29/11/2025
โรคตาแดง ไม่ธรรมดาอย่างที่คิด อย่าซื้อยาหยอดตาเอง อาจจะมีอะไรมากกว่านั้น
คนไข้รายนี้ มีอาการตาแดง มา 1 สัปดาห์ ซื้อยาไม่ทราบชนิดหยอดอาการไม่ดีขึ้นจึงมาพบจักษุแพทย์
หมอเดาว่า ได้ steroid มา เพราะอาการแย่ลง
วินิจฉัย Microsporidia Keratitis
🦠 Microsporidia คืออะไร?
Microsporidia คือจุลชีพก่อโรคในกลุ่ม obligate intracellular spore-forming parasites เดิมเคยจัดเป็นโปรโตซัว แต่ปัจจุบันจัดใกล้เคียงกับ fungi มากกว่า พบได้ในดิน น้ำ สัตว์เลี้ยง ลูกน้ำ สัตว์น้ำ และสภาพแวดล้อมชื้น
ในโรคตา Microsporidia ทำให้เกิด:
• Microsporidial keratoconjunctivitis (MSKC) — พบบ่อยที่สุด
• Stromal keratitis — พบได้น้อยกว่า แต่รุนแรงกว่า
🎯 ใครเสี่ยงเป็นโรคจาก Microsporidia?
พบได้ใน 2 กลุ่มหลัก:
1) Immunocompetent (พบมากในเอเชีย รวมถึงไทย)
เช่น:
• คนเล่นน้ำสระ / น้ำตก / สปาน้ำ
• ทหาร / นักกีฬา / ผู้สัมผัสดิน
• ผู้ป่วย MGD + ocular surface disease
• คนใช้คอนแทคเลนส์
2) Immunocompromised
เช่น HIV, ผู้ใช้ steroids ระยะยาว, ผู้ปลูกถ่ายอวัยวะ
→ มักมีอาการรุนแรงกว่า
⸻
🔬 พยาธิสรีรวิทยา (Pathophysiology)
• Microsporidia เป็นสปอร์ขนาดเล็ก (1–5 µm)
• เข้าสู่กระจกตาผ่าน trauma เล็ก ๆ, ocular surface defect หรือจากน้ำปนเปื้อน
• ใช้ polar tubule แทงเข้าเซลล์เยื่อบุหรือ stromal keratocytes
• เพิ่มจำนวนภายในเซลล์ → ทำให้เกิดจุดอักเสบกระจายเป็น punctate epithelial or stromal lesions
• ร่างกายตอบสนองด้วย limbal-driven inflammation → photophobia, redness, tearing
⸻
🧾 อาการและอาการแสดง (Clinical Features)
Microsporidial Keratoconjunctivitis (MSKC)
• ตาแดง
• foreign body sensation
• น้ำตาไหล
• photophobia
• punctate epithelial keratitis (PEK) แบบ coarse
• แดงที่ bulbar conjunctiva มักมากกว่า palpebral
• อาจเจอ subepithelial infiltrates
Stromal Keratitis
• ปวดมากกว่า
• vision ลดลง
• stromal infiltrates กระจายแบบ multifocal
• อาจมี anterior uveitis ร่วม
ต่างจาก adenoviral EKC: MSKC มักไม่ค่อยมี palpable lymph node และไม่มี pseudomembrane เด่น ๆ
⸻
🔍 การวินิจฉัย (Diagnosis)
• Confocal microscopy: เห็น bright oval spores 2–5 µm
• Scraping → Gram, Giemsa, modified trichrome, calcofluor white
• PCR (ถ้ามี)
• Slit-lamp: PEK ค่อนข้างใหญ่, coarse, สม่ำเสมอมากกว่า EKC
⸻
💊 การรักษา (Treatment)
ปัจจุบันการรักษาแบ่งตาม clinical type:
1) Microsporidial Keratoconjunctivitis (MSKC) – ในผู้ป่วยภูมิคุ้มกันดี
ส่วนใหญ่เป็น self-limited 2–4 สัปดาห์
การรักษาหลัก:
• ประคบอุ่น
• ล้างตา (copious irrigation)
• Avoid steroids (ยิ่งนานยิ่งแย่)
• น้ำตาเทียม
• Topical antiseptics (เช่น 0.02% PHMB) — บางศูนย์ใช้
ยาที่เคยใช้ / ใช้ในบางกรณี:
• Topical Fumagillin (หายาก)
• Albendazole (oral) — ประสิทธิภาพไม่ชัดเจน เบื้องต้นใช้ใน case รุนแรง
• Voriconazole (บางรายงานใช้เป็น adjunct)
ส่วนใหญ่ ดีขึ้นเอง ถ้าหลีกเลี่ยง steroid
2) Stromal Microsporidial Keratitis
ต้องรักษาแบบ aggressive มากกว่า:
• Topical voriconazole 1%
• Oral itraconazole หรือ voriconazole
• Debridement
• หลีกเลี่ยง steroid ในระยะแรก
• ถ้า infiltration มาก → อาจต้อง lamellar keratoplasty
⸻
🔄 การพยากรณ์ (Prognosis)
• กลุ่ม immunocompetent: หายดี 90–100%
• Stromal disease: การรักษายากกว่า อาจมี residual haze
• Recurrence พบน้อย
⸻
📌 เวอร์ชันสำหรับคนไข้ (อ่านง่าย)
Microsporidia คือเชื้อเล็กมากที่อยู่ในน้ำและดิน
ถ้าเข้าตา อาจทำให้ตาแดง แสบตา น้ำตาไหล มองแสงจ้าไม่ได้
มักเกิดหลังจาก:
• เล่นน้ำสระ น้ำตก
• ใช้คอนแทคเลนส์
• ขยี้ตา
โรคนี้มักไม่อันตรายและมักหายเอง แต่ห้ามใช้ยาสเตียรอยด์เพราะทำให้แย่ลง
การรักษาคือหยุดขยี้ตา ใช้น้ำตาเทียม และมาตรวจซ้ำหากอาการไม่ดีขึ้น
