15/09/2025
การตรวจการทำงานของไต
Creatinine กับ eGFR
การตรวจค่าไตด้วย creatinine จริง ๆ แล้วเป็นการตรวจค่าไตทางอ้อม เราวัดปริมาณ creatinine ที่ค้างอยู่ในร่างกายแล้วนำมาประมาณการทำงานของไต (eGFR) แต่คนที่มีกล้ามเนื้อเยอะ ค่า creatinine จะสูงกว่าเป็นเรื่องปกติ ไม่ได้แปลว่าไตทำงานลดลง เช่นเดียวกัน ยาที่ลดการขับ creatinine หรือการกระทำบางอย่างจะทำให้ creatinine ปล่อยมาจากกล้ามเนื้อเยอะขึ้น มันก็อาจจะสูงปลอมได้
ปกติค่าไตสูงปลอมสามารถเจอได้จากหลายสาเหตุ เลยขอแนะนำก่อนตรวจค่าไตดังนี้
ก่อนการตรวจค่า creatinine
1. กินน้ำได้นะครับ การงดน้ำนาน ๆ จะทำให้มีภาวะขาดสารน้ำ ค่าไตจะขึ้นได้ชั่วคราว
การงดน้ำงดอาหารเพื่อดูค่าน้ำตาลกับไขมัน ซึ่งงดน้ำ = งดเครื่องดื่มที่ให้พลังงาน ดังนั้นกินน้ำเปล่าได้ แต่ถ้าเราไม่ได้เจาะเลือดดูน้ำตาลกับไขมันก็ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องงดน้ำ งดอาหาร
2. เลี่ยงการกินมื้อที่มีโปรตีนสูง ๆ ก่อนวันตรวจ เพราะจะทำให้ผลการตรวจเพี้ยน (ค่า creatinine จะสูงปลอม วัดการทำงานของไตไม่ได้) ถ้าใครกินเวย์อยู่ ก็หยุดก่อนไปตรวจสัก 1-2 วัน
3. งดการออกกำลังกายหนัก ๆ ก่อนวันตรวจ ถ้าออกกำลังกายหนัก ๆ จะทำให้ creatinine ปล่อยมาจากกล้ามเนื้อเยอะขึ้น ก็จะมีค่าไตสูงปลอมได้เหมือนกัน
4. ยาบางชนิด เช่น trimetroprim, cimetidine, methyldopa, fibrates ถ้ารับประทานยากลุ่มพวกนี้ควรแจ้งกับแพทย์ด้วย
สำหรับคนที่ออกกำลังกายเยอะ ๆ นักกีฬาหรือนักเพาะกาย มักจะมีค่า creatinine สูงกว่าปกติ แต่ต้องแยกกับมีการทำงานของไตลดลงจริง ซึ่งอาจจะเจอได้ในพวกที่กินสเตียรอยด์เพื่อสร้างกล้ามเนื้อ
ในกรณีนี้การตรวจ serum cystatin-C ร่วมด้วยจะมีประโยชน์ในการประเมินค่าไตได้ดีขึ้น
สรุป
*การตรวจค่า Cr พบความผิดปกติ แพทย์ผู้รักษาและคนไข้อาจจะต้องคิดถึงความเป็นไปได้ที่การตรวจค่า Cr สูงเกินจริงจากปัจจัยต่างๆ*
*สถานพยาบาลควรมีการแนะนำวิธีการปฏิบัติตนเองก่อนตรวจเลือดอย่างถูกต้อง เพื่อลดการตรวจเพิ่มเติมที่ไม่จำเป็นและลดความวิตกกังวลแก่ผู้ป่วย*
*ค่าไตสูงปลอม ควรจะแยกกับไตเสื่อมจริง ด้วยการตรวจโปรตีนรั่วในปัสสาวะ, ultrasound ไตและ serum cystatin-c ในบางราย*