Psychoterapia Wrocław Oleśnica dr Michał Staroszczyk

09/07/2025

🧠 Ile czasu potrzeba, by wykształcić nawyk? Przegląd badań i mechanizmów neuropsychologicznych.

W powszechnej opinii funkcjonuje przekonanie, że nawyk można ukształtować w 21 dni lub szybciej. Wystarczy tylko chcieć. To uproszczenie, choć atrakcyjne, jest naukowo nieuzasadnione. Empiryczne badania nad tworzeniem zachowań nawykowych wskazują, że proces automatyzacji zachowania jest znacznie bardziej złożony; zarówno czasowo, jak i funkcjonalnie. Poniżej przedstawiam przegląd badań naukowych w tym zakresie.

🔬 1. Badanie Lally et al. (2009): ile potrzeba czasu na nowy nawyk?

Lally, van Jaarsveld, Potts i Wardle (2009) przeprowadzili jedno z pierwszych systematycznych badań nad tworzeniem nawyków w codziennych życiu. W trwającym 12 tygodni eksperymencie 96 uczestników próbowało wdrożyć jedno proste prozdrowotne zachowanie (np. wypicie szklanki wody po śniadaniu, codzienny spacer).

👉 Średni czas osiągnięcia maksymalnego poziomu automatyzacji i utworzenia nowego nawyku: 66 dni

👉Pełny zakres czasowy tworzenia nawyków : od 18 do 254 dni, zależnie od rodzaju czynności.

❗Im bardziej skomplikowany nawyk tym dłużej trwa jego kształtowanie. Co więcej, funkcja wzrostu automatyzacji zachowania i tworzenia nowego nawyku wykazywała charakter asymptotyczny: z czasem przyrost automatyzacji spowalniał, stabilizując się u większości uczestników.

❓Jak to rozumieć?

W pierwszej fazie tworzenia nawyku efekty mogą pojawić się bardzo szybko, ale za to opanowanie czynności do perfekcji trwa znacznie dłużej i z każdym dniem jest coraz mniej widoczne. Jest to najczęstszy powód porzucenia danej aktywności i nie wprowadzania nowych nawyków do codziennej rutyny.

❓A jak wygląda sytuacja w przypadku uzależnień?

Jest to ten sam mechanizm neurobiologiczny, ale zupełnie inne konsekwencje. Z perspektywy neurokognitywnej, nałogi i nawyki wykorzystują ten sam system nagrody dopaminergicznej. Różnica leży w rodzaju nagrody: w nałogu często jest to nagroda natychmiastowa i intensywna (np. ulga, euforia), natomiast w konstruktywnych nawykach – nagroda jest bardziej subtelna i opóźniona (np. zdrowie, spokój). Stąd wniosek, że budowanie zdrowych nawyków wymaga nie tylko powtórzeń, ale także celowego projektowania systemu nagród, który będzie wystarczająco atrakcyjny dla mózgu. Jeśli mówimy o uzależnieniach to nagroda alternatywna dla substancji powinna być równie atrakcyjna.

Praktyczne wnioski:

⏳ Formowanie nawyku to proces trwający średnio 2–3 miesiące, ale może zająć nawet ponad 200 dni przy bardziej złożonych czynnościach.

🔁 Kluczowe są: powtarzalność, kontekst, nagroda i stabilność środowiska.

👋Nie licz dni, licz powtórzenia w tym samym kontekście. Im więcej powtórzeń tym szybciej utrwalisz nawyk.

👋Projektuj zachowanie wokół mikro-nagród. Jeśli naukę podzielisz na mniejsze części, za które będziesz otrzymywać nagrody, istnieje większe prawdopodobieństwo, że uda Ci się osiągnąć wyznaczony cel.

👋Zaakceptuj zmienność. Pominięcie dnia nie niszczy postępu tylko go spowalnia. Dopiero zaniechanie nauki przynosi porażkę w tworzeniu nowego nawyku.

05/07/2025

❗Czy pacjent może zostać skazany za objawy swojej choroby?

