22/07/2020
Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad( Croup)
waa xaalad ay keento infagshan fayras ah. Fayrasku wuxuu keenaa bararka sanduuqa codka (larynx) iyo hawomareenka (trachea). Bararkaan wuxuu ka dhigaa hawa -mareenka, mid ciriiri ah markaana way adag tahay in la neefsado. Carruurta leh ama qabta cudurkaan waxay yeeshaan qufac adag, oo xabeeb leh, waxayna samayn karaan dhawaaq cod dheer ah, markay neefsadaan (stridor).
Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad waxaa uu inta badan saameyaa carruurta u dhaxeysa lix bilood ilaa shan sano, laakiin waxa uu saameyn karaa carruurta waaweyn. Carruurta qaarkood wuxuu ku dhici karaa dhawr jeer.
si degdeg ah ayuu uga sii dari karaa. Haddii ilmahaagu qabo dhibaato xagga neefsashada, raadso daryeel caafimaad oo degdeg ah.
MAXAA SABABA CUDURKAAN?
Inta badan ama 90% waxaa sababa Feeyris. Waxaa kale oo jiri kara asbaab kale oo aan badneeyn oo keeni kara Cudurkaan.
Feeyriska keena cudurkaan waxaa kamid ah; parainfluenza viruses, adenovirus iyo respiratory syncytial virus (RSV). Feeyrasyadaan qaarkood waxay sidoo kale keenaan Hergabka ama.
Sidoo kale waxaa jira Bakteeriyada qaar kamid ah oo keeni karta cudurkaan, laakiin ma badna. Xasaasiyadda iyo Jadeecada ayaa iyaguna Sababi kara Cudurka kan Croup ka.
Astaamaha iyo calaamadaha Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad;
• Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad(croup) caadi ahaan waxa u bilaabamaa sida hargabka caadiga ah, tusaale ahaan qandho, sanka oo dareera iyo qufac.
• Qufaca ilmahaagu waa isbedeli doonaa si uu u noqdo mid xabeeb ah oo dhawaaqaya, oo laga yaabo inuu u e’g yahay codka kalluunka .
• Codka ilmahaagu wuxuu noqon karaa mid xabeeb ah.
• Markuu ilmahaagu neefsado, waxay sameyn karaan gurxan, cod qeylo dheer, oo loo yaqaan xabeeb.
• Xaaladaha daran ee cudurkaan , maqaarka u dhexeeya feeraha ilmaha ama qoortooda hoosteeda waxay u libiqdaa hoos markay neefsadaan, waxaana laga yaabaa inay ku adkaato inay neefsadaan.
Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad badanaa waxa ku bilaabataa digniin la’aan, badhtamaha habeenkii. Calaamaduhu badanaa way ka sii daraan habeenkii, waxayna kuwa ugu xun yihiin habeenka labaad ama saddexaad ee xanuunka.
Astaamaha iyo calaamadaha Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad waxay socon karaan saddex ilaa afar maalmood; Si kastaba ha ahaatee, qufacu wuxuu socon karaa illaa saddex toddobaad. Xabeebtu waa inaysan sii socon.
Daryeelka guriga ah
Weerarka fudud ee cudurkaan waa marka uu ilmahaagu leeyahay qufac xun oo dhawaaq leh, laakiin qufac aan laheyn xabeeb
marka uu degan yahay oo dejisan yahay, oo aysan dhibayn neefsashadu. Ma jirto daaweyn caafimaad oo lagama maarmaan u ah
Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad ee khafiifka ah, ama fayruska keenay. Caadi ahaan waxaad ku maareyn kartaa guriga adoo raacaya daryeelka soo socda:
• Ilmahaaga ka dhig mid degan, maaddaama neefsashadu badanaa sii adag tahay markuu kacsan yahay - ilmahu intii uu kacsan yahayba, way sii xumaan karaan astaamahooda. Isku day inaad si tartiib ah u fadhiisiso, uu akhriyo buug, ama uu daawado TVga.
• Haddii ilmahaagu qabo qandho oo uu xanaaqsan yahay, waxaad siin kartaa paracetamol ama ibuprofen.
• Croupku badanaa way ka sii dartaa habeenkii. Carruur badan ayaa is-dejin doona haddii qof uu la joogo.
Uumi samay-yayaasha iyo qoyaan-bixiyeyaasha looguma talinayo daaweynta. Ma jiraan wax caddayn ah oo muujinaya inay faa’iido u leeyihiin.
Goorta la arkayo dhaqtarka
Waa inaad isla markiiba wacdaa ambalaas haddii:
• ilmahaagu uu dhibaato ku qabaa neefsashada
• ilmahaagu wuxuu u muuqdaa mid aad u xanuunsan wuxuuna noqdaa mid liidasho iyo wareer ka muuqdo
• bushimaha ilmahaagu waa kuwo buluug ah
• ilmahaagu wuxuu bilaabaa inuu dhareero ama uusan wax liqi karin.
Waa inaad aragto dhaqtarka haddii:
• ilmahaagu uu ka yar yahay lix bilood uuna leeyahay calaamadaha iyo astaamaha cudurka
• ilmahaaga lafta sakaarkiisa ama maqaarka u dhexeeya feerahiisa aya ku libdha markay neefsanayaa.
ilmahaagu aad buu u xanuunsan yahay ama calaamadahooda ayaa sii xumaanaya
• waxaad ka walwalsan tahay sabab kale.
Haddii ilmahaagu uu leeyahay xaalad fudud oo soconaysa in ka badan afar maalmood, ama haddii xabeebto soo noqnoqto kadib marka ilmahaagu uu ka soo bogsoodo gowracatada, u qaad dhaqtarka.
Dhaqtarkaaga ayaa kuu qori kara steroids (tusaale ahaan, prednisolone ama dexamethasone) si afka looga qaato. Isticmaalka steroids wuxuu ka caawiyaa inuu yareeyo bararka marinka hawada, taasoo neefsashada ka dhigeyso mid sahlan.
Antibiyootikadu kuma shaqeeyaan fayraska mana la siiyo carruurta qabta Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad(croup).
Haddii ilmahaagu qabo xaalad daran oocudurkaan ah waxay u baahan doonaan inay joogaan isbitaalka, halkaas oo si dhow loola socon doono.
Sidee cudutkaan u faaftaa?
Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad ama croup waa fal-celin fayrus ah, oo aan ahayn fayraska nafteeda, sidaa darteed carruurtu ‘ma qaadi karaan’ ama ma faafin karaan . Si kastaba ha noqotee, fayraska sababay cudurka ayaa si fudud ugu faafi kara qof ilaa qof kale marka la qufacayo ama hindhisayo. Haddii ilmahaagu leeyahay ama qabo cudurkaan waa inaad ka joojisaa dugsiga iyo xanaanada ilmaha intay jiran yihiin si aysan u faafin fayraska keena cudurkaan Gacmaha oo si joogta ah si fiican loo dhaqo ayaa looga hortagi karaa faafidda fayrasyada.
Qodobbada muhiimka ah in la xusuusto
• Ma jirto daaweyn lagama maarmaan u ah Bararka sanduuqa codka iyo hunguriga cad
khafiifka ah, ama fayruskii keenay.
• Cudurku waxa looga fiicnaadaa saddex ilaa afar maalmood.
• Isku day inaad ilmahaaga dejiso, sababtoo ah neefsashadu badanaa way ka sii adag tahay marka ilmahaagu kacsan yahay.
• Cudurkaan si degdeg ah ayuu uga sii dari kartaa. Haddii ilmahaagu qabo dhibaato xagga neefsashada ah, raadso gargaar caafimaad oo degdeg ah.