09/07/2025
#กลุ่มงานแพทย์แผนไทย #สาระน่ารู้💡
🔸 ยาธาตุบรรจบ 🔸
ยาสมุนไพรบรรเทาอาการท้องเสียชนิดที่ไม่ติดเชื้อ เช่น อุจจาระไม่มีมูกหรือเลือดปน หรือท้องเสียชนิดที่ไม่มีไข้ และยังมีสรรพคุณช่วยขับลม บรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อได้
อีกทั้งผู้ที่เพิ่งหายจากอาการท้องเสีย มักจะมีอาการท้องอืดตามมา สามารถรับประทานยาธาตุบรรจบบรรเทาอาการ โดยไม่จำเป็นต้องรับประทานยาชนิดอื่นเพื่อบรรเทาอาการอีก
☘️ ในผงยา 104 กรัม ประกอบด้วย เนื้อลูกสมอไทย หนัก 16 กรัม โกฐก้านพร้าว หนัก 8 กรัม เหง้าขิง, โกฐเขมา, โกฐพุงปลา, โกฐเชียง, โกฐสอ, เทียนดำ, เทียนขาว, เทียนสัตตบุษย์, เทียนเยาวพาณี, เทียนแดง, ลูกจันทน์, ดอกจันทน์, ดอกกานพลู, เปลือกสมุลแว้ง, ลูกกระวาน, ลูกผักชีลา, ใบพิมเสนต้น, ดอกดีปลี, หัวเปราะหอม, การบูร หนักสิ่งละ 4 กรัม
🧪 ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา พบว่า
- ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย ที่ก่อโรคระบบทางเดินอาหาร
- มีฤทะิืต้านการอักเสบ
- ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ
🔬 การศึกษาวิจัยทางคลินิก โดยการศึกษาเชิงสังเกตแบบไปข้างหน้า (prospective observational study) เพื่อศึกษาความปลอดภัยและผลของยาธาตุบรรจบในผู้ป่วยอาการท้องอืดเฟ้อที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อนรุนแรง จำนวน 49 คน ได้รับยาธาตุบรรจบโดยรับประทาน 250 มิลลิกรัม ครั้งละ 4 แคปซูล วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า กลางวัน เย็น ติดต่อกัน 7 วัน วิเคราะห์วัดระดับคะแนนภาวะท้องอืด (Numeric Rating Scale; NRS) การเคลื่อนไหวลำไส้ (ครั้ง/นาที) การเรอ (ครั้ง/วัน) การผายลม (ครั้ง/วัน) และการวัดขนาดเส้นรอบเอวที่ระดับสะดือ (cm) ก่อนรักษา (day 0) และหลังรับประทานยามื้อเย็นของแต่ละวัน (day1-7) ตลอดจนอาการไม่พึงประสงค์จากยา โดยใช้สถิติ paired t-test และ Repeated measures ANOVA
ผลการศึกษา พบว่า ระดับภาวะท้องอืดที่วันเริ่มต้นรับประทาน ค่าเฉลี่ย 7.67 ± 1.61 ลดลงเป็น 0.06 ± 0.24 ในวันที่ 7 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) พบการเปลี่ยนแปลง ณ วันที่ 7 ดังนี้…
การเรอ ค่าเฉลี่ย 5.00 ± 5.66 ครั้ง/วัน และการผายลม ค่าเฉลี่ย 2.51 ± 2.87 ครั้ง/วัน เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) โดยการเคลื่อนไหวลำไส้ ค่าเฉลี่ย 9.29 ± 3.71 ครั้ง/นาที และขนาดเส้นรอบเอวที่ระดับสะดือ ค่าเฉลี่ย 82.47 ± 8.35 เซนติเมตร ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.001) ผู้ป่วยมีคะแนนระดับความปวดแน่นท้องอืดดีขึ้นเกินร้อยละ 50 หลังรับประทานเพียง 2 วัน (5.06 ± 1.57, p < 0.001) ไม่พบเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์และผลข้างเคียงจากการใช้ยา
ดังนั้น ยาธาตุบรรจบจึงช่วยลดภาวะท้องอืดเฟ้อได้ โดยอาจเกิดจากคุณสมบัติในการขับลม ซึ่งผ่านการเรอ การผายลม และเปลี่ยนแปลงชัดเจนหลังจากรับประทานยา 2-3 วัน
🔻ขนาดและวิธีการใช้
▪️ ชนิดผง
- เด็กอายุ 6 - 12 ปี : รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เมื่อมีอาการ
- ผู้ใหญ่ : รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เมื่อมีอาการ
▪️ ชนิดลูกกลอน และชนิดแคปซูล
- เด็กอายุ 6 - 12 ปี : รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เมื่อมีอาการ
- ผู้ใหญ่ : รับประทานครั้งละ 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร เมื่อมีอาการ
🚫 ข้อห้ามใช้/ข้อควรระวัง
- ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ และผู้ที่มีไข้
- ควรระวังการรับประทานร่วมกับยาในกลุ่มสารกันเลือดเป็นลิ่ม (anticoagulant) และยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets)
- ควรระวังการใช้ยาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมของการบูร และเกิดพิษได้
🔖ข้อมูลอ้างอิง
- จรัสศรี บุญคงทอง และคนอื่นๆ. (2021). ความปลอดภัยและผลของยาธาตุบรรจบในผู้ป่วยท้องอืดท้องเฟ้อ. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 19(3).
**************************
ปรึกษาสุขภาพกับเรา👩⚕️👨⚕️
◾️ คลินิกแพทย์แผนไทย รพ.สต.บ้านหนองหัวแรดออนไลน์ แอดไลน์ได้เลยค่ัะ🙏🏻
#ยาธาตุบรรจบ #ท้องผูก #ท้องเสีย #ท้องอืด #ลำไส้แปรปรวน #ยาสมุนไพร