👉 Okazuje się, że tak – wystarczy, że trafi na nieodpowiedniego psychoterapeutę. Zapraszam do lektury historii, która przyprawiła mnie o gęsią skórkę. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie otworzył zupełnie nowy rozdział w stosowaniu psychoterapii w Polsce, rozdział, w którym osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą zostać skazane za objawy swojej choroby. Co więcej, mogą zostać skrzywdzone przez specjalistę… i to bez żadnych konsekwencji.

👉 Najbardziej absurdalne w tej sprawie jest to, że psychoterapeuci, którzy skrzywdzili pacjentkę, zostali ukarani i zawieszeni przez stowarzyszenia, do których należeli za nieetyczne zachowanie. A mimo to sąd całkowicie pominął te fakty i skazał pacjentkę wbrew opiniom biegłych oraz środowiska terapeutycznego. Czy ktoś to potrafi zrozumieć? Koledzy po fachu wyraźnie wskazują na poważne błędy w prowadzeniu terapii, a mimo to sąd je ignoruje. Mam nadzieję, że to tylko precedens, i że takim pozostanie. Oby podobny wyrok nigdy więcej nie zapadł.

Dziesięć lat temu dwóch psychoterapeutów reprezentujących instytucje dumne ze swoich wartości etycznych i duchowych – Instytut Analizy Grupowej Rasztów i Stowarzyszenie Psychologów Chrześcijańskich…

05/07/2025

🤝Czym jest psychoterapia i jak wybrać odpowiedniego terapeutę?

Psychoterapia to szeroko rozumiany proces leczenia problemów w sferze psychicznej, prowadzony głównie za pomocą rozmowy z psychoterapeutą. W zależności od wybranego nurtu mogą pojawić się m.in. zadania aktywizujące podczas sesji, prace domowe, kwestionariusze, a nawet aplikacje na telefon. Wszystko zależy od celu wyznaczonego wspólnie przez pacjenta i terapeutę.
Każda terapia ma jasno określony cel. Jeżeli terapeuta go nie ustala, należy jak najszybciej opuścić gabinet. Pacjent ma prawo wiedzieć, dokąd zmierza, i powinien móc regularnie weryfikować postępy.

👉 Czy psychoterapia jest dla każdego?

W procesie terapeutycznym może wziąć udział każdy, kto czuje, że w jego życiu pojawiły się problemy, z którymi sobie nie radzi. To nie kwestia „słabości charakteru”, lecz dojrzała decyzja o skorzystaniu z profesjonalnej pomocy. Psychoterapia – podobnie jak leki w medycynie – ma swoje ograniczenia. Nie istnieje panaceum na wszystkie trudności; jeśli ktoś obiecuje wyzdrowienie „od ręki” w dwie sesje przy użyciu tajemnej metody, po prostu kłamie. Mówimy tu o tym samym naciągactwie, z którym spotykamy się w innych dziedzinach życia.

Terapia nie jest potrzebna osobom, które przechodzą przejściowe trudności i radzą sobie z nimi samodzielnie. Nie każdy problem wymaga konsultacji z psychoterapeutą!

👉 Czy psychoterapia to tylko zwykła rozmowa?

Nie. Psychoterapia to nie „mądrość życiowa” ani koleżeńskie pogawędki. To rozmowa ukierunkowana, oparta na sprawdzonych technikach komunikacyjnych wynikających z konceptualizacji pacjenta. Psychoterapeuta dysponuje wiedzą o funkcjonowaniu psychiki, czerpaną z badań naukowych. Wie też, jak nasze emocje i decyzje wpływają na sposób postrzegania świata – przykładem jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT).

W nurcie, w którym pracuję, pokazuję pacjentowi, jak jego myśli, emocje i zachowania tworzą spójną całość. Uczę również, jak zniekształcenia poznawcze potrafią generować problemy. Pacjenci poznają refleksyjne podejście do trudności, oparte na uważności, regulacji emocji, otwartości, elastyczności i budowaniu sieci relacji społecznych – to fundament terapii dialektyczno-behawioralnej (DBT). Cały ten arsenał technik ma solidne podstawy naukowe i służy zdrowieniu lub rozwiązywaniu codziennych kłopotów. Psychoterapia to dobrze zaplanowany proces, a nie „zwykła rozmowa”.

