23/08/2025
💪 Twój dziadek miał prawdopodobnie wyższy testosteron od Ciebie
Kiedy patrzysz na zdjęcia swojego dziadka z młodości, widzisz coś więcej niż tylko czarno-białe fotografie 📸 Widzisz faceta, który w wieku 35 lat potrafił orać pole 🚜, naprawić traktor 🔧, wrócić pieszo 10 km 🚶♂️ i jeszcze mieć siłę, żeby potańczyć całą noc 💃
A Ty? Ty po dniu przy komputerze 💻 zastanawiasz się, czy masz siłę pójść po zakupy 🛒 i nie umrzeć na schodach 🤷♂️
*Post promuje zbliżające się szkolenie w temacie Hormonów: https://silawilka.com.pl/hormony.html do czasu premiery obowiązuje zniżka -100zł
Dlaczego tak się dzieje? Czy to kwestia genów? 🧬 Nie. To kwestia środowiska, na podstawie którego produkowane są hormony – a dokładniej testosteron, który z pokolenia na pokolenie topnieje jak lód w kawie latte 🧊☕.
W latach 1987–2004 średni poziom testosteronu wśród Amerykanów spadł o około 17%. Co więcej – mężczyźni z tej samej grupy wiekowej mieli coraz niższe stężenia, co sugeruje zmiany epigenetyczne [📘 Handelsman; 2021].
📉 Badania pokazują, że średni poziom testosteronu w męskiej populacji spada co dekadę o kilka–kilkanaście procent (Travison et al., 2007 📖; Harman et al., 2001 📖). I nie chodzi o to, że się starzejemy – chodzi o to, że mężczyźni w tym samym wieku dziś mają mniej testosteronu niż ich rówieśnicy 50 lat temu.
📊 Spadek testosteronu – dekada po dekadzie
1950 → ~750–800 ng/dl
🧓 Twój dziadek w sile wieku. Zero plastiku 🚫🧴, zero sojowych batonów 🚫🌱, rytm dobowy zsynchronizowany z cyklem dnia i nocy 🌞🌙
1970 → ~700–750 ng/dl
🌾 Pierwsze pestycydy i żywność przemysłowa 🥫, ale dalej wysoki poziom.
1990 → ~600–650 ng/dl
🍔 Już zauważalny spadek. Fast-food, stres korporacyjny 🏢, mniej snu 😴, więcej ekranów 📺 (Andersson et al., 2004 📖)
2000 → ~550–600 ng/dl
🥤 Era plastikowych butelek, bisfenolu i ftalanów (Meeker & Ferguson, 2011 📖). Nadwaga zaczyna być normą ⚖️
2020 → ~450–500 ng/dl
📱 Obecne pokolenie. Rekordowy poziom otyłości (Kelly et al., 2008 📖), mikroplastiku w krwi 🧴🩸, przewlekły stres 😰, zaburzony sen 🌙 i rytm dobowy ⏰ (Reid et al., 2012 📖)
❓ Dlaczego tak się stało?
🧴 Mikroplastik i chemia w krwiobiegu (Rochman et al., 2013 📖)
🌽 Pestycydy i tłuszcze trans w jedzeniu (Mnif et al., 2011 📖)
😴 Przewlekły stres i brak snu (Leproult & Van Cauter, 2011 📖)
🌞➡️📱 Ekrany zamiast słońca (Chang et al., 2015 📖)
🛋️ Zamiast furmanki – kanapa
⚔️ Dziadek vs wnuk – dwa światy testosteronu
Światło
🧓 Dziadek: ekspozycja na słońce od rana 🌞 → synchronizacja rytmu dobowego ⏰, wyższy poziom LH, lepsza produkcja testosteronu (Czeisler et al., 1999 📖).
👨 Wnuk: ekspozycja na światło niebieskie z ekranów 📱 → rozregulowany rytm, obniżona melatonina 🌙, problemy ze snem, spadek testosteronu (Chang et al., 2015 📖).
Praca i ruch
🧓 Dziadek: fizyczna praca i aktywność na świeżym powietrzu 🌲 → większa masa mięśniowa 💪, naturalna stymulacja androgenów.
👨 Wnuk: siedzący tryb życia 🛋️, samochód 🚗 → mniej mięśni, więcej tkanki tłuszczowej, aromataza zamienia testosteron w estrogen (Kelly & Jones, 2013 📖).
Dieta
🧓 Dziadek: lokalne i sezonowe jedzenie – jaja 🥚, mleko 🥛, mięso 🥩, masło 🧈, sezonowe warzywa 🥦 → pełne tłuszcze nasycone, cholesterol – budulec hormonów.
👨 Wnuk: oleje trans 🍟, fast-foody 🍔, syrop glukozowo-fruktozowy i spółka → stany zapalne 🔥, insulinooporność, spadek testosteronu (Risé et al., 2007 📖).
Toksyczność środowiska
🧓 Dziadek: minimalna ekspozycja na plastik, chemikalia i pestycydy.
👨 Wnuk: mikroplastik we krwi 🧴🩸, BPA w butelkach, ftalany w kosmetykach 🧼, elektrosmog 📡 – codzienny koktajl antyandrogenny (Meeker et al., 2009 📖).
Relacje społeczne
🧓 Dziadek: codziennie z ludźmi 👨👩👧👦 – rodzina, sąsiedzi, wspólne posiłki 🍲 → aktywacja nerwu błędnego, koregulacja, więcej oksytocyny 💞, mniej kortyzolu (Heinrichs et al., 2009 📖).
👨 Wnuk: samotność w tłumie 🚶, social media zamiast wspólnoty 📱 → przewlekły stres, zaburzony układ nerwowy ⚡, hormonalny chaos (Cacioppo & Cacioppo, 2014 📖).
🌗 Hormonoterapia zastępcza?
Skoro testosteron spada, część mężczyzn decyduje się na hormonoterapię zastępczą (TRT/HTZ).
💉 Może poprawić siłę, nastrój 😀, libido ❤️, zdrowie metaboliczne ⚡ (Saad et al., 2017 📖).
⚠️ Ale nie jest to uniwersalne rozwiązanie – wymaga badań 🧪, prowadzenia przez specjalistę 🩺 i świadomości, że styl życia pozostaje fundamentem.
📚 O tym, kiedy TRT ma sens, a kiedy szkodzi – powiemy szczegółowo podczas szkolenia.
🐺 Morał Wilka
Dziadek miał testosteron, bo jego życie było zsynchronizowane z naturą 🌍 Ty żyjesz w epoce ekranów, plastiku i fast-foodu – więc musisz o niego walczyć ⚔️
Jeśli chcesz odzyskać siłę dziadka:
🌞 wychodź na poranne słońce,
🥩 jedz prawdziwe jedzenie,
💪 ruszaj się jak drapieżnik,
😴 śpij w ciemności,
🧑🤝🧑 otaczaj się ludźmi, którzy koją Twój układ nerwowy.
Bo testosteron to nie tylko mięśnie – to energia życia 🔥, której broni cała wataha 🐺
👉 A tak między nami: dziadek gonił krowy po polu 🐄, a Ty gonisz powiadomienia na Messengerze 📱Różnica w testosteronie nie powinna nikogo dziwić. 😂
Rafał Wilk – Siła Wilka
