24/05/2025
🦠💊
🪱 นี่ไม่ใช่หนอน แต่เป็นแบคทีเรีย H. pylori กองทัพทนทานต่อกรด ปักหลักอาศัยในกระเพาะ ก่อแผล ก่อมะเร็ง
H. pylori เป็นหนึ่งในสาเหตุหลักในการก่อโรคแผลในกระเพาะและลำไส้ มีรูปร่างยาว-เกลียว มีหางใช้เคลื่อนที่ได้ เก่งทั้งโจมตี และป้องกัน ที่เลื่องชื่อที่สุดคืออาศัยอยู่ในแวดล้อมกรดสุดๆ ในกระเพาะได้
เมื่อรับเข้ามาจากการกิน ซึ่งติดมาจากคนที่เป็นนี่แหละ
➜ เดินทางมาถึงผิวหน้ากระเพาะที่เมือกคลุม
➜ ปล่อยน้ำย่อย mucinase ย่อยเมือกที่ขวาง
➜ ดำลงไปในเมือกจนถึงเยื่อบุกระเพาะ
➜ ใช้เซนเซอร์ตรวจหาสารยูเรีย แล้วกระดึ๊บไปหา
➜ ใช้น้ำย่อย Urease เปลี่ยนยูเรียเป็นแอมโมเนีย
➜ แอมโมเนียเป็นด่าง คอยกันกรดรอบๆ เหมือนเกราะ
➜ หาจุดที่ชอบแล้วใช้กาว (BabA, SabA) ยึดแน่น
➜ เพิ่มจำนวน แล้วปล่อยสกิลไม้ตา.ย เพื่อเปิดช่องให้เข้าผนัง
⓵ ฉีดพิษ CagA เข้าเซลล์เยื่อบุโดยตรง เหมือนฉีดยา (T4SS) → เซลล์เปลี่ยนรูปจนหลุดจากการยึดติด →
⓶ ปล่อย VacA เจาะรู → ทำลายไมโตคอนเดรียศูนย์พลังงาน → เซลล์เยื่อบุตา.ย
ดังนั้นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นมี 3 แบบ
✔️ ขึ้นกับความรุนแรง
✔️ ตำแหน่งของกระเพาะที่โดน
1️⃣ เหตุเกิดเบาๆ เซลล์ตา-ยนิดหน่อย เม็ดเลือดขาวคุมจำนวนได้:
กลุ่มนี้มีถึง 80-85% ของคนที่ติด จะไม่มีอาการใดๆ แต่เป็นพาหะได้ ซึ่งอนาคตอาจจะรอทีเผลอแล้วแบ่งเพิ่มจำนวนขึ้นมาก็ได้
2️⃣ เหตุเกิดรุนแรงที่กระเพาะส่วนปลาย (Antrum gastritis):
ผลจากการที่มันทะลวงผ่านกำแพงเยื่อหุ้มไปแล้ว จึงเริ่มก่อสงครามกับเม็ดเลือดขาว
ผลคือทำให้เซลล์ชื่อ D-cell ถูกทำลาย ซึ่งมีหน้าที่หลั่ง somatostatin ไปชะลอการสร้างฮอร์โมน gastrin ฮอร์โมนแห่งการหลั่งกรด ผลคือ
➜ สาร Somatostatin ลดต่ำลง
➜ ฮอร์โมน gastrin พุ่งกระฉูด พอขาดตัวเบรก
➜ กระตุ้นการหลั่งกรดรุนแรง
➜ กรดทะลักมาถึงลำไส้เล็กส่วนต้น เกิดแผล
♦️ อาการที่พบจึงเป็นแนว ‘เจ็บ’ ไม่ว่าจะเป็นเจ็บแสบร้อนสัมพันธ์กับอาหาร บางครั้งกินอาหารเผ็ดแล้วเป็นมากขึ้น เพราะ capsaicin จากพริกกระตุ้นตัวรับความเจ็บโดยตรง เพราะกำแพงพังอยู่
3️⃣ เหตุเกิดรุนแรงที่ใจกลาง (Corpus) หรือไม่ก็ทั่วๆ กระเพาะ (Pangastritis)
ผลคือจะโดนตำแหน่งมีต่อมหลั่งกรด (Gastric pit/Parietal cells) ด้วย จึงทำให้
➜ กระเพาะอักเสบเรื้อรัง + เกิดแผลกระเพาะ
➜ เวลาผ่านไปเซลล์หลั่งกรดน้อยลง
➜ ผิวกระเพาะฝ่อไปด้วย(Chronic atrophic gastritis)
♦️กรณีมีแผลกระเพาะ จะมาด้วยอาการแนวเจ็บเหมือนแผลลำไส้
♦️หากมีการอักเสบเรื้อรังแล้ว อาการมักไม่จำเพาะ มาแนวๆ จุกแน่น อิ่มไว (ซึ่งซ้อนทับกับหลายโรค) บางครั้งเบื่ออาหาร น้ำหนักลด
⚠️การทำลายเรื้อรังทำให้กลุ่มเสี่ยงมะเร็งกระเพาะด้วย
สรุป: เชื้อ H. pylori รับผ่านทางการกิน ทนกรด ติดเชื้อได้หลายแบบ ตั้งแต่ไม่มีอาการแล้วอาจมาออกอาการทีหลัง, แผลในกระเพาะหรือลำไส้ ปวดแสบปวดร้อน, อักเสบทั่วๆ อาการไม่จำเพาะ ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงมะเร็งกระเพาะด้วย
ดังนั้นถ้าใครมีอาการดังกล่าว
✅ พบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย เพราะต้องแยกโรคหลายโรคที่คล้ายกันออก
✅ หากมีหลักฐานว่าติดเชื้อจริง จะต้องกินยาลดกรด ร่วมกับ ยาปฏิชีวนะ 2-3 ชนิดเป็นคอร์ส ซึ่งต้องกินให้หมดอย่างเคร่งครัดเพื่อกำจัดเด็ดขาด
✅ กินร้อนช้อนกลางดีที่สุด