👉 Co działa w psychoterapii?

Psychoterapia leczy zarówno choroby psychiczne, jak i zaburzenia funkcjonowania psychicznego, dlatego warto wybierać nurty gruntownie przebadane. Wyróżniamy cztery główne podejścia:

1. poznawczo-behawioralne (CBT),
2. psychodynamiczne,
3. humanistyczne,
4. systemowe.

Najlepiej przebadanym nurtem jest CBT – ma jasną strukturę, cele i sprawdzone metody.

Nie można jednak zapominać o relacji terapeutycznej, która moderuje efekty leczenia. Nawet najwybitniejszy ekspert nie osiągnie satysfakcjonujących rezultatów bez dobrej więzi z pacjentem, lub co grosza, nawiązując relację, która nie jest terapeutyczna. To jak w medycynie: lekarz, który podchodzi do pacjenta sztywno i rutynowo, łatwo przeoczy istotne aspekty diagnostyki i terapii.

👉 Jak wybrać psychoterapeutę?

Pomocne wskaźniki:

• Proces certyfikacji. Terapeuta powinien być w trakcie szkolenia w akredytowanym ośrodku lub już mieć certyfikat. Początkujących terapeutów nie należy się bać, ale warto zachować czujność.

• Superwizja. Terapeuta musi korzystać z regularnej superwizji. Nie ma od tego odstępstwa.

• Jawność wykształcenia. Specjalista ma obowiązek wskazać, gdzie się szkolił i skąd czerpie wiedzę.

• Jasność podejścia. Terapeuta powinien umieć wyjaśnić pacjentowi, w jakim nurcie pracuje.

• Kontrakt terapeutyczny. Rzetelne wyjaśnienie wątpliwości, omówienie celów, kontraktu, możliwych skutków ubocznych i stosowanych metod. Interpretacje terapeuty są hipotezami – mogą zostać potwierdzone lub odrzucone.

• Realizm obietnic. Terapeuta nie obiecuje cudów. Nawet CBT rzadko kończy się na kilku spotkaniach. Kształtowanie i utrwalanie nowych nawyków w mózgu wymaga czasu. Przykładowo, terapia zaburzenia osobowości borderline w ramach DBT trwa zwykle co najmniej dwa lata.

• Ostrożność wobec „cudownych” metod. Hipnoterapeuci, energoterapeuci itp. mogą sprawdzić się w błahych sprawach, lecz przy poważnych problemach często szkodzą.

👉 Czy powinienem skorzystać z psychoterapii?

Jeśli w Twoim życiu dzieje się coś, z czym sobie nie radzisz, a pewne bolesne historie się powtarzają – rozważ profesjonalną pomoc. Decyzja o leczeniu nie jest łatwa, a sam proces bywa długi i momentami trudny. Jednak efekt końcowy może znacząco poprawić jakość życia.

17/06/2025

👍 Serdecznie polecam Trening Umiejętności Społecznych w kameralnych grupach prowadzony przez Panią Angelikę.

👉 To zajęcia, w których praktyka idzie w parze z rzetelną wiedzą, a profesjonalizm, zaangażowanie i życzliwość prowadzącej sprawiają, że uczestnicy czują się swobodnie i mogą szybko rozwijać swoje kompetencje.

16/06/2025

🖋️ Długopis czy klawiatura? To nie tylko kwestia stylu. To pytanie o to, jak działa Twój mózg.

W świecie, w którym wszystko robimy szybko, automatycznie, z pomocą technologii — jedno proste działanie może mieć zaskakująco duży wpływ na nasze myślenie, pamięć i… zdrowie psychiczne.
Mowa o pisaniu ręcznym.

📌 Badania mówią jasno:
Norwescy naukowcy przeprowadzili badanie, które pokazuje, że forma pisania – długopisem vs. klawiaturą – ma realny wpływ na to, jak uczymy się, zapamiętujemy i przetwarzamy informacje.

