26/05/2025
กษัยตามแนวคิดการแพทย์แผนไทย เป็นกลุ่มอาการของโรคที่เกิดจากความผิดปกติของธาตุทั้ง 4 (ดิน น้ำ ลม ไฟ) ภายในร่างกาย รวมถึงความผิดปกติของเสมหะ เลือด ลม และดี ซึ่งสามารถบำบัดได้ด้วยหัตถการนวดบำบัดและยาสมุนไพร เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับโรคสมัยใหม่ สามารถเชื่อมโยงได้ดังนี้:
กษัยที่เกิดแก่กองธาตุสมุฏฐาน 8 จำพวก และอาการสมัยใหม่ที่เทียบเคียงได้:
กษัยน้ำ (เกิดจากความผิดปกติของธาตุน้ำ - อาโปธาตุ)
อาการ: บวมน้ำ, ปัสสาวะขัดหรือมากเกินไป
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: ภาวะบวมน้ำ (Edema), โรคไตบางชนิด, ภาวะกระเพาะปัสสาวะทำงานผิดปกติ (Overactive Bladder) หรือภาวะปัสสาวะเล็ด
กษัยลม (เกิดจากความผิดปกติของธาตุลม - วาโยธาตุ)
อาการ: ปวดเมื่อย, จุกเสียด, แน่นท้อง
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: อาการปวดกล้ามเนื้อ (Myalgia), กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน (IBS) ที่มีอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ หรือปวดท้อง, อาการกรดไหลย้อน
กษัยไฟ (เกิดจากความผิดปกติของธาตุไฟ - เตโชธาตุ)
อาการ: ร้อนใน, กระหายน้ำ
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: ภาวะขาดน้ำ (Dehydration), อาการร้อนวูบวาบ (โดยเฉพาะในหญิงวัยหมดประจำเดือน), อาการที่เกี่ยวข้องกับการเผาผลาญผิดปกติ
กษัยดิน (เกิดจากความผิดปกติของธาตุดิน - ปถวีธาตุ)
อาการ: เกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร, ท้องอืด, ท้องผูก
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: โรคระบบทางเดินอาหารและลำไส้ต่างๆ เช่น ท้องผูกเรื้อรัง, ท้องอืด, อาหารไม่ย่อย, กลุ่มอาการลำไส้แปรปรวน
กษัยเลือด
อาการ: เลือดลมไม่ดี
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: ภาวะโลหิตจาง, ปัญหาการไหลเวียนโลหิตไม่ดี, ประจำเดือนผิดปกติ, ความผิดปกติของระบบเลือด
กษัยปัสสาวะ
อาการ: มีปัญหาเกี่ยวกับระบบปัสสาวะ
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ, นิ่วในทางเดินปัสสาวะ, ต่อมลูกหมากโต (ในเพศชาย) ที่ส่งผลต่อการปัสสาวะ
กษัยเส้นเอ็น
อาการ: ปวดเมื่อยตามร่างกาย
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: กลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อและกระดูกเรื้อรัง (เช่น Fibromyalgia), อาการปวดข้อ, เอ็นอักเสบ, ออฟฟิศซินโดรม
กษัยราก
อาการ: เกิดจากความเสื่อมถอยของร่างกาย
เทียบเคียงโรคสมัยใหม่: ภาวะความเสื่อมตามวัย (Aging-related conditions), ภาวะอ่อนเพลียเรื้อรัง (Chronic Fatigue Syndrome), โรคที่เกี่ยวข้องกับความเสื่อมของเซลล์และอวัยวะ
