12/05/2024
ที่มาของ ต้นลั่นทม
เพิ่งทราบคำอธิบายจากแม่ครู ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะว่า ต้นลั่นทม เป็นชื่อเรียกกร่อนจากภาษาเขมรว่า “สรัลธม”
สรัล = ความรัก
ธม = ยิ่งใหญ่
คือต้น “รักอันยิ่งใหญ่” ในชื่อภาษาเขมร
มีเรื่องเล่าว่า ครั้งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่ ทรงแปรพระราชฐานจากพระนครคีรี (เขาวัง) เมืองเพชรบุรี อันเป็นที่มีเจ้าจอมหม่อมห้ามหลายท่านอาศัยอยู่อย่างถาวร กลับยังพระนคร (กรุงเทพ) บรรดาท่านเหล่านั้นได้ปรารภกับพระองค์ว่า ถ้าหากทูลกระหม่อมเสด็จกลับไปแล้ว ปวงข้าพระพุทธเจ้าคิดถึงทูลกระหม่อม จะให้ทำอย่างไร ในหลวงรัชกาลที่ 4 ทรงตอบว่า ถ้าเช่นนั้น ก็ให้พวกเธอทั้งหลายปลูกต้น “สรัลธม” เพื่อแสดงถึงความรักที่มีต่อเรา คิดถึงครั้งหนึ่งก็ให้ปลูกต้นหนึ่ง
อันเป็นเหตุให้ พระราชนิเวศน์บนเขาวัง เต็มไปด้วยต้นไม้แห่งความรัก สรัลธม ขึ้นสวยงามเต็มพื้นที่ไปทั่วเขาวัง
สำหรับชื่อ คนไทยในภาคกลางเรียกเพี้ยน เรียกกร่อนไปเป็น ลั่นทม และระทม ในที่สุด จึงเกิดดราม่าว่าชื่อไม่เป็นมงคล ไม่ควรปลูกในบ้าน ตามนิสัยเชื่อเรื่องโชคลาง จนนำไปสู่การกุข่าวว่า ปัจจุบันกรมสมเด็จพระเทพฯ ทรงเปลี่ยนชื่อเป็นลีลาวดีแล้ว จนแม้แต่จะทรงออกมาปฏิเสธหลายครั้งแล้ว ก็ยังมีคนเชื่อ เรียกลีลาวดีกันอยู่อีก
นอกจากนี้ ต้นสรัลธมที่อ้างกันว่า ไม่ควรปลูกในบ้าน เพราะเป็นต้นไม้ที่ปลูกเฉพาะในวัง ในวัด ก็ไม่ถูกต้องนัก เพราะในวัดภาคกลางไม่นิยมปลูก เนื่องจากกลิ่นดอกสรัลธม ปลุกกำหนัด ไม่เหมาะกับวัด
ฉะนี้แล้ว กลับไปเรียกชื่อต้นลั่นทม ว่าต้นสรัลธม ต้นไม้แห่งความรักอันยิ่งใหญ่ตามความหมายชื่อเดิมยังจะดีกว่า เพราะโรแมนติก และสร้างบรรยากาศแห่งความรักความผูกพัน มากกว่าไปโยนความรับผิดชอบให้เจ้านายในการเปลี่ยนชื่อ
ส่วนพื้นถิ่นล้านนาเรียกสรัลธมว่า “จำปาลาว” ไม่มีธรรมเนียมดราม่าห้ามปลูกแบบคนภาคกลาง อยากปลูกที่ใดก็ก็ปลูกไปเทอะ ว่าอั้น
สำหรับข้าพเจ้าคิดว่า ด้วยฤทธิ์แห่งกลิ่นดอกสรัลธมที่เร่งกำหนัด ตราบใดที่ยังเป็นคนโสดและไม่รู้ว่าควรจะคิดถึงใครคงต้องงดปลูกเอาไว้ก่อน เอาไว้มีคู่จริงๆ ก่อนค่อยปลูกเห็นจะดีกว่า 😄
Cr: Agrindra Li Rajendra