🔬 Jak to zbadano?
Uczestnicy nosili na głowach specjalne czepki EEG z 256 elektrodami. Mieli za zadanie pisać te same słowa – raz odręcznie (cyfrowym piórem), a raz na klawiaturze. Wszystko po to, by zobaczyć, jak reaguje mózg w obu sytuacjach.

📈 Wyniki? Zaskakujące tylko pozornie:
✔️ Podczas pisania ręcznego aktywuje się znacznie więcej połączeń nerwowych – obszary odpowiedzialne za wzrok, ruch, dotyk i pamięć pracują wspólnie, tworząc silną, zsynchronizowaną sieć.
✔️ EEG wykazało wzmożoną aktywność w pasmach theta i alfa – te rytmy są kluczowe dla uwagi, pamięci roboczej i uczenia się.
✔️ Wpisywanie słowa na klawiaturze uruchamiało głównie tylko jeden obszar w mózgu – odpowiedzialny za mechaniczny ruch palca.

🔍 Co się dzieje, gdy piszesz odręcznie?
• Twój mózg bardziej się koncentruje
• Lepiej zapamiętujesz to, co notujesz
• Wzmacnia się koordynacja ręka–oko
• Rozwijasz kreatywność i refleksję
• Łatwiej porządkujesz myśli i emocje
Nie bez powodu mówi się, że „pisanie to forma myślenia”. A ręczne pisanie to myślenie wolniejsze, głębsze, bardziej świadome.

🧠 Z kolei notowanie na komputerze – choć szybsze – często sprowadza się do bezrefleksyjnego kopiowania informacji. Twoje palce pracują, ale mózg… działa na autopilocie.

🎓 U dzieci pisanie ręczne pomaga w nauce czytania, ortografii i rozwoju poznawczym. U dorosłych – poprawia zapamiętywanie i nawet może łagodzić stres.

📝 Chcesz się lepiej uczyć? Tworzyć? Myśleć jaśniej?
Zamiast od razu odpalać Worda – wyciągnij kartkę. Serio. Twój mózg Ci za to podziękuje.

11/06/2025

🌟 Chcesz wychować dziecko, które bez kompleksów składa aplikację na jakikolwiek wymarzony uniwersytet?
Oto sprawdzone nawyki rodziców, którzy – zamiast "popychać" swoje pociechy – uczą je "latać" na własnych skrzydłach. 💪🦅

1️⃣ Nie wyręczają, tylko towarzyszą
„Mamo, pękła mi rakieta do badmintona!”
— „Świetnie, to okazja, żebyś odkrył, jak ją naprawić albo zarobić na nową.”

Rodzic-mentor nie usuwa kłód spod nóg, lecz uczy, jak je przenosić. Każdy drobny kłopot to darmowa lekcja: planowania, odwagi do proszenia o pomoc, a nawet… przedsiębiorczości.

2️⃣ Karmią ciekawość zamiast ją oceniać
Interesuje dziecko średniowieczne kowalstwo, druk 3D albo hodowla mrówek? Rodzice nie pytają: „A co z tego będzie?”. Zamiast tego mówią: „Opowiedz mi więcej!”.
👉 Skutek uboczny: dziecko trenuje prezentowanie swoich pasji – dokładnie tych umiejętności, które są pożądane w rekrutacji na studia.

3️⃣ Dają luksus nudy
🧩 Niewypełniony grafik to poligon kreatywności. Gdy młody człowiek sam decyduje, czy ulepić rakietę ze śniegu, czy zorganizować sąsiedzką wymianę Pokémon-ów, uczy się samodzielnego zarządzania czasem – a to klucz do motywacji wewnętrznej.

4️⃣ Świecą przykładem zamiast moralizować
Rodzic, który po pracy bierze się za kurs hiszpańskiego lub biega w deszczu, wkłada więcej w wychowanie niż tysiąc kazań o wytrwałości.

✨ Jak to wygląda w praktyce?
Mały Tomek chce sprzedać własne origami? — Rodzice zamieniają kuchnię w „FabLab” i pozwalają, by pierwszy raz… zabrakło mu papieru.