กองธาตุสมุฏฐาน 8 จำพวก (ที่อธิบายละเอียดขึ้น):
ปถวีธาตุสมุฏฐาน (กองธาตุดิน) (เกี่ยวข้องกับโครงสร้างและของแข็ง)
หทัยวัตถุ (หัวใจ): ใจสั่น, เจ็บหน้าอก -> โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ, โรคหลอดเลือดหัวใจ
มังสัง (กล้ามเนื้อ): ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ, กล้ามเนื้ออ่อนแรง -> Myalgia, Myopathy
อัฏฐิ (กระดูก): ปวดกระดูก, กระดูกเสื่อม -> Osteoarthritis, Osteoporosis
อัฏฐิมินชัง (เยื่อในกระดูก): ไขกระดูกเสื่อม -> ภาวะไขกระดูกฝ่อ
ยกนัง (ตับ): ตับอักเสบ, ดีซ่าน -> Hepatitis, Jaundice
กิโลมกัง (พังผืด): พังผืดรัดรั้ง -> Adhesions, Fibrosis (เทียบได้กับการเกิดพังผืดในอวัยวะหรือเนื้อเยื่อ เช่น พังผืดหลังผ่าตัด หรือพังผืดที่เกิดจากการอักเสบเรื้อรัง)
ปิหกัง (ม้าม): ม้ามโต -> Splenomegaly
วักกัง (ไต): ไตอักเสบ, ไตวาย -> Nephritis, Renal Failure
อันตัง (ลำไส้ใหญ่): ท้องผูก, ท้องเสีย -> Constipation, Diarrhea, IBS
อันตคุณัง (ลำไส้เล็ก): ปวดท้อง, อาหารไม่ย่อย -> Dyspepsia, Malabsorption
อุทริยัง (อาหารใหม่): อาหารเป็นพิษ -> Food Poisoning
กรีสัง (อาหารเก่า): อุจจาระตกค้าง -> F***l Impaction
มัตถเกมัตถลุงคัง (มันสมอง): ปวดศีรษะ, ความจำเสื่อม -> Migraine, Dementia
สิระ (เส้นประสาท): เหน็บชา, อัมพฤกษ์ อัมพาต -> Neuropathy, Paralysis, Stroke sequelae
นหารู (เส้นเอ็น): เอ็นอักเสบ, ปวดตามข้อ -> Tendinitis, Arthritis
ทัตตะ (ฟัน): ฟันผุ, ปวดฟัน -> Dental Caries, Toothache
ตะโจ (ผิวหนัง): ผิวหนังอักเสบ, ผื่นคัน -> Dermatitis, Eczema
โลมา (ขน): ขนร่วง -> Alopecia
นขา (เล็บ): เล็บเปราะ, เล็บขบ -> Brittle Nails, Ingrown Nails
ปิตตะ (ดี เสมหะ): เป็นตัวกำกับการทำงานของธาตุดิน -> (เกี่ยวข้องกับการทำงานของระบบทางเดินอาหารและระบบภูมิคุ้มกัน)
อาโปธาตุสมุฏฐาน (กองธาตุน้ำ) (เกี่ยวข้องกับของเหลว)
ปิตตัง (น้ำดี): ดีซ่าน, คลื่นไส้ อาเจียน -> Jaundice, Nausea, Vomiting
เสมหัง (เสมหะ): ไอ, มีเสมหะ -> Cough, Phlegm, Bronchitis
ปุพโพ (น้ำหนอง): ฝี, หนอง -> Abscess, Pustules
โลหิตัง (น้ำเลือด): เลือดจาง, ประจำเดือนผิดปกติ -> Anemia, Menstrual Irregularities
เสโท (น้ำเหงื่อ): เหงื่อออกมาก, เหงื่อออกน้อย -> Hyperhidrosis, Anhidrosis
เมโท (น้ำมันไขข้อ): ข้ออักเสบ, ข้อเสื่อม -> Arthritis, Osteoarthritis
อัสสุ (น้ำตา): ตาแห้ง, ตาแฉะ -> Dry Eyes, Conjunctivitis
วสา (น้ำเหลือง): น้ำเหลืองเสีย, บวมน้ำ -> Lymphedema, Edema
