12/10/2024
Czy złość jest zła? 🧠💥🤔
Złość to emocja, która często budzi wątpliwości u rodziców. Wiele osób myśli, że złość jest czymś negatywnym, co należy szybko „wyeliminować”. Ale co jeśli spojrzymy na nią inaczej?
Złość jako komunikat...
Złość to naturalna reakcja, która niesie ze sobą ważne informacje. Warto zrozumieć, co chce nam powiedzieć. 🧐
1. Złość sygnalizuje potrzeby.
Kiedy dziecko się złości, to może oznaczać, że jego potrzeby są niezaspokojone. Może to być potrzeba uwagi, odpoczynku, poczucia bezpieczeństwa, a czasem po prostu głód lub zmęczenie. Złość jest komunikatem, że coś nam przeszkadza lub czegoś nam brakuje.
2. Złość chroni granice.
Dzieci często się złoszczą, gdy czują, że ich granice są przekraczane – ktoś jest zbyt blisko w kontakcie fizycznym, ich zabawka została zabrana lub zniszczona, nie są słuchane lub czują, że nie mają wpływu na sytuację. Złość daje nam siłę, by pokazać, że na coś się nie zgadzamy.
3. Złość może być efektem przestymulowania.
Kiedy mamy zbyt dużo bodźców – hałas, światła, zapachy – możemy się łatwo przestymulować. To naturalne, że wtedy pojawia się złość. Dzieci, tak jak i dorośli mogą być sfrustrowani, bo układ nerwowy jest przeciążony. W takich momentach potrzebny jest spokój, wyciszenie i przerwa od bodźców.
4.Złość pomaga rozładować napięcie.
Złość często wynika z innych emocji. Może być reakcją na strach, smutek, bezsilność, czy frustrację. Dzieci, które nie potrafią jeszcze w pełni rozpoznać i nazwać swoich uczuć, często wyrażają inne emocje poprzez złość. Na przykład, gdy dziecko boi się nowej sytuacji, może reagować wybuchem złości, bo nie umie jeszcze zrozumieć, że pod tym kryje się lęk. Tak samo trudne sytuacje w domu czy przedszkolu mogą powodować dodatkowe napięcie. Złość staje się wtedy zewnętrzną formą wyrażenia wewnętrznego napięcia.
5. Złość pomaga lepiej zrozumieć siebie.
Złość daje możliwość zrozumienia, co jest dla nas ważne. Kiedy dziecko się złości, może dowiedzieć się, że np. potrzebuje więcej uwagi, czuje się niesprawiedliwie traktowane lub jest zmęczone. Złość może wynikać z troski o relację z rodzeństwem, przyjacielem albo ukochanym zwierzakiem.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Jak komunikować się z dzieckiem, które jest zezłoszczone? 🤔
Kiedy dziecko przeżywa złość, nie oceniajmy tej emocji. Zamiast tego spróbujmy pokazać zrozumienie i wsparcie. Spokojne słowa, takie jak: „Widzę, że jest Ci teraz trudno i czujesz złość. Jestem tu, by Ci pomóc. Chcesz, żebym coś zrobił/a?”, pozwalają dziecku zrozumieć, że złość nie jest niczym złym. Ważne, żeby dziecko czuło, że jego emocje są widziane i akceptowane.
Ustalanie granic w wyrażaniu emocji.
Przy tym wszystkim warto mieć na uwadze, że akceptacja emocji dziecka, zrozumienie i wsparcie nie oznacza zgody na niewłaściwe zachowania, takie jak bicie czy niszczenie rzeczy. Ważne jest, aby wyznaczyć granice i tłumaczyć dziecku, jakie zachowania są akceptowalne, a jakie nie.
Przykładowa komunikacja:
1️⃣ Gdy dziecko podczas wybuchu złości, na przykład bije rówieśnika lub niszczy zabawki, rodzic może najpierw spokojnie zareagować: „Widzę, że jesteś bardzo zdenerwowany i czujesz się zły. To normalne, że czasem czujemy złość.”