Lena marzy o konkursie robotycznym, ale projekt się sypie? — Mama nie pisze programu za nią; podsuwa playlistę podcastów o Arduino i czeka, aż Lena sama znajdzie rozwiązanie.

Efekt? Dzieci stają się autorami swoich osiągnięć, a w aplikacjach na uczelnie mogą szczerze napisać: „Zbudowałam, przetestowałem, sprzedałam, naprawiłem”.

🔔 Zainspirowało Cię?

Udostępnij znajomym rodzicom – niech dobra praktyka idzie w świat! 🌍

06/06/2025

🧠 Efekt Dunninga-Krugera – kiedy niewiedza karmi pewność siebie

👉 Czy zdarzyło Ci się spotkać kogoś, kto jest bardzo pewny siebie, ale w rzeczywistości nie ma dużej wiedzy na dany temat? A może sam kiedyś poczułeś się pewny w czymś, dopóki nie zacząłeś poznawać tego głębiej? To właśnie efekt Dunninga-Krugera – zjawisko psychologiczne, które pokazuje, jak ludzie z niskim poziomem wiedzy mają tendencję do przeceniania własnych umiejętności, podczas gdy eksperci często podważają swoje kompetencje.

👉 Na czym to polega?
Im mniej wiemy o danej dziedzinie, tym trudniej nam ocenić, jak bardzo jesteśmy w niej naprawdę dobrzy. Brak wiedzy powoduje, że przeceniamy swoje możliwości, bo… po prostu nie zdajemy sobie sprawy z tego, ile jeszcze nie wiemy. Z kolei osoby bardziej doświadczone są świadome złożoności tematu, więc częściej mają wątpliwości co do własnej wiedzy i umiejętności.

👉 Dlaczego to ważne?
Efekt Dunninga-Krugera ma wpływ na podejmowanie decyzji, naukę i rozwój osobisty. Może prowadzić do nieświadomego błędnego oceniania sytuacji, a nawet do podejmowania ryzykownych działań bez odpowiedniej wiedzy.
Jak się ustrzec przed tym efektem?

➡️ Bądź świadomy własnych ograniczeń i chętnie ucz się nowych rzeczy.
➡️ Szukaj feedbacku od osób bardziej doświadczonych.
➡️ Zachowuj pokorę wobec własnej wiedzy – im więcej się uczysz, tym bardziej dostrzegasz, ile jeszcze pozostaje do poznania.
➡️ Nie bój się przyznać, że czegoś nie wiesz.

👉 Rozwijanie samoświadomości w tym zakresie to klucz do prawdziwego rozwoju i mądrych decyzji. Pamiętaj, że prawdziwa siła tkwi w zdolności do uczenia się i otwartości na zmiany. 💡

04/06/2025

🧠 "Ja? No pewnie, że lepszy od przeciętnego!"
Czy wiesz, że większość ludzi uważa się za ponadprzeciętnych niemal w każdej dziedzinie życia?

👉 Lepszy kierowca?
👉 Bardziej inteligentny?
👉 Bardziej empatyczny, uczciwy i rozsądny niż inni?

To zjawisko w psychologii nazywa się efektem lepszego od przeciętnego (better-than-average effect) – i jest jednym z najciekawszych błędów poznawczych, które towarzyszą nam na co dzień.

📊 Badania pokazują, że nawet 80–90% osób ocenia się jako „lepszych niż przeciętna” w różnych aspektach – mimo że statystycznie to niemożliwe. Przecież średnia to punkt, od którego połowa ludzi musi być niżej – i połowa wyżej.

Skąd to się bierze?
To mechanizm, który pomaga nam utrzymać pozytywną samoocenę i chroni nasze ego. Choć bywa mylący, często działa na naszą korzyść – dodaje pewności siebie i chroni przed zwątpieniem.

Ale uwaga:
🛑 Gdy zbyt mocno wierzymy w swoją "wyjątkowość", możemy ignorować informacje zwrotne, nie dostrzegać błędów i nie rozwijać się.

