23/05/2025
Profilaktyka w pracy socjalnej
Nie daj się wciągnąć
– o rozmowach, które budują odporność psychiczną i chronią przed uzależnieniami.
W pracy socjalnej spotykamy się z ludźmi w trudnych momentach ich życia. Często to właśnie rozmowa - zwykła, ale dobrze przeprowadzona – może być pierwszym krokiem do zmiany.
Profilaktyka uzależnień nie zawsze zaczyna się od terapii, diagnozy czy programu pomocowego. Często zaczyna się od…prostego „Jak się dziś czujesz?”.
Profilaktyka zaczyna się w relacji
W psychologii wiemy, że relacja pełna akceptacji i bezpieczeństwa ma działanie ochronne. To właśnie relacja może zatrzymać spiralę stresu, napięcia i samotności-emocji, które są podatnym gruntem pod sięganie po substancje psychoaktywne.
Pracownik socjalny, asystent rodziny, który potrafi naprawdę słuchać daje drugiemu człowiekowi sygnał: „Jesteś ważny, widzę Cię”. A to fundament zdrowia psychicznego.
Kiedy rozmawiamy z osobą zagrożoną uzależnieniem, warto unikać pytań w stylu: „Dlaczego to zrobiłeś?”, bo one zamykają. Dużo bardziej pomocne będą: „Co się wtedy działo?” albo „Czego potrzebowałeś, kiedy sięgnąłeś po…?”.
Psychologia nazywa to językiem empatycznym– językiem, który nie ocenia, ale próbuje zrozumieć mechanizmy i potrzeby człowieka.
Wzmacniaj, zamiast naprawiać.
Nowoczesna profilaktyka nie polega na ostrzeganiu przed skutkami, ale na budowaniu zasobów psychicznych. To znaczy: nie tyle mówimy, ”Nie rób tego”, ile wspieramy rozwój umiejętności radzenia sobie z emocjami, samotnością, stresem. Każda rozmowa może być okazją, by pomóc komuś odkryć w sobie siłę – nawet jeśli na początku nie widzi jej wcale.
Emocje jako kompas
Osoby zagrożone uzależnieniem nie potrafią nazywać swoich emocji, nie mówią o nich, bo nie były tego uczone. A przecież emocje to naturalny kompas, który mówi nam, czego potrzebujemy. Pracownik socjalny, asystent rodziny, który w rozmowie pomoże drugiej osobie rozpoznać uczucie i je nazywać („Czy to możliwe, że czujesz złość albo żal?”), robi ogromny krok w stronę profilaktyki. To praca u podstaw.
Na zakończenie– profilaktyka zaczyna się od obecności.
Nie trzeba znać wszystkich technik terapeutycznych. Wystarczy być - naprawdę z uważnością. Każda rozmowa, która opiera się na szacunku, empatii i akceptacji, staje się przestrzenią, w której człowiek może wybrać coś innego niż ucieczkę w uzależnienie.
Bo ludzie nie potrzebują idealnych rozwiązań. Potrzebują prawdziwego kontaktu.
I właśnie to możesz im dać.
Opracowanie : Izabela Kraśko
