07/11/2025
โรคไข้รากสาดใหญ่ หรือ โรคสครับไทฟัส (Scrub typhus) เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากแบคทีเรียในกลุ่มของ "ริคเคทเซีย" (𝙍𝙞𝙘𝙠𝙚𝙩𝙩𝙨𝙞𝙖) โดยมีพาหะนำโรคคือ "ไรอ่อน" (Chigger) ไรอ่อนเหล่านี้มักอาศัยอยู่ตามพงหญ้า ป่าไม้พุ่มเตี้ย หรือพื้นที่เกษตรกรรม นักเดินป่า นักตั้งแคมป์ หรือผู้ที่เข้าไปทำกิจกรรมในพื้นที่เสี่ยง จึงมีโอกาสถูกไรอ่อนกัดและรับเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายได้
📅 ฤดูที่มักระบาด : พบผู้ป่วยได้มากในช่วงฤดูฝน ต่อเนื่องถึงต้นฤดูหนาว (ประมาณเดือนมิถุนายน - พฤศจิกายน)
📍พื้นที่ที่มักพบได้บ่อย : ภาคเหนือและภาคตะวันตกของประเทศไทย
🔍จุดสังเกตสำคัญว่าถูกกัดหรือยัง !?
• ไรอ่อนมีขนาดตัวเล็กมาก เมื่อถูกกัดจึงมักไม่รู้สึกเจ็บหรือคัน
• บริเวณที่ถูกกัดจะเกิดเป็นตุ่มแดง และค่อยๆ กลายเป็นแผลสีดำคล้ำ มีขอบนูน ลักษณะคล้าย "รอยบุหรี่จี้" (Eschar) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 1 ซม. ส่วนใหญ่มักจะพบรอยโรคพร้อม ๆ กับอาการไข้ที่นำผู้ป่วยมาพบแพทย์
• จุดที่มักถูกกัด : บริเวณใต้ร่มผ้าและข้อพับต่าง ๆ เช่น รักแร้ ขาหนีบ ใต้ราวนม รอบเอว (ขอบกางเกง/ขอบชุดชั้นใน)
⚠️อาการที่ควรเฝ้าระวัง
หลังจากถูกไรอ่อนกัด เชื้อจะใช้เวลาฟักตัวประมาณ 6 - 20 วัน (เฉลี่ย 10 วัน) จะเริ่มมีอาการ
• มีไข้สูง หนาวสั่น
• ปวดศีรษะ
• ปวดเมื่อยตามตัว อ่อนเพลีย
• ต่อมน้ำเหลืองใกล้จุดที่ถูกกัดมีลักษณะบวมโต
โรคนี้อันตรายแค่ไหน ❓
หากได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์และรับยาปฏิชีวนะที่ถูกต้องและทันท่วงที จะหายเป็นปกติ แต่หากปล่อยทิ้งไว้หรือรักษาช้า อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น ปอดอักเสบ หรือสมองอักเสบ ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
👍 How to เที่ยวป่าอย่างปลอดภัย ห่างไกลไรอ่อน
1. สวมเสื้อผ้าให้มิดชิด : ใส่เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว และสวมรองเท้าหุ้มส้น ถุงเท้าที่คลุมถึงข้อเท้า
2. ใช้สารไล่แมลง : ใช้ยาทาหรือสเปรย์กันแมลงที่มีส่วนผสมของ DEET บริเวณผิวหนัง ทุก 2 – 4 ชั่วโมง
3. เลือกที่ตั้งแคมป์ : กางเต็นท์ในบริเวณที่โล่งเตียน หลีกเลี่ยงพงหญ้ารกหรือป่าไม้พุ่มเตี้ย
4. หลีกเลี่ยงการนั่ง/นอนบนหญ้า: หากจำเป็นควรปูผ้ารองนั่งก่อน
5. อาบน้ำทันที : หลังจากออกจากป่าหรือพื้นที่เสี่ยง ควรรีบอาบน้ำทำความสะอาดร่างกายและเปลี่ยนเสื้อผ้าชุดใหม่
6. ซักเสื้อผ้า : นำเสื้อผ้าที่สวมใส่ตอนอยู่ในป่าหรือพื้นที่เสี่ยงไปซักทำความสะอาด
7. สำรวจร่างกาย : ตรวจสอบตามร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณข้อพับและร่มผ้า เพื่อหาร่องรอยการถูกกัด
‼️ สำคัญ ‼️ โรคสครับไทฟัส เป็นโรคที่ “ยังไม่มีวัคซีนป้องกัน” การป้องกันตนเองไม่ให้ถูกไรอ่อนกัดจึงเป็นวิธีที่ดีที่สุด
👉 หากไปเที่ยวป่ามาแล้วมีไข้ ให้รีบพบแพทย์ทันที
และแจ้งประวัติการเดินทางให้แพทย์ทราบ เพื่อประกอบการวินิจฉัยและการรักษาที่รวดเร็ว
_______________
ข้อมูลโดย :
นายแพทย์สกานต์ เจริญสกุลไชย
แพทย์ประจำบ้านเวชศาสตร์การเดินทางและท่องเที่ยว
คลินิกเวชศาสตร์ท่องเที่ยวและการเดินทาง โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน
#คณะเวชศาสตร์เขตร้อน #มหาวิทยาลัยมหิดล #ไข้รากสาดใหญ่ #โรคสครับไทฟัส #ไรอ่อน