04/06/2025

👉 W dniach 21–23 maja 2025 r. miałem przyjemność uczestniczyć w VII Kongresie Penitencjarnym pt. Więzienie o ludzkim obliczu. Wśród zgromadzonych znaleźli się wybitni naukowcy reprezentujący polskie i zagraniczne uczelnie, a także funkcjonariusze Służby Więziennej pracujący na co dzień z osobami pozbawionymi wolności.

👉 Podczas swojego wystąpienia wygłosiłem wykład pt. Transteoretyczny model relacji narracyjno-korekcyjnej jako podstawa procesu resocjalizacji, oparty na moim artykule naukowym o tym samym tytule.

👉 Model transteoretycznej relacji opiera się na interdyscyplinarnych założeniach z zakresu psychologii, psychoterapii i resocjalizacji. Stanowi specyficzną formę relacji narracyjno-korekcyjnej – asymetrycznego układu między uczestnikami, w którym jedna z osób pełni rolę dominującą ze względu na uwarunkowania prawne. Osoba ta przyjmuje pozycję narracyjną wobec drugiego uczestnika, jednocześnie zawieszając moralną ocenę jego postępowania.

Zapraszam do przeczytania:
https://www.researchgate.net/publication/387254780_Transteoretyczny_model_relacji_narracyjno-korekcyjnej_jako_podstawa_procesu_resocjalizacji

30/05/2025

👉 Wczoraj miałem przyjemność poprowadzić wykład z Mateuszem Uzdrawiająca Przestrzeń na temat wpływu nowych technologii na nasze funkcjonowanie. Rozmawialiśmy między innymi o:

– rozpoznawaniu pierwszych sygnałów uzależnienia,
– mądrym towarzyszeniu młodym ludziom w cyfrowym świecie,
– tym, co możemy zrobić, by technologia wspierała, a nie szkodziła.

Dziękuję wszystkim za obecność 🙏Mam nadzieję, że przekazana wiedza okaże się pożyteczna i przydatna w codziennym życiu. Do zobaczenia na następnych wykładach 👋

12/04/2025

⚔️ Rywalizacja – czyli wyścig do… właściwie dokąd?

❗Może warto poddać refleksji jeden z najczęstszych mitów dotyczących motywowania człowieka do działania – mit o sile i sprawczości rywalizacji. „Kto pierwszy, ten lepszy”, „kto pozyska najwięcej klientów, dostaje najwyższą premię”. Znacie to?
Oczywiście, od najmłodszych lat jesteśmy otoczeni kultem rywalizacji. Towarzyszy temu przekonanie, że to właśnie ona prowadzi do produktywności i rozwoju, pomaga przełamywać bariery i ograniczenia oraz realizować potrzebę bycia najlepszym.

❓Pytanie tylko: czy rzeczywiście rywalizacja przynosi tyle korzyści, czy może raczej jest dobrze wypromowana, a jej negatywne konsekwencje są pomijane milczeniem? Bo jeśli spojrzymy szerzej, dostrzeżemy coś, co często nam umyka – pytanie: co musieliśmy oddać i jakie koszty ponosimy w imię rywalizacji?
Cóż, badania psychologiczne są w tej kwestii dość jednoznaczne – płacimy wysoką cenę społeczną.

👉Po pierwsze, działanie „na wyścigi” przynosi dobre rezultaty tylko wtedy, gdy zadanie jest proste. Im bardziej złożone wyzwanie, tym gorsze – mniej produktywne – są osiągane wyniki.

👉Po drugie, rywalizacja zawsze oznacza więcej przegranych niż zwycięzców – mistrz świata może być tylko jeden.

👉Po trzecie, rywalizacja sprzyja pojawianiu się niechęci i antypatii wobec osób, z którymi konkurujemy – a nawet wrogości i skłonności do agresji.

👉Po czwarte, prowadzi do wzrostu nieufności – nie tylko wobec rywali, lecz także wobec innych ludzi w ogóle.

👉Po piąte, w trakcie rywalizacji maleje zdolność do konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. Badania prowadzone w szkołach pokazują, że im wyższy poziom rywalizacji wśród uczniów, tym więcej nieobecności z powodów zdrowotnych.

