28/08/2025
หลายคนอาจคิดว่า “นอนไม่หลับ” เป็นแค่ภาวะอาการปกติ แต่ในมุมของแพทย์แผนไทย อาการนอนไม่หลับเป็นสัญญาณของความไม่สมดุลในร่างกาย ซึ่งถ้าปล่อยไว้นาน อาจพัฒนาไปเป็นโรคเรื้อรัง เช่น ความดันสูง เบาหวาน หรือโรคทางอารมณ์ได้ ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคซึมเศร้า หรืออาการทางจิตอื่นๆได้
สิ่งที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งสำหรับอาการนอนไม่หลับ คือ มักจะเป็นประตูสู่ โรคเรื้อรังร้ายแรงต่างๆ ได้ และมักเกิดได้กับทุกเพศทุกวัยเช่นกัน
สาเหตุของการนอนไม่หลับในมุมแพทย์แผนไทย
แพทย์แผนไทยมองว่าร่างกายของเราประกอบด้วย “ธาตุ 4” คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ เมื่อธาตุใดธาตุหนึ่งแปรปรวน ก็จะเกิดความผิดปกติของกายและใจ
1. ไฟผิดปกติ (ไฟกำเริบ)
- ไฟย่อยอาหารไม่สมดุล ทำให้มีอาการร้อนภายใน กระหายน้ำ ใจรุ่มร้อน หลับไม่สนิท
- เกิดในคนที่กินของมัน ของทอด ชา กาแฟ หรือกินมื้อดึก
- มีภาวะอาการเจ็บป่วยจากโรคเรื้อรัง
2. ลมผิดปกติ (วาโยธาตุแปรปรวน)
- ทำให้ควบคุมการหลับตื่นไม่ดี หายใจไม่สม่ำเสมอ ฝันบ่อย สะดุ้งตื่น
- มักเกิดในคนที่เครียด คิดมาก พักผ่อนไม่เป็นเวลา
3. น้ำผิดปกติ (เสมหะสะสม)
- เสมหะคั่งในระบบไหลเวียน ทำให้แน่นหน้าอก คอแห้ง หายใจไม่คล่อง
- มักเกิดในคนที่นอนดึก พักผ่อนน้อย กินอาหารย่อยยาก
ระบบธาตุทั้ง 3 ข้างต้นนี้ สัมพันธ์กันหมด หากธาตุใดผิดปกติ ก็จะส่งผลต่อธาตุอื่นๆเช่นกัน
สัญญาณเตือนว่า “ธาตุแปรปรวน”
• หลับยาก คิดไม่หยุดแม้จะง่วง
• หลับๆ ตื่นๆ เหมือนไม่ได้นอน
• ตื่นเร็ว ตี 3 ตี 4 แล้วนอนต่อไม่ได้
• ปวดศีรษะ ตาแห้ง ใจสั่น หงุดหงิดง่าย
แนวทางดูแลตัวเองตามศาสตร์แพทย์แผนไทย
1. ปรับสมดุล “ลม” ด้วยการหายใจ-เคลื่อนไหว
• ฝึกหายใจเข้า-ออกลึกๆ ก่อนนอน (นับ 1–4)
• ทำโยคะเบาๆ หรือยืดเส้นก่อนเข้านอน
• งดใช้มือถือ 1 ชั่วโมงก่อนนอน
2. ปรับสมดุล “ไฟ” ด้วยสมุนไพรเย็น
• ดื่มน้ำใบเตย ใบฝรั่ง ใบบัวบกก่อนนอน
• ใช้ “ยาที่มีฤทธิ์หอม” หรือ “ยาที่มีฤทธิ์เย็น” ช่วยระบายความร้อนออก
3. ปรับสมดุล “น้ำ” และ “ดิน” ด้วยการอาบน้ำอุ่น-แช่เท้า
• แช่เท้าในน้ำอุ่นผสมเกลือหรือขิงสด 15 นาที ก่อนนอน
• นวดฝ่าเท้าด้วยน้ำมันงาหรือน้ำมันมะพร้าว
4. สมุนไพรเดี่ยวช่วยให้นอนหลับ
• ดอกลาเวนเดอร์ / กระเจี๊ยบแดง / ฝาง / ขมิ้นชัน / พริกไทย
• ใช้ในรูปแบบแคปซูล ชาชง หรือพอกหัวก่อนนอน
“นอนไม่หลับ” ไม่ใช่แค่เรื่องปกติที่เกิกขึ้นได้ แต่คือสัญญาณของธาตุที่เสียสมดุล
ถ้าแก้ไขให้ถูกที่ โดยฟื้นฟูธาตุที่ผิด ทั้งลม ไฟ น้ำ และดิน ร่างกายจะกลับมานอนหลับได้เองอย่างเป็นธรรมชาติ
หากคุณกำลังมีอาการนอนไม่หลับเรื้อรัง หรืออยากปรับสมดุลร่างกายด้วยวิธีธรรมชาติหรือทำตามวิธีข้างต้นแล้วยังไม่ดีขึ้น ลองปรึกษาแพทย์แผนไทยใกล้บ้าน หรือมาให้เราช่วยดูแลที่ “อภิเวชคลินิกการแพทย์แผนไทย” ก็ยินดีต้อนรับเสมอ
#ศูนย์รักษาโรคเรื้อรังและโรคอุบัติใหม่
#นอนไม่หลับ