25/06/2025
Głowa pełna napięć – czepiec ścięgnisty jako klucz do terapii migren i sztywności

Zawsze mnie zastanawiało, czemu tak rzadko w praktyce fizjo i manualnej mówi się o czepcu ścięgnistym (galea aponeurotica), skoro to taka centralna część powięzi czaszki – mocna, napięta, przyczepiona do mięśni, bogata w kolagen i… połączona z tylną taśmą powięziową aż po pięty.
W ostatnich tygodniach pogrzebałem trochę głębiej w badaniach histologicznych i anatomicznych – i powiem Wam jedno: warto się temu obszarowi przyjrzeć nie tylko z ciekawości, ale z bardzo praktycznych powodów klinicznych.
🔬 Co wiemy z badań?
🧬 Budowa? Beton.
Galea to zbita tkanka łączna – mnóstwo włókien kolagenowych typu I i XXII. W badaniach immunohistochemicznych pokazano silne połączenia między czepcem a mięśniami potylicznym i czołowym. Czyli mamy mechanicznie aktywne połączenia, a nie tylko jakieś „rozcięgno ozdobne”.
📚 (Koch et al., 2004; Gray’s Anatomy, 2020)
🧠 Układ nerwowy? Tu też się dzieje.
W czepcu znaleziono zakończenia nerwowe – zarówno aferentne, jak i motoryczne. Co ciekawe, w mięśniach mimicznych brak wrzecion mięśniowych – więc propriocepcja słaba, ale za to odpowiedź sensoryczna może być bardzo silna (szczególnie u nadwrażliwych pacjentów).
📚 (Al-Hayani, 2009)
🔗 Połączenia powięziowe? Pełna sieć.
Czepiec łączy się z powięzią skroniową, przyuszniczą, a także z okolicą karku. To wszystko tworzy jeden system ciągłości powięziowej od głowy, przez szyję, aż po obręcz barkową. A więc wpływ na cały posterior chain – również ten, z którym pracujemy przy bólach kręgosłupa, sztywności karku, czy kompensacjach w obręczy barkowej.
📚 (Stecco et al., 2014; Kumka & Bonar, 2012)
💡 Co z tego dla nas wynika – praktycznie?
👨⚕️ Dla fizjoterapeutów i terapeutów manualnych:
– Czepiec to świetna brama do wpływu na napięcie głowy, karku i całej tylnej taśmy.
– Sprawdza się w bólach napięciowych, migrenach, sztywności karku, ale też przy pracy z obręczą barkową i klatką piersiową.
– Można go traktować jako obszar neurosensoryczny, a nie tylko mechaniczny.
– Świetne efekty dają techniki typu: mobilizacja czepca, głaskanie poprzeczne, tzw. „ciągnięcie za włosy”.
💪 Dla trenerów personalnych:
– Warto zwrócić uwagę na napięcia w rejonie czepca u osób trenujących siłowo – mogą być znakiem zmęczenia centralnego lub nieświadomego stresu.
– Trening mobilizacyjny karku i głowy, automasaż czepca, relaksacja – świetne uzupełnienie ciężkich sesji siłowych.
– Dobrze też edukować klienta o wpływie napięcia w górnych rejonach na stabilność całej postawy.
🛠️ Praktyka – co można zrobić?
1️⃣ Mobilizacja czepca – przesuwanie skóry głowy względem czaszki, wolno, w różnych kierunkach.
2️⃣ „Hair pull” – delikatne ciągnięcie za włosy (tak, serio) – daje świetny efekt neurosensoryczny i poprawia ślizg tkanek.
3️⃣ Autoterapia – naucz pacjenta masowania czubka głowy przy wydechu, np. po pracy przy komputerze. Sprawdza się świetnie.
🔗 Co warto zintegrować z czepcem?
✔️ Praca na mięśniach podpotylicznych
✔️ Przepona ustno-twarzowa i żuchwa
✔️ Powięź karku i obręczy barkowej
✔️ Ćwiczenia oddechowe i regulacja napięcia AUN
📚 Źródła naukowe:
1. Koch M. et al. Matrix Biol. 2004;23(4):309–17.
2. Standring S. Gray’s Anatomy, 42nd ed. 2020.
3. Al-Hayani A. Anat Rec. 2009;292(2):263–6.
4. Stecco C. et al. J Bodyw Mov Ther. 2014;18(3):414–8.
5. Kumka M, Bonar J. Clin Anat. 2012;25(4):409–17.
6. Guo J. et al. J Craniofac Surg. 2017;28(3):e242–e245.
👉 A Ty?
Pracujesz z czepcem w praktyce?
Masz swoje techniki lub obserwacje?
Pozdrawiam serdecznie
FascianistaPl
Marcin Absalon