2️⃣ Następnie, po zidentyfikowaniu emocji, rodzic ustala jasne granice: „Jednak nie możemy bić innych ludzi ani niszczyć rzeczy. To zachowanie nie jest w porządku.”
3️⃣ Rodzic może wyjaśnić, dlaczego takie zachowanie jest niewłaściwe:„Kiedy bijesz kolegę, to mu sprawiasz ból i nie jest to miłe. Chcemy, aby wszyscy czuli się bezpiecznie i komfortowo. Możemy porozmawiać o tym, co Cię zdenerwowało, albo spróbować znaleźć inny sposób na rozładowanie tej złości.”
4️⃣ Rodzic może zaproponować inne, konstruktywne sposoby wyrażania złości: „Co powiesz na to, żebyśmy razem zrobili kilka ćwiczeń oddechowych lub wyładowali tę energię, rysując na kartkach albo je drąc?”
5️⃣Po opanowaniu sytuacji, warto porozmawiać z dzieckiem o tym, co je zdenerwowało, aby zrozumieć jego perspektywę i nauczyć je identyfikowania swoich uczuć: „Co sprawiło, że się złościłeś? Jak możemy to rozwiązać następnym razem?”
------------------------------------------------------------------------------------------------
Ważne!
⚠️Warto pamiętać, że kora przedczołowa – obszar mózgu odpowiedzialny za kontrolę impulsów, regulację emocji i podejmowanie decyzji – u dzieci nie jest jeszcze w pełni rozwinięta. Oznacza to, że trudno jest im panować nad swoimi emocjami w taki sposób, jak robią to dorośli. Zdolność do samoregulacji emocji rozwija się stopniowo i jest to proces, który wymaga czasu, wsparcia oraz odpowiednich doświadczeń. Dlatego zamiast oczekiwać od dziecka, że natychmiast opanuje swoją złość, warto dać mu przestrzeń i narzędzia do nauki, jak radzić sobie z trudnymi emocjami w zdrowy sposób.
⚠️Nie karz i nie nagradzaj.
Złość to część ludzkiego doświadczenia, a dzieci uczą się jej przez przeżywanie i eksperymentowanie. Zamiast karać za złość, warto wspierać dziecko w nauce zdrowych sposobów wyrażania emocji. Warto również pamiętać, że kara sama w sobie nie przynosi długotrwałych efektów – nie uczy dziecka, jak radzić sobie z problemem, a jedynie skupia się na chwilowym zachowaniu i ostatecznie powoduje negatywne uczucia w stosunku do osoby karzącej. Główną rzeczą, której uczy kara, jest to, jak jej uniknąć, w dodatku powoduje sporo napięcia u osoby karanej.
Podobnie jest z nagrodami – skupiają one dziecko na zewnętrznej motywacji, a nie na wewnętrznym zrozumieniu swoich emocji. Nagrody nie uczą, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami czy emocjami, lecz często sprawiają, że dziecko działa dla samej nagrody, zamiast rozwijać umiejętność samoregulacji. Zdarza się, że słyszę, jak rodzice mówią np. „Jak przestaniesz płakać, to pójdziemy do galerii”. Takie podejście może wydawać się skuteczne w danej chwili, ale w rzeczywistości utrwala wzorzec, w którym dziecko oczekuje nagrody za kontrolowanie swoich emocji, zamiast uczyć się radzić sobie z nimi w sposób wewnętrznie motywowany. W dłuższej perspektywie nagrody mogą prowadzić do tego, że dziecko będzie oczekiwać zewnętrznego potwierdzenia swoich działań, zamiast czerpać satysfakcję z samego procesu nauki radzenia sobie z emocjami.
⚠️Modelowanie.
Dzieci uczą się od nas, jak reagować na złość. To, jak my sami sobie z nią radzimy, wpływa na reakcję naszych dzieci w podobnych sytuacjach. Jeśli pokazujemy, że złość można wyrażać w sposób zdrowy i konstruktywny, dzieci uczą się tego samego. Ważne jest, by mówić o swoich emocjach i potrzebach.
Autor: psycholog Joanna Pietruczuk
