osoby, którą w wyniku śmierci tracimy? Jak radzić sobie z bólem i innymi uczuciami wywołanymi stratą?
Mogą pojawiać się także inne obawy związane ze stratą, bo śmierć bliskiego człowieka uruchamia w ludziach strach przed własną śmiertelnością o której na co dzień nie myślimy i nie dopuszczamy do siebie związanych z tym tematem emocji.
Powodem zablokowania przeżycia żałoby może być także zadaniowe traktowanie siebie (muszę być silny, dzielny), brak wsparcia ze strony najbliższego otoczenia lub spełnianie oczekiwania ważnych osób, by nie przeżywać żałoby.
Proces żałoby jest nieuchronny i nie do powstrzymania, ale może być blokowany na różne sposoby – może być wyparty, zaprzeczony, przemieszczony, zracjonalizowany, odroczony.
Zablokowany proces żałoby ma swoje konsekwencje w dalszym życiu danej osoby. Odciska się śladem na jej psychice, może mieć też skutki dla dalszego życia innych członków rodziny.
Nie przeżyta do końca żałoba może przerodzić się w traumę i odbijać negatywnie nawet na życiu następnych pokoleń (zjawisko traumy transgeneracyjnej). Częstym skutkiem takiej zaprzeczonej żałoby bywa uznanie czyjejś śmierci lub śmierci w ogóle jako rodzinnego tabu o którym się nie mówi.
Niedokończona żałoba może przerodzić się w depresję, inne zaburzenia emocjonalne lub somatyczne.
Pomimo osobistych różnic, proces żałoby ma przebieg, który można ująć w kilka faz .Mogą one się przeplatać, ale ważne jest by każda z tych faz zaistniała i została przeżyta tak, by żałoba mogła się zakończyć.
Po szoku i zaprzeczaniu śmierci przychodzi czas na odczuwanie gniewu, złości, pretensji do zmarłej osoby. Pojawiają się także uczucia winy, rozpaczy, pustki, smutku, żalu. Następna faza to etap „targowania się” z losem lub Bogiem by ta osoba mogła żyć, a następnie żegnania i rozstawania z rzeczami zmarłego. Kolejny etap to zadośćuczynienie woli zmarłego (lub rozliczenie winnych tragicznej śmierci), powolne rozstawanie się i planowanie życia bez zmarłej osoby. Ostatnim etapem żałoby jest akceptacja, czyli mentalna zgoda na śmierć i rozstanie.
W różnych tradycjach i religiach żałoba ma swój określony czas trwania. Towarzyszą jej i rytuały, które pomagają ją przeżyć i zakończyć, ale zawsze jest to indywidualny proces.
Żałoba nie wymaga leczenia. Jeżeli jednak w żałobie znacząco spada poczucie własnej wartości, chęć i sens życia i stan ten się utrzymuje, potrzebna jest pomoc terapeutyczna.
red. zespół LP