เขโฬ (น้ำลาย): ปากแห้ง, น้ำลายน้อย -> Xerostomia (Dry Mouth)
สิงคาณิกา (น้ำมูก): คัดจมูก, น้ำมูกไหล -> Rhinitis, Nasal Congestion
ลสิกา (น้ำไขข้อ): ข้อฝืด, ข้อติด -> Joint Stiffness
มุตตัง (น้ำปัสสาวะ): ปัสสาวะขัด, ปัสสาวะบ่อย -> Dysuria, Frequent Urination
วาโยธาตุสมุฏฐาน (กองธาตุลม) (เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวและการไหลเวียน)
อุทธังคมาวาตา (ลมพัดขึ้นเบื้องบน): วิงเวียนศีรษะ, หน้ามืด -> Dizziness, Vertigo
อโธคมาวาตา (ลมพัดลงเบื้องต่ำ): ท้องอืด, ท้องเฟ้อ -> Flatulence, Bloating
กุจฉิสยาวาตา (ลมในท้อง): ปวดท้อง, จุกเสียด -> Abdominal Pain, Cramps
โกฏฐาสยาวาตา (ลมนอกลำไส้): ท้องอืด, เรอ, ผายลม -> Bloating, Belching, Flatulence
อังคมังคานุสารีวาตา (ลมตามตัว): เหน็บชา, ปวดเมื่อยตามตัว -> Numbness, Aches and Pains
อัสสาสะปัสสาสะวาตา (ลมหายใจเข้าออก): หอบหืด, หายใจไม่สะดวก -> Asthma, Dyspnea
เตโชธาตุสมุฏฐาน (กองธาตุไฟ) (เกี่ยวข้องกับความร้อนและการเผาผลาญ)
สันตัปปัคคี (ไฟอุ่นกาย): ตัวร้อน, เป็นไข้ -> Fever
ปริทัยหัคคี (ไฟระส่ำระสาย): ร้อนใน, กระหายน้ำ -> Oral Ulcers, Dehydration
ชิรณัคคี (ไฟย่อยอาหาร): อาหารไม่ย่อย, ท้องอืด -> Indigestion, Dyspepsia
ปริณามัคคี (ไฟเผาผลาญ): น้ำหนักลด, อ่อนเพลีย -> Weight Loss, Chronic Fatigue
เสมหะสมุฏฐาน (กองเสมหะ) -> (อาจเทียบได้กับโรคระบบทางเดินหายใจที่มีเสมหะมาก หรือภาวะที่มีของเหลวในร่างกายมากเกินไป)
โลหิตะสมุฏฐาน (กองกำเดา หรือเลือด) -> (เทียบได้กับความผิดปกติของระบบเลือดหรือการไหลเวียน)
วาตะสมุฏฐาน (กองลม) -> (เทียบได้กับโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท การเคลื่อนไหว หรืออาการปวดต่างๆ)
ปิตตะสมุฏฐาน (กองดี) -> (เทียบได้กับความผิดปกติของตับ ถุงน้ำดี หรือระบบทางเดินอาหารและอาการที่เกี่ยวข้องกับความร้อน/อักเสบ)
โดยสรุป:
กษัยอุปปาติกะ: มักเกี่ยวข้องกับความเชื่อและสิ่งเหนือธรรมชาติ การรักษาจะเน้นไปทางพิธีกรรมหรือการแก้เคล็ด (ไม่มีการเทียบเคียงกับโรคสมัยใหม่โดยตรง)
กษัยกองธาตุสมุฏฐาน: เน้นไปที่ความผิดปกติทางกายภาพ ซึ่งสามารถรักษาได้ด้วยการนวด, ยาสมุนไพร และการปรับพฤติกรรม อาการเหล่านี้สามารถเทียบเคียงได้กับกลุ่มอาการหรือโรคต่างๆ ในการแพทย์แผนปัจจุบันตามที่กล่าวมาข้างต้น ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับ ระบบโครงสร้างร่างกาย, ระบบย่อยอาหาร, ระบบทางเดินปัสสาวะ, ระบบไหลเวียนโลหิต, ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก, และภาวะความเสื่อมของร่างกาย