30/06/2025
เสริมการป้องกัน “โควิด” ด้วยการล้างจมูก: คำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
ในช่วงที่โรคโควิด-19 ยังคงกลายพันธุ์และแพร่ระบาดเป็นระยะ ๆ หลายคนอาจสงสัยว่าเราจะมีวิธีใดที่ช่วยดูแลตัวเองเพิ่มเติมได้อีกบ้าง “โล่งใจใกล้หมอ by Hashi” ได้รับเกียรติจาก นพ.พงศธร ศาลิคุปต แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกุมารเวชศาสตร์ภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน มาร่วมให้ความรู้เกี่ยวกับ “การล้างจมูก” ซึ่งเป็นหนึ่งในวิธีง่าย ๆ ที่หลายคนอาจมองข้าม แต่มีงานวิจัยสนับสนุนว่าสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการติดและแพร่เชื้อโควิดได้อย่างมีนัยสำคัญ
เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID19) คืออะไร?
โควิด-19 เป็นโรคติดเชื้อที่เกิดจากไวรัส SARS-CoV-2 ซึ่งเริ่มระบาดตั้งแต่ปี 2562 แม้จะผ่านมานานกว่า 5 ปีและกลายเป็นโรคประจำฤดูกาลในบางพื้นที่ แต่โควิด-19 ยังคงแพร่ระบาดอยู่ โดยมีการกลายพันธุ์เป็นสายพันธุ์ใหม่อย่างต่อเนื่อง เช่น สายพันธุ์ XEC และ NB.1.8.1 ส่งผลให้ยังพบการระบาดทั่วประเทศไทย อาการโดยทั่วไปของโรคโควิด-19 ได้แก่ ไข้, ไอ, เจ็บคอ, น้ำมูกไหล, คัดจมูก, ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ, ปวดศีรษะ, อ่อนเพลีย, เบื่ออาหาร, สูญเสียการรับกลิ่น ในผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น เด็กเล็ก หรือผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว เช่นโรคหอบหืด หรือภูมิคุ้มกันบกพร่อง อาจมีอาการรุนแรง เช่น หายใจลำบาก หรือปอดอักเสบ
วิธีป้องกันตัวเองจากการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID19)
โควิด-19 แพร่จากคนสู่คนได้ง่าย โดยผ่านทางละอองฝอยจากการไอหรือจาม รวมถึงการสัมผัสสารคัดหลั่ง เช่น น้ำมูก น้ำลาย หรือเสมหะ โดยเฉพาะ เมื่ออยู่ใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ ความเสี่ยงในการติดเชื้อจะเพิ่มขึ้น การป้องกันและรักษาการติดเชื้อโควิด 19 นอกจากวัคซีนและยาต้านไวรัส ยังมีมาตรการที่เรียกว่า “Non-Phamaceutical Intervention (NPI)” ซึ่งช่วยลดโอกาสในการติดเชื้อ ได้แก่:
- การสวมหน้ากากอนามัย
- การรักษาสุขอนามัย โดยเฉพาะการล้างมือให้สะอาด
- การเว้นระยะห่างจากผู้อื่น
- การหลีกเลี่ยงสถานที่แออัด
นอกจากวิธีการป้องกันที่กล่าวไปข้างต้นแล้ว ปัจจุบันมีการพูดถึง “การล้างจมูก” อย่างแพร่หลายว่าเป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยเสริมการป้องกันโควิด-19 ได้
เสริมการป้องกัน “โควิด” ด้วยการล้างจมูก
โควิด-19 เป็นเชื้อไวรัสที่ติดต่อผ่านระบบทางเดินหายใจ โดยไวรัสสามารถเกาะบริเวณเยื่อบุโพรงจมูกก่อนจะก่อให้เกิดโรคและแพร่ไปยังผู้อื่นได้
การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือที่สะอาด จึงเป็นหนึ่งในวิธีการดูแลตนเองที่ง่าย ประหยัด และและอาจช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อหรือแพร่เชื้อได้ โดยปัจจุบันมีข้อมูลทางวิชาการที่สนับสนุนว่า:
- การล้างจมูกสามารถลดปริมาณไวรัสในโพรงจมูก (Nasopharyngeal viral load) ได้อย่างมีนัยสำคัญ
- ในกลุ่มผู้ป่วยที่ล้างจมูก ร่างกายสามารถกำจัดไวรัสได้เร็วกว่ากลุ่มที่ไม่ล้าง โดยพบว่า ผลตรวจ Nasopharyngeal PCR ในวันที่ 10 ให้ผลลบมากกว่า
- ลดโอกาสการติดเชื้อภายในครอบครัวเดียวกัน
- ลดการแพร่กระจายของเชื้อในที่ทำงาน
นอกจากนี้ การล้างจมูกยังช่วยให้ระบบทางเดินหายใจสามารถ กำจัดสิ่งแปลกปลอมและสารก่อภูมิแพ้ออกจากโพรงจมูกได้ดีขึ้น
ใครควรล้างจมูกบ้าง
การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ เป็นวิธีที่ง่าย สะดวก ราคาถูก ช่วยชะล้างเชื้อโรคเป็นอันตรายที่ติดในโพรงจมูกออกไป การล้างจมูกจึงมีประโยชน์กับคนส่วนมาก โดยเฉพาะ:
- ผู้ที่เป็นโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ เช่น จมูกอักเสบจากภูมิแพ้
- ผู้ที่ติดเชื้อทางเดินหายใจ เช่น โควิด 19
- เด็กเล็กหรือผู้ที่มีน้ำมูกมาก และไม่สามารถสั่งน้ำมูกออกได้หมด
ข้อระวังในการล้างจมูก
- ควรใช้น้ำเกลือที่สะอาด หรือผงเกลือที่ผลิตเพื่อใช้ล้างจมูกโดยเฉพาะ
- หากเป็นเกลือควรผสมด้วยน้ำดื่มสะอาด ไม่แนะนำให้ใช้น้ำประปาโดยตรง
- อุปกรณ์ที่ใช้ล้างจมูกควรล้างทำความสะอาดทุกครั้งหลังใช้งาน
แม้ว่าการล้างจมูกจะไม่ใช่วิธีการรักษาหลักของโรคโควิด 19 แต่เป็นอีกหนึ่งแนวทางในการดูแลสุขภาพตนเอง โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาด การปฏิบัติตามคำแนะนำเหล่านี้จะเป็นตัวช่วยหนึ่งที่ช่วยลดการติดเชื้อและการแพร่กระจายของเชื้อ ต่อทั้งตัวคุณและคนรอบข้างได้
Reference
1.Gandhi, K., Paczkowski, F. and Sowerby, L. (2025), Washing Illness Away: A Systematic Review of the Impact of Nasal Irrigation and Spray on COVID-19. The Laryngoscope, 135: 517-528.
2.WHO recommendation: Advice for the public: Coronavirus disease (COVID19), 2023
3.แนวทางเวชปฏิบัติ การวินิจฉัย ดูแลรักษา และป้องกันการติดเชื้อในโรงพยาบาล กรณีติดเชื้อ โคโรนา 2019 (COVID-19) ปี พ.ศ. 2567
4.แนวทางการป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ SARS-CoV-2 ในสถานพยาบาล ปี พ.ศ. 2568