❓To jak to w końcu jest z tą rywalizacją – jest dla nas dobra czy szkodliwa? Zachęcam do spojrzenia znacznie szerszego – takiego, które uwzględnia zarówno korzyści, jak i te mniej wygodne aspekty, o których często zapominamy, szczególnie wtedy, gdy jesteśmy w samym środku wyścigu.

Psycholog 🔆
Psychoterapeuta 🤝
Naukowiec🧠

Psychoterapia:
Wrocław, ul. Zakładowa 20D
Oleśnica, ul. Armii Krajowej 22

30/03/2025

❓Zadaj sobie pytanie: „Co to mówi o mnie?” – to pierwszy krok do zmiany.

👉 Na co dzień rzadko zastanawiamy się nad tym, co się z nami dzieje, co myślimy czy co czujemy. Głównie działamy automatycznie. Jeszcze rzadziej zastanawiamy się, do jakiego stopnia jesteśmy odpowiedzialni za nasz stan wewnętrzny. Sprzyja temu specyficzna gramatyka języka oraz wszechobecne informacje o tym, co inni mogą nam zrobić i jak tego unikać – np. „Unikaj partnerów o narcystycznej osobowości” czy „Pięć najczęstszych prowokacji stosowanych przez osoby psychopatyczne”. I żeby było jasne – tak, inni ludzie mają na nas wpływ. Jednak zdecydowanie za rzadko przyglądamy się temu, w jaki sposób my sami się w tym odnajdujemy.

👉 Spójrzmy na poniższy przykład: „To, że powiedziałeś to w taki sposób, sprawiło mi wielką przykrość”. Na pierwszy rzut oka sytuacja wydaje się jasna i klarowna. Mamy dwie osoby – jedna coś powiedziała, a druga poczuła przykrość. Możemy jednak spojrzeć na tę sytuację z innej perspektywy i zadać pytanie: dlaczego te konkretne słowa sprawiły mi przykrość? To pytanie nie neguje przeżywanej emocji, ale delikatnie zmienia optykę i pozwala szukać w sobie odpowiedzi, które wcześniej nie przychodziły nam do głowy. Być może warto zastanowić się, co takiego wydarzyło się w moim życiu, że akurat te słowa mnie ranią? Bo jeśli druga strona nie miała złych intencji, a jej komunikat był neutralny, to warto spojrzeć w głąb siebie i zapytać: co to mówi o mnie?

👉 Inny przykład? Dwoje ludzi w związku, którzy nieustannie się kłócą – dosłownie o wszystko: kubek odłożony nie na swoje miejsce, kurz na lampie, brudne obuwie. Zazwyczaj w takich sytuacjach pojawia się oskarżenie: „bo TY” – i rozpoczyna się wzajemny ping-pong argumentów. A co jeśli zadamy sobie pytanie: co to mówi o mnie, że cały czas jestem w konflikcie z partnerem?

👉 To może być nieprzyjemne, ale każdy uczestnik interakcji wnosi coś do komunikacji – nic nie dzieje się samoistnie. Dlaczego tkwię w związku, w którym nieustannie dochodzi do konfliktów? Co to mówi o mnie? A może: „Co takiego robię, że ten konflikt się pojawia?” Tego rodzaju pytania pozwalają spojrzeć na siebie i relacje z innej perspektywy – takiej, która umożliwia realną zmianę. To ja biorę odpowiedzialność za zmianę, bo to na nią mam realny wpływ.

👉 Ostatni przykład. Kobieta mówi: „Wszyscy mężczyźni są tacy sami, na każdym kroku spotykam takich, którzy najpierw są cudowni, a potem stosują gaslighting”. I tu warto się zatrzymać i zapytać: co to mówi o mnie? Jak to się dzieje, że ciągle wybieram takich partnerów? Właśnie takie pytania otwierają drogę do realnej zmiany, poszukiwania wsparcia lub profesjonalnej pomocy.

❗ Na koniec ważna uwaga: pytanie „co to mówi o mnie?” absolutnie nie jest usprawiedliwieniem dla żadnej formy przemocy. Nie chodzi o to, by brać na siebie odpowiedzialność za czyjeś przemocowe zachowania. Przemoc zawsze pozostaje przemocą.